Κρατούμενοι-μαθητές: Η σκληρή πραγματικότητα και η ελπίδα στο σχολείο των φυλακών Αυλώνα

Όταν πέρασαν το κατώφλι της φυλακής, ήταν για τους συνομήλικούς τους παράδειγμα προς αποφυγή. Στη ζωή, όμως, υπάρχει πάντα η δεύτερη ευκαιρία για να ανασυνταχθείς, να επαναπροσδιοριστείς και να διεκδικήσεις ένα καλύτερο μέλλον.

Το protothema.gr μπήκε στο σχολείο του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα και μίλησε με τέσσερις νέους, οι οποίοι σε λίγο καιρό πρόκειται να αποκτήσουν φοιτητική ταυτότητα.

Μπορεί να στερήθηκαν την ελευθερία τους εξαιτίας της παραβατικής τους συμπεριφοράς, όμως τα όνειρά τους παρέμειναν ζωντανά, πήραν δύναμη από αυτά και προσπάθησαν να αλλάξουν σελίδα στη ζωή τους, να αφήσουν πίσω τους τα λάθη του παρελθόντος και να κάνουν μια νέα αρχή.

Πέντε νέα παιδιά, τέσσερα αγόρια και μία κοπέλα, κάθισαν ξανά στο θρανίο, βρήκαν τη δύναμη να αλλάξουν τον εαυτό τους και να αποτελέσουν έναν «φάρο ελπίδας» για τους υπόλοιπους συγκρατούμενούς τους, που νιώθουν ότι η ζωή τους τελειώνει πίσω από τα κάγκελα της φυλακής.

Φυσικά, η παραβατική τους συμπεριφορά αφήνει πάντα ένα «στίγμα» και ένα βάρος, το οποίο καλούνται να σηκώσουν όχι μόνο εκείνοι, αλλά και οι οικογένειες όσων τυχόν έβλαψε η έκνομη δράση τους. Φόνοι, ληστείες, ναρκωτικά... είναι αδικήματα που δεν ξεχνιούνται έτσι εύκολα, εκείνοι όμως διεκδικούν μια δεύτερη ευκαιρία, σαν «εξιλέωση».

Χρήστος, 21 ετών - Έχει καταδικαστεί για ληστεία 

«Ήθελα να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στο σχολείο που, με αυτή την προσπάθεια που κάνει, δίνει στους μαθητές μία δεύτερη ευκαιρία να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Εδώ μας δίνετε η δυνατότητα, κάνοντας και την ποινή μας, να σπουδάσουμε κιόλας» λέει ο Χρήστος, που εκτίει την ποινή του στο Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα.

Ο 21χρονος τους τελευταίους 20 μήνες κοιμάται στο κελί, μιας και τα λάθη του παρελθόντος τον οδήγησαν στη φυλακή. Ο ίδιος ωστόσο δεν το έβαλε κάτω και, παρά το γεγονός ότι σε τέσσερις μήνες αποφυλακίζεται, αποφάσισε να δώσει Πανελλήνιες εξετάσεις για δεύτερη φορά, προκειμένου να εισαχθεί σε κάποιο πανεπιστημιακό ίδρυμα.

«Ξαναήρθα σχολείο για να δώσω Πανελλήνιες. Ήθελα να περάσω σε πανεπιστήμιο, όμως δεν πάνε τα πράγματα έτσι όπως τα θέλουμε στη ζωή» λέει ο ίδιος που, σε λίγο καιρό, θα παρακολουθεί μαθήματα σε ΤΕΙ.

Στο κελί μένει με ακόμη έναν συγκρατούμενό του, αλλά, όπως λέει, το να διαβάζει εκεί ήταν πολύ δύσκολο, γι' αυτό και προτιμούσε να μελετά στη βιβλιοθήκη του σχολείου. Το γεγονός, δε, ότι στην τάξη ήταν λίγα άτομα, βοήθησε αρκετά στην προετοιμασία τους.

«Είμαστε τέσσερα παιδιά μέσα σε μία τάξη και είναι σαν να κάνεις ιδιαίτερα» εξηγεί. 

«Η ζωή είναι μεγάλη. Δεν ξέρεις τι προκύπτει... Το μόνο που μπορώ να πω, είναι ότι θα προσπαθήσω το καλύτερο για τον εαυτό μου, κάτι που δεν έκανα όταν ήμουν έξω» καταλήγει ο Χρήστος. 

Σάββας, 21 ετών - Έχει καταδικαστεί για ληστεία 

«Το όνειρό μου είναι να πάνε όλα καλά στο Εφετείο. Άλλο όνειρο δεν έχω... Μάλλον δεν μπορώ να κάνω όνειρα τώρα» λέει ο Σάββας, ο οποίος βρίσκεται ήδη τρία χρόνια στις φυλακές και αντιμετωπίζει ποινή ισόβιας κάθειρξης. 

Παρά το γεγονός, όμως, ότι η κατάσταση για τον ίδιο είναι πολύ πιο δύσκολη από του Χρήστου, ο Σάββας άφησε πίσω όλες τις σκέψεις που τον βασανίζουν τα βράδια, όταν κλειδώνει η πόρτα του κελιού, και έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε για τον εαυτό του. 

