Γιατί ο Σόιμπλε «τρελαίνεται» με τον Γιάνη

Σαν ανδρόγυνο που βρίσκεται σε διάσταση και επικοινωνεί μόνο μέσω δικηγόρων έμοιαζε η τριγωνική -ή καλύτερα πολυγωνική- διαπραγμάτευση Σόιμπλε - Βαρουφάκη, η οποία κατέστη δυνατή μόνο χάρη στη μεσολάβηση της Κριστίν Λαγκάρντ και του Γερούν Ντάισελμπλουμ. Η έκβαση αποδείχτηκε θετική για την Ελλάδα, οι διαβουλεύσεις όμως ήταν αδυσώπητες και, ελλείψει άμεσης επαφής, οι δύο μονομάχοι δεν χρειάστηκε να μεταμφιέσουν σε κοσμιότητα την αρνητική διάθεση του ενός προς τον άλλον. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μίλησε για «ζήτημα εμπιστοσύνης», υπονοώντας ότι ένιωσε προδομένος από την τακτική του Βαρουφάκη και της Αθήνας, από τη «γέφυρα» που προσπάθησε να αποσπάσει η ελληνική πλευρά μέσω ενός «δούρειου ίππου». Από την πλευρά του, ο Γιάνης Βαρουφάκης δεν σχολίασε το κλίμα που έχει διαμορφωθεί ανάμεσα σε εκείνον και τον Γερμανό ομόλογό του, είναι όμως κάτι περισσότερο από φανερό ότι κανείς από τους δύο δεν τρελαίνεται να δει τον άλλον.

Τις ημέρες που προηγήθηκαν της λυτρωτικής συνεδρίασης του Eurogroup την Παρασκευή τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ μιλούσαν για μια ελληνογερμανική «φραστική διένεξη», η οποία ήταν ως επί το πλείστον ένας νοερός πόλεμος χαρακωμάτων. Διότι ένα από τα πεδία στα οποία διαπρέπει ο κ. Σόιμπλε είναι το πώς καταφέρνει να πνίγει τα συναισθήματά του, να τα εξαφανίζει εντελώς από τη δημόσια έκθεση. Οταν λοιπόν καταφεύγει στον σαρκασμό για έναν ομόλογό του, το τι πραγματικά σκέπτεται δεν μπορεί παρά να αποτελεί γρίφο. Πόσο ενοχλημένος ήταν άραγε στ’ αλήθεια ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών από την «αυθάδεια» και το θρασύ διαπραγματευτικό στυλ του Γιάνη Βαρουφάκη; Ο Σόιμπλε πραγματικά θα επιθυμούσε -και κρυφίως απεργαζόταν, σύμφωνα με τις φήμες- την αντικατάσταση του Ελληνα υπουργού; Στο ανέκφραστο πρόσωπό του ωστόσο απειροελάχιστα μηνύματα μπορούσε να διακρίνει κάποιος - τουλάχιστον από την τηλεοπτική εικόνα.

Το προφανές και αδιαμφισβήτητο είναι, βέβαια, ότι η σχέση του με τον Βαρουφάκη πέρασε σε ρυθμό fast track, μέσα σε ελάχιστες ημέρες, στην αποστασιοποίηση ύστερα από την αρχική συμπάθεια και τις εκατέρωθεν φιλοφρονήσεις. Ισως μάλιστα ο «Yanis», που τα γερμανικά ΜΜΕ αναφέρουν άλλοτε σαν «Ελληνα Μπρους Γουίλις» και άλλοτε σαν «πανούργο αριστερό», «στρατηγό της σωτηρίας», «τρομερό παιδί», «τζογαδόρο» κ.λπ., να μην κατάφερε ποτέ να διαπεράσει με την αντικομφορμιστική του γοητεία την αόρατη πανοπλία του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Το όνομα του οποίου, αντίστοιχα, δεν συνοδεύεται από παρομοίως συναρπαστικές παρομοιώσεις, αλλά από το ψευδώνυμο «ο κος Μηδενικό Μαύρο» - για τη σταθερή αποστροφή του στους ελλειμματικούς προϋπολογισμούς.

