Μέχρι την... UNESCO έφτασε η διαμάχη Σλοβενίας - Αυστρίας για τη ράτσα αλόγων Lipizzan

Μια διαμάχη από τα παλιά, μεταξύ Σλοβενίας και Αυστρίας, για το αν ανήκει στην αυστριακή ή στη σλοβενική πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά η ράτσα αλόγων Lipizzan (Λιπιτσάνερ) αναβιώνει, καθώς η Αυστρία εν αγνοία της Σλοβενίας κατέθεσε αίτημα εγγραφής στον προσωρινό κατάλογο της παγκόσμιας άυλης κληρονομιάς της UNESCO την Αυτοκρατορική Ισπανική Σχολή Ιππασίας της Βιέννης (σχολή ιππασίας των λευκών αλόγων Lipizzan).

Συγκεκριμένα, στην αίτηση της Αυστρίας αναφέρεται ότι στο ιπποφορβείο Πίμπερ της Αυστρίας φυλάσσονται πρωτότυπα έγγραφα με στοιχεία για την εκτροφή και αναπαραγωγή της παγκοσμίως γνωστής ράτσας, αν και δικαίωμα για το γενεαλογικό βιβλίο για την εκτροφή έχει η Σλοβενία στην περιοχής της οποίας το 1580 ιδρύθηκε το ιπποφορβείο Λίπιτσα (Lipica) από το οποίο πήραν το όνομά τους, τα Λιπιτσάνερ αναφέρεται σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Ντέλο» της Λιουμπλιάνας.

Το χρονικό της διαμάχης

Η Σλοβενία στο τέλος της δεκαετίας του '90 του περασμένου αιώνα, καταχώρησε το όνομα Λιπιτσάνερ ως δικό της εμπορικό σήμα, σύμφωνα με τους κανόνες προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Το ιπποφορβείο της Λίπιτσας διατηρήθηκε και αναπτύχθηκε στο πέρασμα των αιώνων εφοδιάζοντας μέχρι σήμερα την Ισπανική Ιππική Σχολή της Βιέννης με τα περίφημα Λιπιτσάνερ, άλογα που εκπαιδεύονται ειδικά για ιππική δεξιοτεχνία.

Η Αυστρία υπέβαλε την αίτηση μόνη της, παρότι έξι ευρωπαϊκά ιπποφορβεία αλόγων Λιπιτσάνερ διεξήγαγαν διαπραγματεύσεις για από κοινού υποψηφιότητα ένταξης στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, δήλωσε ο εκτελών καθήκοντα διευθυντή του ιπποφορβείου της Λίπιτσας, Μπόστιαν Μπίζιακ. Η Αυστρία υποστηρίζει ότι στο ιπποφορβείο Πίμπερ κοντά στο Γκρατς διατηρούνται πρωτότυπα αρχεία και το γενεαλογικό βιβλίο της φυλής, όπως στο πρώτο ιπποφορβείο αλόγων στη Λίπιτσα. «Αυτό θα καταστήσει αδύνατη σε μεταγενέστερο στάδιο μια αίτηση της Σλοβενίας και των υπόλοιπων ιπποφορβείων» επισήμανε ο κ. Μπίζιακ, εθνικός συντονιστής της Σλοβενίας για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά, αφού ανακάλυψε ότι η Ισπανική Σχολή Ιππασίας ήδη συμπεριελήφθη στον προσωρινό κατάλογο της UNESCO.

Η ένταξη της Σλοβενίας στην ΕΕ και τα... λευκά άλογα

Τα γενεαλογικά αρχεία των αλόγων Λιπιτσάνερ ήταν θέμα στις διαπραγματεύσεις της Σλοβενίας για την ένταξη στην ΕΕ, όταν η Αυστρία διαμαρτυρήθηκε κατά της απόφασης της Σλοβενίας να προστατεύσει τη γεωγραφική καταγωγή της φυλής. Αδυνατώντας να συμφωνήσουν για το θέμα, η Αυστρία και η Σλοβενία αποφάσισαν να προσπαθήσουν να το επιλύσουν διμερώς αργότερα, αλλά ποτέ δεν το έκαναν.Σύμφωνα με τον διευθυντή του, το ιπποφορβείο Λίπιτσα θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να αποτρέψει επιτυχία της αυστριακής υποψηφιότητας ένταξης στον κατάλογο πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Η τελική απόφαση πρόκειται να ληφθεί προς το τέλος του έτους στη Νότια Αφρική.