Πολλές φορές το κίνητρο των κρατουμένων για να διαβούν την πόρτα του σχολείου, είναι ότι στις φυλακές η κάθε μέρα μετράει για δύο, όπως συνηθίζουν να λένε. Για τον Σάββα όμως δεν ισχύει αυτό.

«Επειδή είμαι ήδη εργαζόμενος, δεν μου λείπουν τα μεροκάματα. Έχω έρθει και έχω τον στόχο μου. Τα μεροκάματα που λέτε τα παίρνω από την εργασία μου στις φυλακές» εξηγεί ο 21χρονος, που τελικά κατάφερε να πετύχει τον στόχο του.

Ερωτηθείς αν υπάρχει κάτι που θα ήθελε να ακούσουν όλοι όσοι βρίσκονται έξω, λέει: «Στη φυλακή υπάρχουν άνθρωποι, δεν είναι η εικόνα που έχει σχηματίσει ο έξω κόσμος». Και προσθέτει: «Εμείς περιμένουμε μια στήριξη... Τώρα από ποιον, μόνο εμείς ξέρουμε».

Είναι γεγονός πως η φυλακή είναι μία μικρογραφία της κοινωνίας. Έτσι θα συναντήσει κανείς πολλές και διαφορετικές περιπτώσεις ανθρώπων, με τις δικές του, ξεχωριστές ιστορίες, που «κουβαλούν» τα λάθη του παρελθόντος και τα οποία δεν αποποιούνται, αλλά ζητούν μια δεύτερη ευκαιρία. Κάποιοι έχουν την στήριξη της οικογένειάς τους, κάποιοι όχι και αυτό είναι ίσως ένα από τα δυσκολότερα πράγματα, όταν είσαι έγκλειστος. 



«Δεν έχουν όλοι οι νέοι επισκεπτήρια, συγγενείς και υποστηρικτικό περιβάλλον, αλλά όσοι έχουν, έρχονται, τους εμψυχώνουν και τους στηρίζουν» λέει η κυρία Ζώη, η οποία εργάζεται ως κοινωνική λειτουργός τα τελευταία 15 χρόνια στις φυλακές και περνάει σχεδόν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας με τους νεαρούς κρατουμένους. 

Πολλά παιδιά, ωστόσο, αφού εκτίσουν την ποινή τους και απολυθούν, δυστυχώς επιστρέφουν και πάλι πίσω, μην μπορώντας να ξεφύγουν από τον φαλυλο κύκλο της παρανομίας και της παραβατικότητας.

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Η κυρία Ζώη σημειώνει: «Πολύ σημαντικό είναι ότι τα παιδιά δεν έχουν το υποστηρικτικό περιβάλλον της οικογένειας. Δεν έχουν περιβάλλον, που να μπορεί να τα συγκρατήσει έξω και πολλές φορές και η επαγγελματική αποκατάσταση που δεν υπάρχει, είναι δύσκολη, αυτοί είναι οι κυριότεροι λόγοι που επιστρέφουν».

Θανάσης, 22 ετών - Έχει καταδικαστεί για δολοφονία 

Ο Θανάσης πέρασε σε σχολή εκτός Αθηνών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ή γίνεται μετεγγραφή στο ίδιο τμήμα, σε σχολή που να εξυπηρετεί την μεταφορά του κρατουμένου από τις φυλακές, ή γίνεται μεταγωγή σε κατάστημα κράτησης κοντά στη σχολή, στην οποία πρόκειται να παρακολουθήσει μαθήματα.

«Θα με στείλουν με μεταγωγή γιατί, σύμφωνα με το νόμο, πρέπει να πας στην πιο κοντινή περιοχή που είναι η σχολή σου και από εκεί θα παίρνουμε τακτικές άδειες 12-14 ώρες, για να παρακολουθούμε την σχολή» λέει. 

Ο Θανάσης διάβαζε στον χώρο του σχολείου, καθώς στο κελί δεν γινόταν, όπως λέει, να μελετήσει: «Πιο πολύ στο σχολείο διάβασα. Στο δωμάτιο που είμαστε, είναι λίγο δύσκολα να διαβάσεις. Είμαστε τέσσερις: ο ένας θέλει να ακούσει μουσική, ο άλλος θέλει να δει τηλεόραση, δεν μπορείς να συγκεντρωθείς».

Στις φυλακές βρίσκεται τα τελευταία τέσσερα χρόνια και, όπως δείχνουν τα πράγματα, πρόκειται να περάσει ακόμη τόσα. Όπως λέει, όμως: «Για μένα η φυλακή είναι στο μυαλό... Αν είσαι ελεύθερος στο μυαλό σου, δεν μπορεί να σε εμποδίσει καμία φυλακή».

Το όνειρό του; Nα ασχοληθεί με την ψυχολογία γιατί, όπως λέει: «Μου αρέσει να βοηθάω τον κόσμο. Το θέμα είναι να βλέπεις μέσα στον εαυτό και να αποδέχεσαι αυτό που είσαι». 