Xιουμορίστας, ευγενής και... φιλέλληνας

Ρεπόρτερ που έρχονται τακτικά σε επαφή με τον πανίσχυρο Γερμανό υπουργό επιμένουν ότι, παρά τη διαδεδομένη αντίληψη περί του αντιθέτου, πρόκειται για έναν άνθρωπο με έντονη αίσθηση του χιούμορ, ιδιαίτερα ευγενικό και, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, φιλέλληνα. Ο Σόιμπλε από το 2009 είναι πάντα εκεί, στη θέση του, παρακολουθώντας κυβερνήσεις και στελέχη να αλλάζουν - αρκεί να αναλογιστεί κανείς πόσοι Ελληνες υπουργοί Οικονομικών του έχουν υποβάλει τα σέβη τους σκύβοντας ή και γονατίζοντας ο ένας μετά τον άλλον μπροστά στο αναπηρικό του αμαξίδιο. Ελάχιστοι από αυτούς, ή ενδεχομένως κανένας από τους προηγούμενους επτά «τσάρους», δεν κατάφεραν να ερεθίσουν τόσο τον Σόιμπλε όσο ο Βαρουφάκης - τόσο όσο χρειαζόταν για να τον μετατρέψει σε στόχο της αμείλικτης ειρωνείας του, έστω και με τον δικό του, επιφανειακά απαθή τρόπο.

«Γιατί ο Γιάνης Βαρουφάκης να μην έχει διαφορετική άποψη (από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους υπουργούς);» διερωτήθηκε ρητορικά ο Σόιμπλε σε τηλεοπτική συνέντευξή του μετά τη σύσκεψη του Ecofin. Και κατόπιν όπλισε το μυδράλιο του σαρκασμού: «Ο Βαρουφάκης είναι διάσημος οικονομολόγος και ισχυρίζεται ότι θα έπρεπε να υπάρχουν πιο σημαντικές επιτυχίες στην Ευρώπη. Φαίνεται ότι στο Eurogroup και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν είχαμε τόσο καλούς οικονομολόγους. Ομως, κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε».

Σύμφωνα με τη μάλλον μετριοπαθή Deutsche Welle, το γεγονός ότι η γερμανική κυβέρνηση, διά στόματος Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, δεν χρειάστηκε περισσότερο από δύο ώρες για να απορρίψει το ελληνικό αίτημα για εξάμηνη παράταση της δανειακής σύμβασης αποτελεί μήνυμα για το πόσο σοβαρά λαμβάνει υπόψη της τους ελιγμούς του Γιάνη Βαρουφάκη. Η ίδια πηγή, δε, σημειώνει ότι «όπως εκμυστηρεύτηκε κορυφαίος αξιωματούχος της Ε.Ε. στη γαλλική Agence France-Presse, υπάρχει πραγματική σύγκρουση προσωπικοτήτων - και αυτό το κατανοώ. Ο Σόιμπλε είναι έξαλλος με κάποια σχόλια που έχει κάνει ο Βαρουφάκης».

Αυτή η περίφημη σύγκρουση προσωπικοτήτων έχει, αν μη τι άλλο, ένα έρεισμα στο φαίνεσθαι: ο χερ Σόιμπλε είναι η προσωποποίηση της πειθαρχίας, της σοβαρότητας, του τευτονικού και εντελώς άκαμπτου υποδείγματος της δυτικής αντίληψης για την πρόοδο και την ευημερία. Είναι επίσης ο Νέστωρ της γερμανικής πολιτικής, ο οποίος δικαιούται να βλέπει όλους τους υπόλοιπους συναδέλφους του ως παιδιά του - πόσο μάλλον έναν νεοσσό όπως ο Βαρουφάκης. Ο οποίος έρχεται στις κρίσιμες συσκέψεις με την ορμή του εφήβου που χάραζε με τον σουγιά του το «Προλετάριοι όλου του κόσμου ενωθείτε» στο παγκάκι της Σχολής Μωραΐτη, με τον αέρα του ελεύθερου και ανατρεπτικού πνεύματος, με την αντάρτικη φόρα του πανεπιστημιακού που δεν έχει κανένα λόγο να συμμορφωθεί προς τας εντολάς κανενός Σόιμπλε - ο οποίος άλλωστε είναι νομικός και όχι οικονομολόγος.

