Οι πνεύμονες αναπτύσσονται κυρίως μετά την γέννηση του παιδιού και ολοκληρώνονται στην ηλικία των 10 ετών. Τα παιδιά γεννιούνται με το 1/6 του συνολικού αριθμού των κυψελίδων του ενήλικα και οι υπόλοιπες σχηματίζονται κατά την πρώτη παιδική ηλικία. Επομένως η ομαλή ανάπτυξη του πνεύμονα μετά τη γέννηση έχει ιδιαίτερη αξία για την μετέπειτα ζωή, δεδομένου ότι ο πνεύμονας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα όργανα του ανθρώπου. Η προωρότητα αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα δυσλειτουργίας του πνεύμονα και θνησιμότητας των νεογνών και παρά την χορήγηση παραγόντων προστατευτικών των κυψελίδων, το σύνδρομο της αναπνευστικής δυσχέρειας και η δυσπλασία εμφανίζονται πολύ συχνά.
Γενικότερα, η βελτίωση των συνθηκών νοσηλείας των πρόωρων νεογνών έχει ελαττώσει σημαντικά μεν την βρεφική θνησιμότητα, έχει αυξήσει όμως τον κίνδυνο εμφάνισης βρογχοπνευμονικής δυσπλασίας, μιας σοβαρής πνευμονικής βλάβης, η οποία αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου των πρόωρων και την εμφάνιση σοβαρών προβλημάτων υγείας στην μετέπειτα ζωή τους. Πρόσφατη δημοσίευση στο περιοδικό The Journal of Pediatrics αξιολογεί την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της χρήσης βλαστοκυττάρων στα πολύ πρόωρα νεογνά για την πρόληψη εμφάνισης της βρογχοπνευμοπνικής δυσπλασίας.
Ο καθηγητής Won Soon Park και οι συνεργάτες του από το Samsung Medical Center and Biomedical Research Institute, της Seoul στην Κορέα ολοκλήρωσε μια μελέτη φάσης Ι σύμφωνα με την οποία χορήγησε ενδοβρογχικά μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος σε 9 πρόωρα νεογνά, ηλικίας 24-26 εβδομάδων, τα οποία ήταν υψηλού ρίσκου για εμφάνιση βρογχοπνευμονικής δυσπλασίας. Όλα τα νεογνά δέχτηκαν την ενδοβρογχική χορήγηση και κανένα δεν παρουσίασε προβλήματα σχετιζόμενα με την χορήγηση. 33% των παιδιών ανέπτυξαν μέτρια βρογχοπνευμονική δυσπλασία και κανένα σοβαρή. Στην ομάδα μελέτης των νεογνών που δεν έλαβαν θεραπεία το 72% ανέπτυξε μέτρια έως σοβαρή δυσπλασία. Μια άλλη συχνή επιπλοκή των πρόωρων νεογνών είναι η αμφιβληστροειδοπάθεια η οποία μερικές φορές χρήζει χειρουργικής επέμβασης. Διαπιστώθηκε ότι η επιπλοκή αυτή εμφανίζεται σπανιότερα στα νεογνά που πήραν τη θεραπεία.
Συνολικά και τα 9 νεογνά έφυγαν από το νοσοκομείο με καλή κατάσταση υγείας και μόνο 3 ανέπτυξαν μέτρια δυσπλασία. Η πρώτη φάση της θεραπείας ολοκληρώθηκε με ασφάλεια και έδειξε ότι είναι εφικτή να γίνει σε αυτές τις περιπτώσεις των νεογνών. Η μελέτη συνεχίζεται στη δεύτερη φάση στην οποία θα αξιολογηθεί ο βαθμός αποτελεσματικότητας σε βάθος χρόνου. Ήδη o καθηγητής Park καλεί για επανεξέταση τα 9 παιδιά με τα οποία άρχισε αυτή η μελέτη η οποία έχει λάβει έγκριση από τον FDA.
Οπως εξηγεί η καθηγήτρια Ιστολογίας-Εμβρυολογίας ΑΠΘ Κοκκώνα Κουζή-Κολιάκου, σε παλαιότερες μελέτες αυξητικοί παράγοντες οι οποίοι εκκρίνονται από καλλιεργούμενα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα είχαν το ίδιο ευεργετικό αποτέλεσμα στη λειτουργία των πνευμόνων στα πρόωρα. «Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα» εξηγεί, «φαίνεται ότι είτε τα ίδια είτε τα παράγωγά τους συμβάλλουν στην προέκταση των πνευμονικών βλαστών και στην ολοκλήρωση του πνευμονικού δένδρου.
Μεσεγχυματικού τύπου βλαστοκύτταρα κυκλοφορούν στο ομφαλοπλακουντιακό αίμα και στον ιστό του ομφαλίου λώρου των νεογνών. Με βάση την πρόσφατη μελέτη αλλά και προηγούμενες φαίνεται ότι τα βλαστοκύτταρα αυτά συμβάλλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη του πνεύμονα στα πρώρα νεογνά και τα προστατεύουν από την βρογχοπνευμονική δυσπλασία. Επομένως σε κάθε πρόωρο νεογνό θα μπορούσε να συλλεγεί το ομφαλοπλακουντιακό αίμα και ο ιστός του ομφαλίου λώρου και να γίνει είτε ενδοφλέβια είτε ενδοβρογχική χορήγηση μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων. Τα βλαστοκύτταρα αυτά χρησιμοποιούνται με ασφάλεια τα τελευταία χρόνια και δεδομένου ότι είναι του ίδιου του παιδιού δεν υπάρχει κίνδυνος απόρριψης τους. Η χορήγηση τους έχει μόνο θετικά αποτελέσματα για το νεογνό» καταλήγει η κ. Κολιάκου.
