Το ψωμί και οι πατάτες βλάπτουν το έμβρυο

Σοβαρά προβλήματα υγείας στα νεογέννητα προκαλεί η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων καθημερινών τροφών από την έγκυο

 Ένα πρωτοποριακό ερευνητικό έργο υπό τη χορηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδειξε ότι η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας κοινών τροφίμων όπως οι τηγανητές πατάτες – ή ακόμα και το φρυγανισμένο ψωμί – κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα υγείας στο νεογέννητο μωρό.  

Με χρηματική υποστήριξη 13.6 εκατ. ευρώ μέσω ΕΕ, το έργο NewGeneris αποκάλυψε σαφείς σχέσεις μεταξύ της κατανάλωσης, από τη μητέρα, ενός χημικού που ονομάζεται ακρυλαμίδιο και το οποίο βρίσκεται σε καθημερινές τροφές όπως οι τηγανητές πατάτες, τα πατατάκια, τα δημητριακά, τα μπισκότα και ο καφές, και του βάρους γέννησης και της περιμέτρου κεφαλής του μωρού. Είναι η πρώτη μελέτη του είδους που επικεντρώνεται στα επίπεδα ακρυλαμιδίου σε νεογνά.

Μετά από εκτενή έρευνα σε 1.100 ζεύγη μητέρας-παιδιού από τη Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ελλάδα, τη Νορβηγία και την Ισπανία, οι ερευνητές του NewGeneris αποκάλυψαν ότι τα παιδιά των μητέρων με υψηλά επίπεδα κατανάλωσης ακρυλαμιδίου ήταν έως και 132 γραμμάρια ελαφρύτερα από αυτά που γεννήθηκαν από μητέρες με χαμηλή πρόσληψη ακρυλαμιδίου, ενώ η διάμετρος κεφαλής τους ήταν έως και 0,33εκ μικρότερη. Το χαμηλό βάρος γέννησης έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής, ενώ σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη μεταγενέστερη εκδήλωση δυσλειτουργιών μεταξύ των οποίων καρδιοαγγειακές παθήσεις, διαβήτης τύπου 2 και οστεοπόρωση. Η μικρότερη περίμετρος κεφαλιού έχει συσχετιστεί με καθυστερημένη ανάπτυξη του νευρικού συστήματος.

Ενώ οι ερευνητές του έργου NewGeneris έχουν από καιρό καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το ακρυλαμίδιο μπορεί να διαπεράσει τον πλακούντα και να επηρεάσει το έμβρυο, αυτή είναι η πρώτη φορά που επισημαίνονται συγκεκριμένες επιδράσεις της ουσίας αυτής.

Το ακρυλαμίδιο είναι ένα χημικό συστατικό που παράγεται κατά το μαγείρεμα, σε υψηλές θερμοκρασίες (ψήσιμο ή τηγάνισμα), τροφών που είναι πλούσιες σε άμυλο. Όσο μεγαλύτερη είναι η θερμοκρασία και όσο περισσότερος ο χρόνος μαγειρέματος, τόσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα ακρυλαμιδίου. Όταν το ψωμί φρυγανιστεί υπερβολικά θα περιέχει περισσότερο ακρυλαμίδιο απ’ ότι όταν φρυγανιστεί ελαφριά.

Σε συνέχεια των ευρημάτων αυτών, σύμφωνα με τους ερευνητές του NewGeneris, οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει τώρα να προσανατολισθούν στον περιορισμό των επιτρεπτών επιπέδων ακρυλαμιδίου στα επεξεργασμένα τρόφιμα και να συμβουλέψουν τις έγκυες γυναίκες να ελαττώσουν την κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ακρυλαμίδιο.

Αυτό το μεγάλο βήμα στην έρευνα γύρω από το ακρυλαμίδιο είναι ένα από τα πρώτα αποτελέσματα έως τώρα στο πλαίσιο του έργου NewGeneris. Υπό τον συντονισμό του Πανεπιστημίου του Maastricht στην Ολλανδία και με τη συμβολή 25 ερευνητικών ινστιτούτων από 16 κράτη-μέλη της ΕΕ, το πρόγραμμα NewGeneris ξεκίνησε το 2006 με σκοπό να διερευνήσει τον αντίκτυπο που έχει στα βρέφη η έκθεση της μητέρας, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, σε ευρύ φάσμα τοξικών χημικών που είτε προκαλούν καρκινογένεση είτε βλάπτουν το ανοσοποιητικό σύστημα.
Για να το πετύχει αυτό, η ομάδα του NewGeneris επικεντρώθηκε στους «βιοδείκτες», τις χημικές ή βιολογικές αλλαγές στα ανθρώπινα υγρά ή τους ιστούς που φανερώνουν την έκθεση ή τις πρώιμες επιδράσεις της έκθεσης σε τοξίνες, χωρίς να απαιτείται αναμονή για εκδήλωση μετέπειτα πάθησης. Στη περίπτωση του NewGeneris, εξετάστηκαν οι βιοδείκτες στο αίμα ομφάλιου λώρου που είχε συλλεχθεί κατά τον τοκετό. Οι δείκτες έκθεσης της μητέρας και του παιδιού στις διάφορες τοξίνες αντιπαραβλήθηκαν στη συνέχεια με λεπτομερή ερωτηματολόγια διατροφής τα οποία είχαν συμπληρώσει οι μητέρες και με στοιχεία της μεταγενέστερης ανάπτυξης των βρεφών.   

Εκτός του ακρυλαμιδίου, οι ερευνητές του NewGeneris μελέτησαν περίπου δώδεκα τοξίνες που βρέθηκαν σε επεξεργασμένα τρόφιμα, αέρα επιμολυσμένο με καπνό, νερό και μολυσμένες τροφές και αλκοόλ.

Παρόλο που το έργο ολοκληρώθηκε επισήμως το 2011, ο τεράστιος όγκος πληροφοριών που συλλέχθηκαν μελετάται ακόμα. Ένα άλλο εύρημα φανερώνει ότι, με δεδομένη την όμοια έκθεση σε καρκινογενείς ουσίες στη μήτρα, τα αγόρια έχουν περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν λευχαιμία σε σύγκριση με τα κορίτσια.

Εν αναμονή της δημοσίευσης περισσότερων ευρημάτων τους επόμενους μήνες, το έργο του NewGeneris μπορεί να αποτελέσει σημαντικό σταθμό στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τις επιπτώσεις διάφορων κοινών χημικών ουσιών στην υγεία των νεογέννητων και στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε, ως κοινωνία, τη γνώση αυτή για τη βελτίωση της υγείας του ανθρώπου.