«Μόλις το μάθαμε απευθύναμε εκκλήσεις προς το υπουργείο Εξωτερικών και το υπουργείο Γεωργίας και το γραφείο της UNESCO στη Σλοβενία, έτσι ώστε ενέργειες που είναι τώρα σε εξέλιξη στο Παρίσι να πείσουν την Αυστρία να αποσύρει τουλάχιστον μια πρόταση, φρασεολογία από την αίτηση, για την προέλευση του Λιπιτσάνερ» είπε ο κ. Μπίζιακ.

Η ιστορία του ονόματος

Το παλαιότερο με συνεχόμενη λειτουργία ιπποφορβείο στον κόσμο, στο χωριό Λίπιτσα της Σλοβενίας, που έδωσε το όνομά του στη ράτσα αλόγων - ιδρύθηκε το 1580, από τον Κάρολο Β' των Αψβούργων, Αρχιδούκα της Αυστρίας, αν και η ιστορία της εκτροφής αλόγων στην περιοχή ανάγεται στην αρχαιότητα. Το χωριό Λίπιτσα είναι ένα από τα μεγαλύτερα τουριστικά κέντρα στην περιοχή Καρστ της Σλοβενίας. Το όνομά του προέρχεται από το δένδρο φλαμουριά - lipa στη σλοβενική γλώσσα - που απαντάται στην περιοχή. Το προσωπικό του αυτοκρατορικού ιπποφορβείου φύτευε μία φλαμουριά για κάθε πουλάρι που γεννιόταν και έπαιρνε τον επιθετικό προσδιορισμό Λιπιτσάνερ. Το χωριό μέχρι το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν τμήμα της μοναρχίας των Αψβούργων, και μετά τον πόλεμο, η περιοχή μαζί με το ιπποφορβείο και αρχεία προσαρτήθηκε στην Ιταλία. Οι Ναζί όταν αποχώρησαν από την Ιταλία, πήραν όλα τα άλογα από τη Λίπιτσα και από άλλες φάρμες αλόγων της κεντρικής Ευρώπης και τα μετέφεραν στην Τσεχία. Μετά τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας τα άλογα Λιπιτσάνερ τέθηκαν για κάποιο διάστημα υπό τη διοίκηση των αμερικανικών αρχών κατοχής.Με τη δημιουργία του ιπποφορβείου το 1580, ο Αρχιδούκας Κάρολος ο οποίος ήταν ο αντιβασιλέας της Στυρίας, Καρινθίας, Καρνιόλας, Ίστριας και Τεργέστης είχε σκοπό την ανάπτυξη μιας ράτσας αλόγων κομψών, δυνατών αλόγων ιππασίας για τους στάβλους αλόγων στο Γκρατς, όπου ήταν η κατοικία του.

Το ζήτημα των δικαιωμάτων της εμπορικής ονομασίας Λιπιτσάνερ περιπλέκεται επειδή εκτροφεία της ράτσας σήμερα υπάρχουν σε πολλές χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, που ήταν κάποτε περιοχή της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας.

Τα Λιπιτσάνερ αναπαράγονταν για τις ανάγκες της αυστριακής αυλής από τον Αυστριακούς εκτροφείς σε περιοχή, η οποία εκείνη την εποχή ήταν υπό την αυστριακή κυριαρχία, και τα άλογα έπρεπε μερικές φορές να μετακινούνται από το ένα μέρος στο άλλο, ανάλογα με την τύχη του πολέμου.