Χρ. Ι. Στεφανάδης

Η πατρίδα μας το τελευταίο διάστημα βρίσκεται σε πρωτοφανή οικονομική κρίση, που τείνει να εξελιχθεί σε κοινωνική και ανθρωπιστική. Ιατρικά δεδομένα από άλλες χώρες που βίωσαν ανάλογες καταστάσεις, αλλά και δεδομένα από τη χώρα μας, δείχνουν ότι σε αυτό το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον αυξάνεται δραματικά η επίπτωση της κατάθλιψης, η οποία, πέρα από τον κίνδυνο αυτοκτονικής διάθεσης σε σοβαρές περιπτώσεις, συνδέεται άμεσα με τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν στοιχεία από δικές μας έρευνες που δείχνουν ότι σε πληθυσμούς με χαμηλά ποσοστά κατάθλιψης παρατηρούνται παράλληλα χαμηλά ποσοστά καρδιαγγειακών επεισοδίων και επίσης μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης. Με τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να γνωρίζουμε ορισμένα βασικά στοιχεία γι’ αυτή την παθολογική κατάσταση.

Η κατάθλιψη είναι μια πάθηση η οποία επηρεάζει τον τρόπο που ένα άτομο νιώθει, σκέφτεται και δρα. Ενα άτομο που πάσχει από αυτή την κατάσταση έχει λιγότερη ενεργητικότητα, χάνει το ενδιαφέρον του για τις καθημερινές του δραστηριότητες και μπορεί να νιώθει δυσαρέσκεια και στενοχώρια για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παρότι, όμως, η κατάθλιψη αφορά στην ψυχική σφαίρα, έχει αποδειχτεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης δυνητικά θανατηφόρων καρδιαγγειακών νοσημάτων, όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου, λόγω παραμέλησης της υγείας και ανθυγιεινού τρόπου ζωής (κάπνισμα, καθιστική ζωή, κατανάλωση αλκοόλ και τροφών πλούσιων σε λιπαρά). Γι’ αυτό είναι σημαντική η αναγνώριση των σημείων και συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Μόνο έτσι θα μπορέσει το άτομο που πάσχει να αναζητήσει και να λάβει την κατάλληλη βοήθεια για να το ξεπεράσει.

Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο τα άτομα που πάσχουν να ντρέπονται και να μην παραδέχονται την πάθησή τους. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η κατάθλιψη είναι αποτέλεσμα μεταβολών στις φυσιολογικές συγκεντρώσεις ορισμένων χημικών ουσιών στον εγκέφαλο και όχι αδυναμίας του χαρακτήρα ή «τρέλας». Η νοσηρή αυτή κατάσταση μπορεί να εκδηλώνεται σε κάθε άτομο με διαφορετικό τρόπο. Αλλοι νιώθουν αβοήθητοι και λυπημένοι, άλλοι νιώθουν αποθαρρυμένοι με χαμηλή αυτοεκτίμηση και ενεργητικότητα. Ακόμα, μπορεί να εκδηλωθεί με απώλεια ή αύξηση του σωματικού βάρους, διαταραχές του ύπνου, νευρικότητα, αίσθημα μόνιμης κόπωσης, αδυναμία συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων, διαταραχές μνήμης και, σε βαριές περιπτώσεις, με τάσεις αυτοκτονίας.

Η κατάθλιψη δεν είναι σπάνια πάθηση, αλλά, δυστυχώς, ούτε τα μισά άτομα που πάσχουν δεν λαμβάνουν την κατάλληλη αγωγή, παρόλο που μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία. Πολλές φορές αρκεί μόνο η ψυχοθεραπεία, ο ρόλος της οποίας είναι ιδιαίτερα σημαντικός κυρίως στον τομέα της πρόληψης των υποτροπών. Ενίοτε, όμως, είναι αναγκαία και η λήψη αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Επιπλέον, έχει αποδειχτεί ότι εκείνο που βοηθάει τα πάσχοντα από κατάθλιψη άτομα είναι η έναρξη ενός συστηματικού προγράμματος άσκησης, το οποίο θα αυξήσει το αίσθημα ευεξίας και θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής.

Φυσικά, η διάγνωση αυτής της κατάστασης είναι κλινική και υπεύθυνος για τη διάγνωση είναι ο ειδικός ψυχίατρος, ο οποίος θα κάνει τον απαιτούμενο εργαστηριακό έλεγχο προς αποκλεισμό κάποιας πρωτογενούς σωματικής διαταραχής.

Ωστόσο, συχνά ο πρώτος γιατρός με τον οποίο θα έρθει σε επαφή ένα άτομο είναι ο οικογενειακός γιατρός, ο παθολόγος ή ο καρδιολόγος. Γι’ αυτό είναι σημαντικό τα άτομα που πάσχουν από οποιοδήποτε νόσημα να ενημερώνουν τον γιατρό τους όχι μόνο για τα συμπτώματα της πάθησής τους, αλλά και για την εμφάνιση οποιασδήποτε αλλαγής στη διάθεση, στον ύπνο ή στη συμπεριφορά γενικότερα.

* Ο κ. Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι καθηγητής Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών