Νέα πανευρωπαϊκή έκθεση για την κατάσταση στις φυλακές τα τελευταία 10 χρόνια - Πού βρίσκεται η Ελλάδα

Το Συμβούλιο της Ευρώπης δημοσίευσε σήμερα δύο εκθέσεις σχετικά με την εξέλιξη της κατάστασης στις ευρωπαϊκές φυλακές από το 2005 έως το 2015 και την εξέλιξη των αλλοδαπών παραβατών που φυλακίστηκαν ή βρίσκονταν σε φυλάκιση με αναστολή από το 2009 έως το 2015. 

Αυτές οι δύο μελέτες διεξήχθησαν από το Πανεπιστήμιο της Λοζάνης και συγχρηματοδοτήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Συμβούλιο της Ευρώπης, με σκοπό να παράσχουν ένα αξιόπιστο σύνολο δεδομένων για τους κύριους δείκτες φυλάκισης και φυλάκισης με αναστολή, ώστε να βοηθήσουν εθνικές αρχές στη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων σχετικά με τις ποινές. Στην μελέτη συμμετείχαν το τμήμα για τις Ετήσιες Ποινικές Στατιστικές του Συμβουλίου της Ευρώπης (SPACE), οι διοικήσεις των σωφρονιστικών ιδρυμάτων και οι υπηρεσίες φυλάκισης σε αναστολή της Ευρώπης.

Η έκθεση «Φυλακές στην Ευρώπη 2005-2015» αποκαλύπτει ότι, από το 2005 έως το 2015, ο αριθμός κρατουμένων ανά 100.000 κατοίκους παρέμεινε σταθερός στην Ευρώπη. Από το 2005, τα ποσοστά αυτά τείνουν να μειώνονται με λίγες εξαιρέσεις: η Αγγλία και η Ουαλία, η Σκωτία, η Ισπανία και η Πορτογαλία εμφανίζουν σχετικά υψηλά, ενώ η Κροατία, η Ελλάδα, η Σλοβενία και η Τουρκία έχουν σχετικά χαμηλά ποσοστά φυλάκισης.

Από το 2005 έως το 2015, οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά φυλάκισης ήταν η Αλβανία, η Γεωργία, η Λιθουανία, η ΠΓΔΜ, το Μαυροβούνιο και η Τουρκία. Από την άλλη πλευρά, η Γερμανία και οι Κάτω Χώρες καταχωρούνται πλέον στις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά φυλάκισης, ενώ η Εσθονία και η Λετονία έχουν μειώσει αισθητά τα δικά τους.

Σύμφωνα με την έκθεση «Οι αλλοδαποί παραβάτες σε φυλακές και σε αναστολή στην Ευρώπη», κατά την τελευταία δεκαετία, το μέσο ποσοστό αλλοδαπών κρατουμένων ήταν σταθερό συνολικά στην Ευρώπη και ανέρχεται σε 12%. Το ποσοστό των αλλοδαπών στον πληθυσμό των φυλακών παρέμεινε χαμηλό στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (λιγότερο από 5%) και υψηλότερο στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, όπου αυξήθηκε.

Το 2015, η κατανομή των ποσοστών φυλάκισης με αναστολή στην Ευρώπη ήταν πολύ ετερογενής και δεν ακολούθησε σαφή γεωγραφική κατανομή. Ταυτόχρονα, ο αριθμός των ατόμων που βρίσκονταν σε φυλάκιση με αναστολή, ήταν υψηλότερος από τον αριθμό των ατόμων που βρίσκονταν στη φυλακή. Οι σκανδιναβικές χώρες και οι Κάτω Χώρες είχαν χαμηλά ποσοστά φυλάκισης και φυλάκισης με αναστολή. Αντιθέτως, οι διοικήσεις των φυλακών στην Αγγλία, στην Ουαλία, την Πολωνία και την Τουρκία είχαν υψηλά ποσοστά φυλάκισης και φυλάκισης με αναστολή, ενώ για την Ισπανία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και την Ελλάδα, τα ποσοστά ήταν μέτρια έως υψηλά και στις δύο περιπτώσεις.

Το 2015, το ποσοστό των αλλοδαπών που βρίσκονταν υπό την εποπτεία των υπηρεσιών ανιχνεύσεως, ήταν πολύ χαμηλότερο από το ποσοστό των αλλοδαπών που βρίσκονταν στα ποινικά ιδρύματα. Σύμφωνα με τον διευθυντή μελέτης, τον καθηγητή κο Μ. Αέμπι, υπάρχει μια πολύπλοκη σχέση μεταξύ των ποσοστών φυλάκισης και των ποσοστών φυλάκισης με αναστολή. Αυτό που αποκαλύπτουν τα αριθμητικά στοιχεία, είναι ότι οι ανοικτές κυρώσεις και τα μέτρα δεν χρησιμοποιούνται απαραίτητα ως εναλλακτικές λύσεις, αλλά ως μέτρα που εφαρμόζονται πέραν της φυλάκισης.

Εκτενέστερες αναφορές γίνονται στις εκθέσεις και για την Ελλάδα, όπου συγκριτικά μεταξύ του 2005 και του 2015, οι δείκτες δείχνουν μείωση σχετικά με τη πυκνότητα των φυλακών (-24%), το ποσοστό των γυναικών κρατουμένων (-29%), το ποσοστό των προδικαστικών κρατουμένων μεταξύ αλλοδαπών κρατουμένων (-52%), και το ποσοστό αυτοκτονιών στις φυλακές (-31%).

Συγκρίνοντας το 2005 με το 2015, οι ακόλουθοι δείκτες δείχνουν αύξηση σχετικά με το ποσοστό πληθυσμού στις φυλακές (+ 39%), το ποσοστό των αλλοδαπών κρατουμένων (+ 37%), το ποσοστό των μη καταδικασμένων κρατουμένων (+ 30%), τον αριθμό των κρατουμένων ανά υπάλληλο (+ 27%), τον συνολικό προϋπολογισμό που δαπανήθηκε από τη διοίκηση των σωφρονιστικών ιδρυμάτων (+ 151%), και ανά ημέρα για την κράτηση ενός κρατούμενου (+ 22%).

Σημειώνεται ότι σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, το 2014/15 η Ελλάδα παρουσιάζει

- χαμηλά ποσοστά εισαγωγών στα ποινικά ιδρύματα, αποφυλάκισης από ποινικά ιδρύματα, προφυλακισμένων κρατουμένων μεταξύ αλλοδαπών κρατουμένων, προσωπικού φύλαξης.

- μέτρια ποσοστά πληθυσμού στις φυλακές, θανάτων ανά 10.000 κρατούμενους, αυτοκτονιών στις φυλακές.

- υψηλά ποσοστά ως προς τον μέσο χρόνο κράτησης αλλοδαπών κρατούμενων, μη καταδικασθέντων κρατουμένων, αναλογίας κρατουμένων ανά προσωπικό.

Το ποσοστό των γυναικών κρατουμένων είναι μέτριο, υπολογιζόμενο σε σύγκριση με τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, αλλά χαμηλό σε σύγκριση με τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.