Επιστήμονες στις ΗΠΑ δημιούργησαν έναν φονικό ιό που είναι σχεδόν ίδιος με εκείνον, ο οποίος το 1918 είχε προκαλέσει την πανδημία «ισπανικής γρίπης» με περίπου 50 εκατ. θύματα παγκοσμίως. Σκοπός τους ήταν να διαπιστώσουν πόσο εύκολο είναι να αναδυθεί στην εποχή μας ξανά ένας τέτοιος επικίνδυνος ιός. Η νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι τα διάφορα στελέχη ιών της γρίπης των πτηνών, που κυκλοφορούν σήμερα στη φύση, περιέχουν όλα τα αναγκαία γενετικά συστατικά που μπορεί να συνδυαστούν κάποια στιγμή και έτσι να γεννήσουν ένα νέο άκρως φονικό ιό.
Οι ιοί της γρίπης κυκλοφορούν στα άγρια πουλιά και ζώα, ενώ σπάνια μεταλάσσονται, ανταλάσσοντας γονίδια μεταξύ τους, έτσι ώστε να μολύνουν και τους ανθρώπους. Μία νέα πανδημία μπορεί μελλοντικά να ξεπηδήσει με αυτό τον τρόπο και να βρει απροετοίμαστη την ανθρωπότητα.
Οι αμερικανοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η ριψοκίνδυνη έρευνά τους βοηθά στη σωστή και έγκαιρη προετοιμασία για μία νέα ανάλογη πανδημία στο μέλλον. Όπως είπαν, «δείξαμε πως στη φύση υπάρχει ένα απόθεμα γονιδίων που έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει μία σοβαρή πανδημία στο μέλλον». Δεν μπορούν πάντως να πουν με βεβαιότητα πόσο πιθανό είναι τελικά να συμβεί αυτό.
Όμως, άλλοι επιστήμονες εμφανίστηκαν πιο επιφυλακτικοί, ανήσυχοι ή και ανοιχτά επικριτικοί. Ζήτησαν την άμεση διακοπή των ερευνών, θεωρώντας ότι τέτοια «τρελά» και «επικίνδυνα» πειράματα μπορεί να έχουν ανεπιθύμητες συνέπειες για τον πληθυσμό όλης της Γης, αν το φονικό στέλεχος ξεφύγει από το εργαστήριο υψηλής ασφαλείας όπου δημιουργήθηκε.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον διακεκριμένο ιαπωνικής καταγωγής καθηγητή ιολογίας Γιοσιχίρο Καβαόκα του Πανεπιστημίου Ουισκόνσιν-Μάντισον, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας «Cell Host and Microbe», σύμφωνα με τις βρετανικές «Γκάρντιαν» και «Ιντιπέντεντ» και το «New Scientist», χρησιμοποίησαν την τεχνική της ανάστροφης γενετικής για να «συναρμολογήσουν» τον ιό από επιμέρους γενετικά τμήματα άλλων ιών της γρίπης των πτηνών.
Στη συνέχεια, έκαναν τις κατάλληλες μεταλλάξεις σε αυτόν, ώστε να μεταφέρεται μέσω του αέρα και έτσι να εξαπλώνεται πιο εύκολα από τον ένα οργανισμό στον άλλο, πράγμα που τον καθιστά δυνητικά πιο φονικό. Οι επιστήμονες εντόπισαν επτά μεταλλάξεις σε τρία γονίδια, που μπορούν να τον κάνουν να μεταδίδεται μεταξύ των ανθρώπων τόσο εύκολα όσο ο ιός της ισπανικής γρίπης. Ο νέος ιός εκτιμάται ότι διαφέρει μόνο κατά 3% σε σχέση με τον ιό της ισπανικής γρίπης.
«Η έρευνα που κάνουν είναι τελείως τρελή. Το όλο πράγμα είναι υπερβολικά επικίνδυνο. Ναι, υπάρχει κίνδυνος, αλλά όχι από τους ιούς εκεί έξω στα ζώα. Προέρχεται από τα επιστημονικά εργαστήρια υπερβολικά φιλόδοξων ανθρώπων», δήλωσε ο λόρδος Μέη, πρώην πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρείας επιστημών της Βρετανίας.
Ο καθηγητής επιδημιολογίας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ Μαρκ Λίπσιτς δήλωσε ότι «είναι μια ριψοκίνδυνη δραστηριότητα, ακόμη και για τα πιο ασφαλή εργαστήρια. Οι επιστήμονες δεν θα έπρεπε να παίρνουν τέτοια ρίσκα χωρίς ισχυρές ενδείξεις ότι η δουλειά τους μπορεί να σώσει ζωές, κάτι που δεν κάνει η νέα έρευνα». Όπως είπε, πειράματα όπως του Καβαόκα μπορεί να εξαπολύσουν μία καταστροφική πανδημία, αν ο ιός δραπετεύσει ή σκόπιμα απελευθερωθεί από κάποιο εργαστήριο.
Ο Καβαόκα, που τόνισε ότι οι επικριτές του δεν κατανοούν τη ζωτική σημασία των ερευνών του και τις επαρκείς προφυλάξεις που λαμβάνονται, ανέφερε ότι, σύμφωνα με τα πειράματά του, το εμβόλιο κατά της γρίπης Η1Ν1 των χοίρων του 2009, καθώς και το αντιικό φάρμακο «οσελταμιβίρ» (Ταμιφλού), φαίνονται να φέρνουν αποτελέσματα κατά του νέου ιού της ισπανικής γρίπης. Συνεπώς, τόνισε, είναι σημαντικό να δημιουργούνται αποθέματα τέτοιων φαρμάκων.
Όμως ο ιολόγος Σάιμον Γουέιν-Χόμπσον του Ινστιτούτου Παστέρ του Παρισιού αντέτεινε ότι οι κυβερνήσεις θα πάρουν στα σοβαρά τους ενυπάρχοντες κινδύνους από τα πειράματα αυτά, μόνο όταν συμβεί πράγματι κάποιο ατύχημα. «Είναι τρέλα, ανοησία. Ο κίνδυνος να δραπετεύσει ο ιός, είναι μικρός, αλλά όχι μηδαμινός. Αν η κοινωνία, οι έξυπνοι πολίτες, καταλάβαιναν τι συμβαίνει, θα έλεγαν "τι στο καλό κάνετε;"».