Σε μια έξαρση θαυμασμού πριν από μερικές εβδομάδες, ο Γιάνης Βαρουφάκης είχε χαρακτηρίσει τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ως «τον μοναδικό, πιθανότατα, Ευρωπαίο πολιτικό που διαθέτει υπόσταση διανοουμένου». Το ρεύμα όμως που είχε ξεσηκώσει απλώς και μόνο με την έλευσή του ο «υπουργός σόουμαν» φαίνεται ότι ξεθύμανε γρήγορα ή και αντιστράφηκε, και γαλλικά ΜΜΕ μεταφέρουν μια ελαφρώς διαφορετική εικόνα που διαμορφώνεται πλέον για τον Βαρουφάκη στην Ευρώπη. Σύμφωνα π.χ. με τη «Libération», «ο Γιάνης Βαρουφάκης φέρεται περιφρονητικά στους ομολόγους του, δηλώνει δημόσια ότι μόνο ο Σόιμπλε είναι του δικού του επιπέδου και στις συσκέψεις παραδίδει μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας». Το γεγονός ότι ο Βαρουφάκης συνειδητά και συστηματικά αποφεύγει να μιλά με αριθμούς και συγκεκριμένα στοιχεία, προτιμώντας να δίνει έμφαση στο ευρύτερο πολιτικό όραμα για την Ενωμένη Ευρώπη του αύριο, κάνει ανθρώπους με την αυστηρότητα και την τεχνοκρατική προσέγγιση του Σόιμπλε να απορούν: πώς γίνεται η Ελλάδα, ενώ βρίσκεται γαντζωμένη, πλέον με τα δάχτυλα του ενός της χεριού, στο χείλος του γκρεμού, να μην προτάσσει την επιδίωξη άμεσης λύσης στο ειδικό της πρόβλημα αλλά να κόπτεται για το μέλλον της Ε.Ε.;

Το 2011, υπό την ιδιότητά του ως αρθρογράφου στον ιστότοπο του μετέπειτα αρχηγού του Ποταμιού Σταύρου Θεοδωράκη, ο Γιάνης Βαρουφάκης έγραφε ότι «η Ευρώπη δεν είναι διατεθειμένη να αντιδράσει ορθολογικά σε αυτή τη νέα, τεράστια απειλή της ύφεσης. Ο κ. Σόιμπλε επιδίδεται σε μια συγκλονιστική προσπάθεια να μιμηθεί τον αμίμητο πρόεδρο Χέρμπερτ Χούβερ, ο οποίος το 1929-’32, εν μέσω ύφεσης, πίστευε ακράδαντα στη λιτότητα - με αποτέλεσμα να ρίξει τις ΗΠΑ στην αγκαλιά της Μεγάλης Υφεσης».

Η γενικότερη φιλοσοφία του Γερμανού υπουργού δεν έχει αλλάξει ριζικά μέχρι σήμερα, οπότε τα εγκωμιαστικά σχόλια του Γιάνη Βαρουφάκη για εκείνον θα πρέπει να ερμηνευτούν μάλλον στο πλαίσιο μιας «πολιτικής» στρατηγικής. Ο Βαρουφάκης θεωρεί, πιθανώς εύλογα, ότι μόνο με τον κυρίαρχο του παιχνιδιού έχει νόημα να αναμετρηθεί, μόνο εάν κερδίσει την παρτίδα με τον Σόιμπλε θα αναδειχτεί στο ακέραιο η αξία της διαπραγμάτευσης - τόσο για την πατρίδα όσο και για τον εαυτό του. Από την πλευρά του, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ένας πολύπειρος, μεθοδικός και εξαιρετικά οργανωμένος πολιτικός, ο οποίος εδώ και χρόνια έχει φροντίσει να αναθέσει σε μια στρατιά τεχνοκρατών να ξεψαχνίζουν οτιδήποτε αφορά στα οικονομικά της Ελλάδας, γνώριζε πολύ καλά εκ των προτέρων τον Γιάνη Βαρουφάκη και τις απόψεις του.

