Η Germanwings να γίνει αφορμή για επανεφεύρεση της δημοσιογραφίας, λένε Βρετανοί δημοσιογράφοι

Από τις 24 Μαρτίου, οπότε το Αιρμπάς της Germanwings συνετρίβη στις Άλπεις με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 150 άνθρωποι, όλη η ειδησεογραφία μοιάζει να είναι συγκεντρωμένη σε αυτό το γεγονός. Οι ειδικοί παρελαύνουν, οι εικόνες από την τραγωδία και τους θρηνούντες συγγενείς διαδέχονται η μία την άλλη και το κοινό μοιάζει καταδικασμένο να παρακολουθεί. Στο βιβλίο του «SuperMedia», ο Βρετανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Τσάρλι Μπέκετ μιλά για τον «εκδημοκρατισμό της πληροφόρησης», ο οποίος μετατρέπει τον δημοσιογράφο «από φύλακα που μεταβιβάζει σε μεσάζοντα που συνδέει». Συνδέει, όμως, ποιον με τι; Και με πόσο υψηλό τίμημα;

Ο Μπέκετ δεν θεωρεί περίεργο που ένα τέτοιο γεγονός έχει κατακλύσει τις οθόνες μας. Απίστευτα γεγονότα, πληροφορίες και αναλύσεις έρχονται στην επιφάνεια κάθε ώρα, καθώς οι αρχές ανταποκρίνονται στην ανάγκη των μέσων ενημέρωσης και της κοινής γνώμης για διαφάνεια. Οι πολίτες μπορούν πλέον να παρακολουθούν τις ειδήσεις όπως έρχονται, αντί να περιμένουν τους δημοσιογράφους να τις συσκευάζουν όποτε τους βολεύει.

Οι παρουσιαστές και οι δημοσιογράφοι είναι υποχρεωμένοι να μάθουν τη γλώσσα των ταχύτατων ειδησεογραφικών κύκλων, σημειώνει ο Μπέκετ σε μια συζήτηση που οργάνωσε η εφημερίδα Γκάρντιαν. Παραδέχονται πλέον πιο εύκολα ότι δεν γνωρίζουν κάτι. Και είναι όλο και πιο διαφανείς για τις πηγές τους. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι προκύπτουν και κακές στιγμές. Οι καλοί ειδησεογραφικοί οργανισμοί, όμως, γνωρίζουν ότι είναι προς το συμφέρον τους να είναι αξιόπιστοι.

Η δημοσιογράφος Ιβόν Ρόμπερτς δεν είναι τόσο σίγουρη. Όπως λέει, δεν έχουν γίνει αρκετές συζητήσεις και αναλύσεις για τον τρόπο χειρισμού αυτών των νέων συνόρων της δημοσιογραφίας - της γλώσσας τους, της ηθικής τους και των περιορισμών τους. Έξι ώρες μετά τις βομβιστικές επιθέσεις της 7ης Ιουλίου 2005, το BBC είχε κατακλυστεί με 1.000 φωτογραφίες, 20.000 emails και 4.000 κείμενα. Επειδή είναι ένα καλό ειδησεογραφικό μέσο, χειρίστηκε αυτή τη βροχή πληροφοριών υπεύθυνα και σωστά. Αλλά μέσα, όμως, δεν το κάνουν. Χρειάζεται μια ισορροπία, που δεν έχει ακόμη βρεθεί.

Στην ψηφιακή εποχή, ανταπαντά ο Τσάρλι Μπέκετ, η ειδησεογραφία είναι πλέον μια συζήτηση, όχι μια διάλεξη. Είναι αλήθεια ότι η ισορροπία ανάμεσα στον πλούτο των πληροφοριών και την εγκυρότητά τους δεν έχει βρεθεί, σε γενικές γραμμές όμως οι πολίτες έχουν σήμερα πρόσβαση στην καλύτερη δημοσιογραφία όλων των εποχών. Όποιος ενδιαφέρεται για δημοσιογραφία ποιότητας μπορεί να προσφύγει σε μια σειρά από πηγές, που κυμαίνονται από το Buzzfeed ως το BBC κι από τον Εκόνομιστ ως το Αλ Τζαζίρα. Στη διάρκεια των πρόσφατων επιθέσεων στο Charlie Hebdo, μπορούσε κανείς να προσφύγει σε γαλλικά μέσα όπως η Λε Μοντ ή η France 24 και να έχει πλήρη εικόνα τόσο για τα γεγονότα όσο και για την ερμηνεία τους. Παρά τα ψηφιακά γραφήματα και τα έξυπνα tweets, στον πυρήνα της ενημέρωσης παραμένουν οι καλές ιστορίες και τα καλά ρεπορτάζ. Κι αυτό λειτουργεί καλύτερα όταν στην καρδιά της αφήγησης βρίσκεται το ανθρώπινο στοιχείο και το συναίσθημα αποτελεί μέρος της σχέσης με το κοινό.

Κι όμως, η Ιβόν Ρόμπερτς ανησυχεί. Μπορείς πράγματι να βρεις τις πληροφορίες που θέλεις, αλλά δεν μπορείς να προστατευτείς εύκολα από τον κιτρινισμό. Υπάρχει επίσης κι ένα πρόβλημα εκπαίδευσης. Ο Τζέρεμι Μπόουεν του BBC γνωρίζει τη Μέση Ανατολή απ' έξω, αλλά την έμαθε μόνος του, μέσα από τα ρεπορτάζ του, όχι με tweets, podcasts και blogging. Είναι δυνατή μια τέτοια εκπαίδευση σήμερα; Επιπλέον, αν τα μέσα κοινωνικής ενημέρωσης είναι ασφαλώς ευπρόσδεκτα, και ιδιαίτερα χρήσιμα κατά των δικτατόρων, δεν υπάρχει ο κίνδυνος να εξοικειώσουν τους αναγνώστες και τους τηλεθεατές με τον κίτρινο Τύπο;

Ο όρος αυτός χρονολογείται από το 1900, παρατηρεί ο Τσάρλι Μπέκετ, γεγονός που δείχνει ότι οι πολίτες ανησυχούσαν ανέκαθεν για τον δημοσιογραφικό κιτρινισμό. Το Διαδίκτυο δεν μας κάνει χαζούς, αποκαλύπτει απλώς κάτι που ξέραμε πάντα: ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουν να ξοδεύουν τον χρόνο τους καταναλώνοντας σοβαρή δημοσιογραφία. Οι έξυπνες και οι ζυγισμένες ειδήσεις πρέπει να αγωνίζονται όλο και πιο σκληρά για να βρίσκουν τη θέση που τους αναλογεί. Με άλλα λόγια, πρέπει να επανεφεύρουμε για μία ακόμη φορά τη δημοσιογραφία. Όταν αεροσκάφη συντρίβονται σε βουνοπλαγιές ή ασθένειες καταπίνουν ολόκληρες χώρες, οι πολίτες εξακολουθούν να στρέφονται σε μέσα ενημέρωσης, έστω κι αν τα βρίσκουν εύκολα στο Facebook ή το Instagram.