«Μοντέρνα πολυτέλεια»: Η μεγάλη αλλαγή στη ζωή μας

Σε ένα πρωτοποριακό μυθιστόρημα του μοντερνισμού στη λογοτεχνία, το περίφημο «Γύρνα σπίτι άγγελέ μου», ο συγγραφέας Τομ Γουλφ κάνει μια απότομη στροφή προς τον φιλοσοφικό στοχασμό. Εγκαταλείποντας για λίγο το ταξίδι της αφήγησής του, ρεμβάζει για το πνεύμα της αλλαγής γράφοντας για τον ήρωα του βιβλίου του ότι «κυρίαρχοί του ήταν τα βουνά. Έζωναν τη ζωή του. Ήταν το κύπελλο της πραγματικότητας, πέρα από ανάπτυξη, πέρα από αγώνες. Ήταν η απόλυτη αρμονία του μες στην αιώνια αλλαγή. Παλιές αναμνήσεις τρεμόφεγγαν μες στο μνημονικό του. Αναζητούσε τον εαυτό του, πασχίζοντας να επανακτήσει για μια στιγμή αυτό που άλλοτε αποτελούσε δικό του μέρος».

Αυτή η, σχεδόν ποιητική, αναφορά δίνει την αφορμή για να σκεφτεί κανείς τι σημαίνει κίνηση, πρόοδος, τι νόημα έχει να προσπαθείς να αλλάξεις τη ζωή σου, να τη βελτιώσεις -και να το κάνεις αυτό χωρίς ταυτόχρονα να πέφτεις στην παγίδα του άγχους ή της πλεονεξίας. Αντίθετα, να καλυτερεύεις τους όρους της ζωής σου με πυξίδα την ανώτερη ποιότητα, σε κάθε τομέα της ύπαρξής σου: Προσωπικά, επαγγελματικά, συναισθηματικά, πνευματικά -στην ουσία δεν έχεις δικαίωμα να σπαταλιέσαι σε ανούσια, σε χαμηλής ποιότητας, σε «φτηνά» πράγματα και εμπειρίες.

Η σύγχρονη τάση, κάτι που όμως γεννούν οι ίδιες οι ανάγκες του σύγχρονου βίου, είναι αυτό που ονομάζεται «μοντέρνα πολυτέλεια». Ακόμη και στην Ελλάδα, η οποία έχει τόσα και τόσο πολύ υποφέρει από την παρατεινόμενη κρίση, η αναζήτηση της ποιότητας δεν είναι επ' ουδενί πολυτέλεια. Απεναντίας, η πολυτέλεια επαναπροσδιορίζεται. Προσγειώνεται. Γίνεται λειτουργική. Και, κυρίως, καθίσταται εξίσου εφικτή όσο και απαραίτητη.

Η πολυτέλεια, λοιπόν, έχει τη δική της ιστορία -και η ιστορία δεν είναι ποτέ στατική. Εμπεριέχει την αλλαγή, καθώς ο ίδιος ο άνθρωπος αναγεννάται μέσα από την περιπέτεια της καθημερινής του ύπαρξης, σε κοινωνικό, οικογενειακό ή και ατομικό επίπεδο. Οπότε, αυτό που εννοούσαμε σαν «πολυτέλεια» στο παρελθόν, σήμερα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό: Τα εξεζητημένα, τα υπερβολικά, τα ανούσια πράγματα δεν καλύπτουν τις ανάγκες του σημερινού ανθρώπου που αναζητά την αρμονία χωρίς τυμπανοκρουσίες, κραυγές και φωνασκίες.

Γνώμονας πλέον είναι η ισορροπία, ανάμεσα στην καλαισθησία και τη λειτουργικότητα: Τίποτα περιττό δεν είναι αποδεκτό. Και τίποτα λιγότερο από τα έργα που παράγονται με τέχνη, γνώση, επιστήμη αλλά και ανθρωποκεντρική μαστοριά δεν γίνονται ελκυστικά σε οποιουδήποτε είδους «αγορά». Οι καιροί έχουν αλλάξει και μαζί τους έχει αλλάξει οτιδήποτε εννοούσαμε σαν «πολυτέλεια». Πλέον ο καθένας έχει πρόσβαση σε μια εξανθρωπισμένη, τεχνικά προηγμένη αλλά και απαλλαγμένη από περιττά στοιχεία εντυπωσιασμού, πολυτέλεια. Στον κόσμο αυτής της «μοντέρνας πολυτέλειας» δεν υπάρχει αποκλεισμός, δεν υπάρχουν ταξικές διακρίσεις. Ο καθένας είναι ευπρόσδεκτος -αρκεί να ξέρει τι είναι αυτό που αναζητά. Γιατί όπως έλεγε με τη δική του ποίηση ο Μπομπ Ντίλαν, στο εμβληματικό τραγούδι του The Times They Are A-Changin', «κράτα τα μάτια σου ανοιχτά/ η ευκαιρία δεν θα 'ρθει ξανά/ και μη βιαστείς να μιλήσεις/ γιατί ο τροχός για πολύ ακόμη θα γυρίζει».