Ένα ευρωπαϊκό μοντέλο μεταρρύθμισης για το «ασθενές» Ελληνικό δημόσιο

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, όταν ο Ηρακλής πάλευε με τη Λερναία Ύδρα -το τερατόμορφο φίδι με τα εννέα κεφάλια- δεν ήταν μόνος. Καθοριστική ήταν η συνδρομή του ανιψιού του Ιόλαου. Ωστόσο, το όνομά του γράφτηκε στη συλλογική λαϊκή μνήμη με ψιλά γράμματα και κανείς ποτέ δε μνημόνευσε το θάρρος και αυτοθυσία του.  Τα εύσημα που του αξίζουν φαίνεται πως έλαβε τελικά μέσα από τις διαδικασίες του Ευρωκοινοβουλίου, με την δημιουργία του Σχεδίου Ιόλαος, για τη μεταρρύθμιση της ελληνικής δημόσιας διοίκησης.

«Παρά την καθοριστικής σημασίας βοήθειά του, ο Ιόλαος παρέμεινε στην αφάνεια και άφησε στο θείο του τη δόξα και την προβολή», διευκρινίζει ο ελληνικής καταγωγής ευρωβουλευτής της Γερμανίας Γιώργος Χατζημαρκάκης, μέσα από την πρόταση που κατέθεσε στα αρμόδια όργανα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες στις 12 Ιανουαρίου 2012 και συνεχίζει «Αντίστοιχα θα έπρεπε να λειτουργεί και η νέα διοίκηση των Ελλήνων: να κινείται στο παρασκήνιο και να αφήνει τους πολιτικούς να ακτινοβολούν».

Τι ακριβώς όμως προβλέπει το Σχέδιο Ιόλαος; Όπως αναφέρουν και τα επίσημα έγγραφα σχετικά με τη θέση του κ. Χατζημαρκάκη κεντρικό στοιχείο του σχεδίου είναι το δυναμικό των περίπου 2.500 ελληνικής καταγωγής ή ελληνόφωνων υπαλλήλων της ΕΕ. Συγκεκριμένα: «Αυτοί θα προωθούνται όπου χρειάζεται στον ελληνικό διοικητικό μηχανισμό επί τη βάσει του ενωσιακού δικαίου περί Technical Assistance (τεχνική βοήθεια), για να βοηθούν, ακολουθώντας την προσέγγιση της Good Governance (χρηστή διακυβέρνηση) και Best Practice (βέλτιστη πρακτική), στη μεταρρύθμιση της ελληνικής διοίκησης». Αναλυτικά, τα επιμέρους τμήματα της πρότασης έχουν ως εξής:

1. Το νομικό πρόσωπο θα είναι μία ένωση, η οποία θα εδρεύει στις Βρυξέλλες. Θα προσφέρεται στην εν ενεργεία ελληνική κυβέρνηση αλλά και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως εταίρος στην αναδιάρθρωση της ελληνικής διοίκησης. Η ένωση θα είναι ανοικτή σε ελληνόφωνα μέλη του διοικητικού μηχανισμού της ΕΕ στη Γραμματεία του Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθώς και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Πέραν τούτου θα ήταν σκόπιμο να εξεταστεί μακροπρόθεσμα και η τυχόν αποστολή μελών του προσωπικού του ΝΑΤΟ. Η εν λόγω ομάδα θα μπορούσε να διευρυνθεί με Έλληνες ή ελληνικής καταγωγής υπαλλήλους στα κράτη μέλη της ΕΕ. Θα μπορούν να συμμετέχουν, ως μέλη του Ιόλαος, σε όλα τα προγράμματα που προσφέρει η ένωση σύμφωνα με το καταστατικό της. Ιδιαίτερη σημασία έχουν η γνώση της Ελληνικής καθώς και μια σχετική ευκολία ενσωμάτωσης στο ελληνικό στοιχείο, γιατί μόνο έτσι θα μπορούν να επιτελέσουν αποτελεσματικό μεταρρυθμιστικό έργο στην ελληνική διοίκηση και να γίνουν αποδεκτοί. Η ελάχιστη θητεία θα είναι έξι μήνες και η μέγιστη δύο χρόνια. Αξιωματούχοι της ΕΕ θα πρέπει να έχουν εργαστεί τουλάχιστον 14 μήνες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

2. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει το πρόγραμμα της Technical Assistance, για να ξεκινήσει ένα έως σήμερα μοναδικό εντός της ΕΕ πείραμα. Πρότυπο θα είναι η γερμανική επανένωση. Και τότε είχαν σταλεί υπάλληλοι από την τότε ΟΔΓ στα νέα ομόσπονδα κρατίδια, για να βοηθήσουν εκεί για ορισμένο διάστημα στην ανοικοδόμηση των διοικητικών μηχανισμών στην πρώην ΛΔΓ. Η διάθεση και διαχείριση των χρηματοδοτικών πιστώσεων για την Technical Assistance θα διατεθούν μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) ή/και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ).

3. Η ένωση Ιόλαος θα προσφέρει, με τη βοήθεια των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, προγράμματα κατάρτισης και καθοδήγησης για τους Έλληνες δημόσιους υπαλλήλους. Για τον σκοπό αυτό μπορούν να διατεθούν αμέσως οι αντίστοιχες πιστώσεις από τους προϋπολογισμούς της ΕΕ. Η εν λόγω ένωση θα μπορούσε, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Επιλογής Προσωπικού (EPSO), να προσφέρει εν είδει μετεκπαιδεύσεως κύκλους μαθημάτων και σεμινάρια εντός και εκτός Ελλάδος. Τα μέλη του Ιόλαος θα είναι έτοιμα, παραμένοντας στην υπηρεσιακή θέση τους στον μηχανισμό της ΕΕ, να παρέχουν καθοδήγηση στους υπαλλήλους του ελληνικού Δημοσίου. Σε αυτή τη διαδικασία θα ήταν σκόπιμο να συμμετέχουν και πολιτικά ιδρύματα από την ΕΕ, για να μπορούν έτσι να μεταδίδουν τις προσεγγίσεις της Good Governance και Best Practice.

4. Η ένωση Ιόλαος θα είναι έτοιμη να παρέχει στήριξη στο ελληνικό Δημόσιο στον καθορισμό αξιολογικών κριτηρίων για τους νέους υπαλλήλους που πρόκειται να διοριστούν. Η Ελλάδα χρειάζεται ένα σύγχρονο κατάλογο κριτηρίων, ο οποίος θα προσανατολίζεται στα ευρωπαϊκά πρότυπα. Η ένωση Ιόλαος θα μπορεί να συμμετέχει συμβουλευτικά και στη στελέχωση της επιτροπής επιλογής.

5. Η αναδιάρθρωση της ελληνικής δημόσιας διοίκησης μπορεί να διαμορφωθεί μόνο ως κοινωνικά ανεκτή λύση. Θα ήταν λάθος να προσάψει κανείς την έλλειψη προσόντων συγκεκριμένου μέρους του προσωπικού στο ίδιο. Οι εν λόγω υπάλληλοι βρέθηκαν στις θέσεις τους εξαιτίας της ενεργού και ποικιλόμορφης ανάμιξης πολιτικών οι οποίοι ήθελαν να εξασφαλίσουν την επανεκλογή τους με τους εν λόγω διορισμούς. Γι’ αυτό τον λόγο θα ήταν σκόπιμο να συγκροτηθούν αντίστοιχα προγράμματα της ΕΕ. Ιδιαίτερα η μετεκπαίδευση των έως τώρα διορισμένων Ελλήνων υπαλλήλων θα έπρεπε να είναι κεντρικό στοιχείο του σχεδίου Ιόλαος.

6. Η ηλε-διακυβέρνηση (ηλεκτρονική διακυβέρνηση) θα πρέπει να γίνει στον μέγιστο δυνατό βαθμό η διοικητική βάση του νέου κράτους των Ελλήνων. Η σχετική εμπειρογνωμοσύνη είναι διαθέσιμη στη χώρα σε υψηλό επίπεδο. Το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) στην Κρήτη έχει σχεδόν επιτύχει τους σχετικούς όρους.