Οπότε, όταν τον χαρακτήρισε ως «πολιτισμένο άνθρωπο και εγνωσμένης αξίας οικονομολόγο, ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτενώς με τη λεγόμενη Ευρω-κρίση», απλώς γνωστοποιούσε καταρχήν την πρόθεσή του να συμμετάσχει στο παιχνίδι των εντυπώσεων με τον Βαρουφάκη. Και για να ξεκαθαρίσει λίγο αργότερα ότι «μου είναι αδιάφορο εάν κάποιος έχει το πουκάμισο μέσα ή έξω από το παντελόνι του, εάν φορά γραβάτα ή όχι».

Ο «άσος» της νεοναζιστικής απειλής

Εν μέσω μιας διογκούμενης παραφιλολογίας για τον νέο Ελληνα σταρ της πολιτικής, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε προσπάθησε να μείνει προσηλωμένος στην ουσία του ανά χείρας ζητήματος, δηλαδή την αναδιαπραγμάτευση των όρων της σύμβασης με τη νέα ελληνική κυβέρνηση. Γι’ αυτό και αρνήθηκε να εμπλακεί σε μια συζήτηση περί των πολιτικών και κοινωνικών επιπτώσεων της υπερβολικής λιτότητας που επιβλήθηκε στην Ελλάδα ως παρενέργεια των μνημονιακών δεσμεύσεων. Ο Γιάνης Βαρουφάκης έκανε μια κίνηση υψηλού ρίσκου όταν μίλησε για νεοναζιστικά μορφώματα που εμφανίστηκαν στην ελληνική πολιτική ζωή, κεντρίζοντας, προφανώς επίτηδες, το μεγάλο ταμπού των Γερμανών - και δη επί γερμανικού εδάφους. Ο Σόιμπλε, όπως ίσως και σύσσωμη η γερμανική κοινή γνώμη, αιφνιδιάστηκε από αυτή την τρομερά παράτολμη ρητορική του Βαρουφάκη, ο οποίος προσπάθησε να υφαρπάξει εξαρχής το πλεονέκτημα στην αναμέτρηση που επρόκειτο να ακολουθήσει. Η συγκεκριμένη διερευνητική βολή όμως δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθώς ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν παρασύρθηκε. Με παρόμοιο τρόπο απαξίωσε και προσπέρασε τη γνωστή γελοιογραφία στο πρωτοσέλιδο της «Αυγής», αυτή που ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας καταδίκασε ως «ατυχέστατη στιγμή». Εμφανίζοντας τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σαν αξιωματικό των ναζί, το σκίτσο δεν προσέβαλε μόνο εκείνον, αλλά έφερε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση τον υπουργό Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, εξαλείφοντας το όποιο ατού θα μπορούσε να έχει μιλώντας περί του σύγχρονου νεοναζιστικού κινδύνου.

«Μου ζήτησε συγγνώμη ξανά και ξανά», δήλωσε ο Β. Σόιμπλε σχετικά με τη διαβόητη γελοιογραφία σε τηλεοπτική συνέντευξή του, συμπληρώνοντας ότι «εγώ όμως δεν είχα δει την καρικατούρα και ούτως ή άλλως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα ανάμεσά μας». Το ανεξιχνίαστο ύφος του Γερμανού υπουργού και η ελάχιστη έκταση που θέλησε να δώσει στο ζήτημα μαρτυρούσαν ότι δεν είχε καμία διάθεση να εκμεταλλευτεί καν το γεγονός ότι, για μία τουλάχιστον φορά, ο Γ. Βαρουφάκης αναγκάστηκε να κάνει κάτι που απεχθάνεται, δηλαδή να σταθεί απέναντι στον αντίπαλό του όντας εκ προοιμίου σε μειονεκτική θέση. Θα μπορούσε, λοιπόν, να πει κανείς ότι στην περίπτωση αυτή ο Σόιμπλε «διάβασε» τα χαρτιά του Βαρουφάκη και εξουδετέρωσε έναν από τους άσους του. Κάτι παρόμοιο έγινε όμως και τα προηγούμενα εικοσιτετράωρα. Η φράση «δούρειος ίππος» που χρησιμοποίησε το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών στην ανακοίνωσή του την περασμένη Πέμπτη, φυσικά με την έγκριση ή και την έμπνευση του χερ Σόιμπλε, φέρει ένα ιδιαίτερο νόημα.