Ο ίδιος όμως δεν έχει καταλάβει ακόμη τον εαυτό του. Χαρακτηριστικά, λέει: «Ούτε εγώ μπορώ να με καταλάβω κάποιες στιγμές, αλλά θα με θεωρούσα καλό».

Το πρωί της Πέμπτης η διοίκηση των φυλακών Αυλώνα διοργάνωσε μία μικρή τελετή βράβευσης για τους επιτυχόντες, στην οποία έδωσαν το «παρών» και εκπρόσωποι από το υπουργείο Δικαιοσύνης. 

Στην αίθουσα τελετών του σχολείου, βρέθηκαν οι τρεις από τους τέσσερις νέους που πέτυχαν στις Πανελλαδικές εξετάσεις, καθώς ο τέταρτος βρισκόταν εκτός φυλακής με άδεια. Εκεί όμως βρέθηκε και η Ελένη, η οποία πέρασε δεύτερη στο ΤΕΙ της επιλογής της. 

Ελένη, 21 ετών - Καταδικάστηκε για υπόθεση ναρκωτικών 

Η 21χρονη βρίσκεται υπό κράτηση στις γυναικείες φυλακές της Θήβας τον τελευταίο χρόνο. Η ζωή της εκεί είναι δύσκολη, καθώς είναι μητέρα ενός τρίχρονου παιδιού και ο χρόνος μοιάζει να κυλά αργά και βασανιστικά. 

Μοναδικό της όνειρο, να βγει από τη φυλακή και να βρεθεί κοντά στο παιδί της. Η ίδια έχει καταδικαστεί σε 13 χρόνια κάθειρξη και έτσι ο νόμος για τις γυναίκες που έχουν παιδί μέχρι οκτώ χρονών και δεκαετή ποινή, δεν την πιάνει. Προσπαθεί λοιπόν να βρει μια λύση, για να αποφυλακιστεί όσο το δυνατόν πιο γρήγορα -ακόμη και με περιορισμούς. 

Όπως λέει: «Αν μου έλεγαν να βγω τώρα με βραχιολάκι, θα έλεγα ναι. Δεν είναι το θέμα μου να βγω από το σπίτι, απλά θέλω να είμαι κοντά στο παιδί μου. Μου λείπει πάρα πολύ, είναι πάρα πολύ δύσκολο». 

Η Ελένη βλέπει το παιδί της μόνο στα επισκεπτήρια, ωστόσο, όπως λέει: «Κάποια στιγμή που έκανε καιρό να με δει, δεν με θυμόταν. Δεν ξέρω αν καταλαβαίνει ότι εδώ είναι φυλακή, όμως καταλαβαίνει ότι κάπου πάει και βλέπει τη μαμά. Έχει αρχίσει να μιλάει και εγώ την ακούω από το τηλέφωνο να μου λέει: "Μαμά, έλα σπίτι μας". Στερούμαι τις πρώτες του λέξεις, δεν μπορώ να το φροντίσω, δεν μπορώ να προσφέρω τίποτα αυτή τη στιγμή στο παιδί μου».

Όπως εξηγεί, το παιδί της ήταν ένας από τους λόγους που την ώθησαν να δώσει Πανελλήνιες εξετάσεις και την έκανε να θέσει νέους στόχους στη ζωή της: «Ονειρεύομαι και παρακαλάω τον Θεό να πάω σύντομα στο παιδί μου. Από εκεί και πέρα θα προσπαθήσω να τα φτιάξω όλα, τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί και αυτά που θα δημιουργηθούν...».

Τέλος, τονίζει πως σε όλη αυτή την δοκιμασία που περνάει από το πλευρό της δεν λείπει ο σύζυγός της: «Ο σύζυγός μου με στηρίζει και είμαι περήφανη γι' αυτό. Έχω δει οικογένειες να διαλύονται μέσα στη φυλακή, μπορώ να σας πω το μεγαλύτερο ποσοστό. Περνούν τα χρόνια, οι άνθρωποι αλλάζουν και δεν μπορούν να δεχτούν άλλο την πίεση. Εμένα είναι κοντά μου και με βοηθάει». 

Σε όλη την προσπάθεια σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι καθηγητές, αλλά και ο διευθυντής του σχολείου, ο οποίος ήταν πάντα κοντά στους μαθητές-κρατουμένους, στηρίζοντάς τους με όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή του. 

«Είμαι 22 χρόνια περίπου σε αυτή την περιπέτεια που έχει συμβεί στη ζωή μου... Ο λόγος που βρίσκομαι εδώ, είναι το σκληρό πρόσωπο του Σεπτεμβρίου που έχει μαλακώσει τον Μάιο, που είναι πιο χαλαρό πιο ήρεμο. Γιατί μόνο όταν χαλαρώσει το πρόσωπο, μπορεί να μαλακώσει η ψυχή του και να δεχτεί όχι μόνο τις γνώσεις, αλλά και τις αξίες που πρέπει να έχει ένας άνθρωπος στη ζωή του» τονίζει ο Πέτρος Δαμιανός, που έχει αφιερώσει τη ζωή του στο σχολείο των φυλακών.