Μετά τη Ναμίμπια, ποιες άλλες πρώην αποικίες της Γερμανίας μπορεί να ζητήσουν αποζημιώσεις;

Η Ναμίμπια διεκδικεί αποζημιώσεις από την Γερμανία για μια γενοκτονία που σημειώθηκε πριν από πάνω από ένα αιώνα, την εποχή της αποικιοκρατίας, αναφέρει σε σημερινό της δημοσίευμα η DW. Με αφορμή τη μήνυση που κατέθεσαν πριν από μερικούς μήνες ορισμένοι εκπρόσωποι των φυλών Χερέρο και Νάμα, οι οποίες θρήνησαν σχεδόν 100.000 θύματα στην πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα, ο ιστότοπος θέτει σε έναν διακεκριμένο ιστορικό το εξής ερώτημα: Θα υπάρξουν και άλλες πρώην αποικίες που θα κινηθούν ανάλογα; 

DW: Υπάρχουν άλλες πρώην Γερμανικές αποικίες που θα ζητήσουν αποζημιώσεις από την Γερμανία στο μέλλον;

Γιούργκεν Ζίμερερ:  Αυτό είναι κάτι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί, καθώς εξαρτάται από ένα αριθμό παραγόντων. Πολλές πρώην αποικίες παρακολουθούν στενά τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Γερμανίας και Ναμίμπια όπως και την μήνυση που κατέθεσαν ορισμένοι εκπρόσωποι των φυλών Χερέρο και Νάμα κατά της γερμανικής κυβέρνησης στη Νέα Υόρκη. Η Βρετανική κυβέρνηση επίσης παραδέχθηκε πως παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις. Το αν θα διεκδικήσουν αποζημιώσεις άλλες πρώην αποικίες θα εξαρτηθεί από τις συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη την εποχή σε κάθε χώρα χωριστά. Η Ναμίμπια είναι μια ειδική περίπτωση.

DW: Γιατί η Ναμίμπια είναι ειδική περίπτωση;

Γιούργκεν Ζίμερερ: Καταρχάς γιατί εκεί έλαβε χώρα μια γενοκτονία. Δεύτερον, γιατί οι διεκδικήσεις της έχουν να κάνουν σε μεγάλο βαθμό με την ιστορία της χώρας μετά την ανεξαρτητοποίησή της. Η Ναμίμπια βρισκόταν για πολλά χρόνια υπό τη διοίκηση της Νότιας Αφρικής και έτσι βίωσε το Απαρτχάιντ μέχρι το 1990. Η αποαποικιοποίηση ήρθε πολύ αργά.

DW: Διέπραξε η Γερμανία αποκιοκρατικά εγκλήματα στην Τανζανία, το Τόγκο ή το Καμερούν που θα δικαιολογούσαν την διεκδίκηση αποζημιώσεων;

Γιούργκεν Ζίμερερ: Υπήρξαν όντως σφαγές. Οι τέσσερις πρώην γερμανικές αποικίες κατακτήθηκαν με κτηνώδη τρόπο. Σήμερα θα λέγαμε πως η κατάκτησή τους «συνοδευόταν με εγκλήματα πολέμου». Περίπου 300.000 άτομα πέθαναν κατά τη διάρκεια της εξέργερσης Μάτζι-Μάτζι στην Τανζανία, το διάστημα 1905-1907. Ανάλογες σφαγές αλλά και αποικιοκρατικά σκάνδαλα έλαβαν χώρα στο Καμερούν και το Τόγκο... Σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σημειώνονταν παντού, χωρίς αμφιβολία. Ωστόσο μένει να δούμε εάν είναι εφικτό μια εξ αυτών των χωρών να διεκδικήσει αποζημιώσεις εξαιτίας αυτών των περιστατικών και εάν πρόκειται να το πράξει. 

Τα άγνωστα εγκλήματα της γερμανικής αποικιοκρατίας

Η γερμανική αποικιοκρατία υπήρξε σχετικά σύντομη. Μετά τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου οι γερμανικές αποικίες στην Αφρική περιήλθαν στον έλεγχο των νικητριών δυνάμεων, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας, του Βελγίου και της Πορτογαλίας. Αυτός υπήρξε και ένας από τους λόγους που το θέμα της αποικιοκρατίας στη Γερμανία βρέθηκε σε δεύτερη μοίρα στα πλαίσια της λεγόμενης δημόσιας ιστορίας. Παράλληλα η επίμονη αποτίμηση του ναζιστικού παρελθόντος που ακολούθησε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο και η αντιπαράθεση της Γερμανίας με το Ολοκαύτωμα έθεσαν το ζήτημα στο περιθώριο.

Η Ναμίμπια, η Γκάνα και το Τόγκο στη δυτική και το Καμερούν στην κεντρική Αφρική τέθηκαν το 1884 υπό γερμανική κυριαρχία. Ένα χρόνο αργότερα ακολούθησε η Τανζανία. Ο Όττο φον Μπίσμαρκ, πρώτος καγκελάριος της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, δημιούργησε δέκα χρόνια περίπου μετά την ίδρυσή της «προστατευόμενες περιοχές», όπως λέγονταν, στην Ασία και την Αφρική.

Ανισότητες, ρατσισμός και βία χαρακτήρισαν τα χρόνια της γερμανικής κυριαρχίας στην Αφρική. Ιδιαίτερα σκοτεινή υπήρξε η γερμανική εξουσία στη λεγόμενη γερμανική Νοτιοδυτική Αφρική. «Τριάντα χρόνια πριν από τους ρατσιστικούς νόμους του ναζιστικού καθεστώτος υπήρξε ήδη μία "ρατσιστική νομοθεσία" στη Νοτιοδυτική Αφρική» λέει ο ιστορικός Γιούργκεν Τσίμερερ. «Απαγόρευση των μεικτών γάμων, στιγματισμός των σεξουαλικών σχέσεων μεταξύ Γερμανών και γυναικών από την Αφρική».

Τους νόμους αυτούς ακολούθησε η διαταγή εξόντωσης των φυλών Χερέρο και Νάμα. Μέχρι το 1908 το 80% του πληθυσμού των Χερέρο είχε εξοντωθεί, γύρω στους 80.000 ανθρώπους, ύστερα από την αποτυχημένη εξέγερση της φυλής ενάντια στους αποικιοκράτες το 1904. Ενώ οι Νάμα εξοντώθηκαν κατά το ήμισυ μετρώντας περίπου 10.000 θύματα. Τα γεγονότα αποτέλεσαν την πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα 30 χρόνια πριν από το Ολοκαύτωμα.