Το μήνυμα ήταν σαφές μέσα από την ανακοίνωση των Γερμανών περί απόρριψης του ελληνικού αιτήματος για παράταση της δανειακής σύμβασης και, εκτός των άλλων, θα μπορούσε κανείς να το αντιμετωπίσει ως ένα κομμάτι του ιδιωτικού διαλόγου Σόιμπλε - Βαρουφάκη: «Yanis, μπορεί να είσαι μετρ της θεωρίας των παιγνίων, η μπλόφα σου όμως σε μένα δεν πιάνει», μοιάζει να λέει ο Γερμανός στον Ελληνα υπουργό. Σε αυτό ο Βαρουφάκης δεν βιάστηκε να απαντήσει. Θα έλεγε κανείς ότι περίμενε για τη ρεβάνς από τον γηραιότερο ομόλογό του με τις δηλώσεις ύστερα από τη συμφωνία του Eurogroup. Τονίζοντας μία-μία τις λέξεις του, ο Γιάνης Βαρουφάκης είπε ότι «το πιο σημαντικό είναι ότι η Ελλάδα βγήκε σήμερα από την απομόνωση μέσα από τη διαπραγματευτική της στρατηγική. Επειδή δεν διανοηθήκαμε τη ρήξη και είπαμε την αλήθεια, δεν χρησιμοποιήσαμε απειλές, δεν μπλοφάραμε, μπορέσαμε να δημιουργήσουμε ερείσματα εντός του Eurogroup, εντός της Ε.Ε., που καθιστούν την Ελλάδα τη χώρα εκείνη που ουσιαστικά δίνει στον εαυτό της και στην Ευρώπη την ευκαιρία να γυρίσουμε όλοι μαζί σελίδα, να πάψει να υπάρχει μια ασφυκτική λιτότητα ως μονόδρομος για την έξοδο από την κρίση και να μπορέσουμε επιτέλους, στην Ευρώπη των λαών, να μιλάμε ξανά για το ιδεώδες μιας κοινής πορείας προς την ευημερία».

Σε αυτά τα γενναία και αγέρωχα λόγια, ο Βόλφγκανγκ φυσικά απάντησε επαναλαμβάνοντας ότι «όσο η Ελλάδα δεν εφαρμόζει το υπάρχον πρόγραμμα χρήματα δεν πρόκειται να λάβει από εμάς». Και αυτό δεν ήταν η τελευταία λέξη. Αλλωστε αυτό φάνηκε και κατά τις μαραθώνιες διαπραγματεύσεις πριν το Eurogroup της Παρασκευής:  οι συζητήσεις έγιναν ξεχωριστά μεταξύ Ντάισελμπλουμ, Λαγκάρντ και Μοσκοβισί με Σόιμπλε και Βαρουφάκη. Η λεκτική ξιφομαχία Σόιμπλε - Βαρουφάκη έχει μόλις αρχίσει - και μάλλον προβλέπεται να συνεχιστεί επ’ αόριστον.

Τι είπε ο Βόλφγκανγκ για τον Γιάνη

■ «Λυπάμαι για τους Ελληνες. Ψήφισαν μια κυβέρνηση η οποία προς το παρόν συμπεριφέρεται μάλλον ανεύθυνα».
■ «Ο Βαρουφάκης είναι διάσημος οικονομολόγος και ισχυρίζεται ότι θα έπρεπε να υπάρχουν πιο σημαντικές επιτυχίες στην Ευρώπη. Φαίνεται ότι στο Eurogroup και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν είχαμε τόσο καλούς οικονομολόγους. Ομως, κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε».
■ «Εχω την εντύπωση πως οι πολιτικοί που κάνουν επιτυχημένες προεκλογικές εκστρατείες και κερδίζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών είναι αρκετά καλοί και στην πράξη. Γι’ αυτό και τρέφω σεβασμό προς τον κ. Βαρουφάκη».
■ «Ο Γιάνης Βαρουφάκης είναι ένας πολιτισμένος άνθρωπος και εγνωσμένης αξίας οικονομολόγος, ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτενώς με τη λεγόμενη Ευρω-κρίση. Μου είναι αδιάφορο εάν κάποιος έχει το πουκάμισο μέσα ή έξω από το παντελόνι του, εάν φορά γραβάτα ή όχι».
■ «Ο Γιάνης Βαρουφάκης έχει πολύ διαφορετικές ιδέες από τις δικές μας και ελπίζω να τις καταστήσει λίγο πιο κατανοητές, γιατί προσπαθώ να καταλάβω κάποιες προτάσεις που κάνει η Αθήνα και δεν τα καταφέρνω».
■ «Μέχρι τώρα δεν έχουμε καταλάβει αν ο κ. Βαρουφάκης και η κυβέρνηση λαμβάνουν τις καλύτερες αποφάσεις για τον ελληνικό λαό και ο κ. Βαρουφάκης απέτυχε να πείσει τα μέλη του Eurogroup».
■ «Είναι κρίμα που κατά το παρελθόν δεν μπορούσαμε να βασιστούμε στη σοφία τόσο ευφυών ανθρώπων όσο ο κ. Βαρουφάκης, τώρα όμως είμαστε εδώ που φτάσαμε».
■ «Το αίτημα του Γιάνη Βαρουφάκη για ένα κοινό ευρωπαϊκό κοινωνικό πρόγραμμα είναι χάσιμο χρόνου».
■ «Εμείς δεν θέλουμε Grexit, ρωτήστε τον Ελληνα ομόλογό μου εάν το επιθυμεί κάποιος άλλος. Εμείς δεν το θέλουμε και αυτό το λέγαμε ανέκαθεν, ότι όποιος είναι μέλος της Ευρωζώνης μένει για πάντα. Κάθε κυβέρνηση πρέπει να ικανοποιεί τις απαιτήσεις του λαού της και κανενός άλλου, όμως αυτό δεν μπορεί να το κάνει κανείς διαρκώς με τα χρήματα των άλλων - και επιπλέον να τους βρίζει διαρκώς».

Τι είπε ο Βαρουφάκης για τον Σόιμπλε

■ «Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είναι ο μοναδικός, πιθανότατα, Ευρωπαίος πολιτικός που διαθέτει υπόσταση διανοουμένου».
■ [2011] «Ο κ. Σόιμπλε επιδίδεται σε μια συγκλονιστική προσπάθεια να μιμηθεί τον αμίμητο πρόεδρο Χέρμπερτ Χούβερ, ο οποίος το 1929-’32, εν μέσω ύφεσης, πίστευε ακράδαντα στη λιτότητα -με αποτέλεσμα να ρίξει τις ΗΠΑ στην αγκαλιά της Μεγάλης Υφεσης».
■ «Εχουμε κάνει ήδη περισσότερη δημοσιονομική σύσφιξη απ’ ό,τι έχει γίνει ποτέ από οποιαδήποτε χώρα σε καιρό ειρήνης και η Ελλάδα συνεχίζει να είναι σε ύφεση. Ο μόνος λόγος να γίνει περαιτέρω σύσφιξη είναι από ιδεολογία ή σε τιμωρητική βάση».
■ «Το μόνο που επιδιώκουμε είναι ένας τρόπος για να τελειώσει ο κύκλος χρέους - αποπληθωρισμού και να αποκαταστήσουμε τα κυκλώματα της ελληνικής οικονομίας για την παροχή πιστώσεων».
■ «Το μήνυμά μου προς τον κ. Σόιμπλε είναι ότι στην κυβέρνηση αυτή έχει εταίρο στην αναζήτηση λύσεων στα προβλήματα της Ε.Ε. Ο ελληνικός λαός θέλει να τελειώσει η ταπείνωση».
■ «Μπορεί να μη σας αρέσει το γεγονός ότι εκλεχθήκαμε, αλλά χρησιμοποιήστε μας στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού σχεδίου ώστε η Ελλάδα και η Ευρώπη να γυρίσουν σελίδα».
■ «Σε μια χώρα που έχει υποστεί ταπείνωση μπορεί να εκκολαφθεί το αβγό του φιδιού. Στη Βουλή των Ελλήνων υπάρχει ένα νεοναζιστικό κόμμα. Χρειαζόμαστε τον λαό της Γερμανίας στο πλευρό μας, για να μείνουμε σταθεροί στο μεταπολεμικό ευρωπαϊκό εγχείρημα. Καθώς η Ελλάδα πλήττεται από την αποπληθωριστική κρίση χρέους, καμία άλλη χώρα δεν μπορεί να μας καταλάβει όσο η Γερμανία».