Κορωνοϊός: Τι όνειρα βλέπουν οι περισσότεροι άνθρωποι εν μέσω πανδημίας

Ο Ρόναλν Ρήγκαν, μέσα σε μια αστραφτερή μαύρη λιμουζίνα, σταματά στην άκρη του πεζοδρομίου, κατεβάζει το φιμέ τζάμι του παραθύρου και  ζητά από τον Lance Weller, συγγραφέα του μυθιστορήματος Wilderness, να μπει μέσα. Ο Πρόεδρος, που έχει πεθάνει εδώ και πολλά χρόνια συνοδεύει τον Γουίλερ σε ένα κατάστημα με κόμικς. Ο Γουίλερ νιώθει ευτυχισμένος, εδώ μέσα υπάρχουν όλοι οι τίτλοι που λαχταρούσε μία ολόκληρη ζωή. Ωστόσο, πριν προλάβει να επιλέξει κάποιον από αυτούς, ο Ρήγκαν του βουτάει το πορτοφόλι του και εξαφανίζεται μέσα στη νύχτα…. Ο Γουίλερ πετάγεται από το κρεβάτι… Φυσικά, ονειρευόταν! Και ο Γουίλερ, είναι ένας από τους χιλιάδες ανθρώπους ανά τον κόσμο που αυτό το διάστημα παραπονούνται πως βιώνουν ένα νέο φαινόμενο: όνειρα πανδημίας κορωνοϊού…
 
Εδώ και χρόνια, η άποψη της επιστήμης είναι πως το περιεχόμενο των ονείρων και τα συναισθήματα συνδέονται με την ευημερία  μας ενώ είμαστε ξύπνιοι. Τα παράξενα όνειρα, αυτά που είναι γεμάτα συμβολισμούς επιτρέπουν σε ορισμένους να ξεπεράσουν έντονες αναμνήσεις ή ψυχολογικές πιέσεις της καθημερινότητας μέσα στην ασφάλεια του υποσυνείδητού τους. Οι εφιάλτες, από την άλλη πλευρά, μπορεί να αποτελούν προειδοποιητικά σημάδια κάποιας έντονης ανησυχίας που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε όταν είμαστε ξύπνιοι.

Με εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους να είναι εγκλωβισμένοι στο σπίτι τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, ειδικοί στα όνειρα πιστεύουν ότι η απομάκρυνση  από  το σύνηθες περιβάλλον μας, έχει στερήσει από τα όνειρα μας την έμπνευση αναγκάζοντας το υποσυνείδητο να οδηγηθεί σε πιο έντονες καταστάσεις. Στην περίπτωση του Γουίλερ, η μακροχρόνια εμμονή του με τα κόμικς «συνάντησε» το συνεχές Twittάρισμά του σχετικά με πολιτικά θέματα,  για να δημιουργήσει μια σουρεαλιστική σκηνή την οποία ερμήνευσε ως «σχόλιο» για τις οικονομικές ανησυχίες του κόσμου.

Αυτή την ώρα, τουλάχιστον πέντε ερευνητικές ομάδες από Πανεπιστήμια και άλλα Ιδρύματα εξειδικευμένα σε θέματα ύπνου συλλέγουν εφιάλτες όπως του Γουίλερ και ένα από τα ευρήματά τους μέχρι στιγμής είναι ότι τα όνειρα της πανδημίας  χαρακτηρίζονται από άγχος, απομόνωση και αλλαγές στα πρότυπα του ύπνου… Ένα στροβιλισμό αρνητικών συναισθημάτων, που γεννά εφιάλτες και δεν θυμίζει σε τίποτα τα τυπικά όνειρα.

Ο Covid-19 βάζει… τρικλοποδιές στον εγκέφαλο

«Χρησιμοποιούμε συνήθως τα όνειρα για να χειριστούμε έντονα και ιδιαίτερα αρνητικά συναισθήματα», λέει ο Patrick McNamara, αναπληρωτής καθηγητής νευρολογίας στη Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης και ειδικός στα όνειρα. «Προφανώς, αυτή η πανδημία προκαλεί πολύ άγχος και ανησυχία… Μοιάζει σαν να βάζει… τρικλοποδιές στον εγκέφαλο».
 
Κατά τη διάρκεια των ονείρων μας, το άγχος στέλνει τον εγκέφαλο σε ένα ταξίδι. Σύμφωνα με τον McNamara, τα «σήματα» και αντιδράσεις που παράγουν τα όνειρα είναι παρόμοια με αυτά που προκαλούνται από ψυχεδελικά φάρμακα! Τα φάρμακα αυτά ενεργοποιούν τους νευρικούς υποδοχείς που ονομάζονται σεροτονίνη 5-ΗΤ2Α, οι οποίοι στη συνέχεια απενεργοποιούν ένα τμήμα του εγκεφάλου. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό ως «συναισθηματική αναστολή», μια κατάσταση στην οποία τα συναισθήματα πλημμυρίζουν τη συνείδηση, ειδικά κατά τη διάρκεια του σταδίου ταχείας κίνησης των ματιών (REM), όταν ονειρευόμαστε κάτω από συνήθεις συνθήκες.

Αν και αυτές οι διαδικασίες συμβαίνουν κάθε βράδυ, οι περισσότεροι άνθρωποι συνήθως δεν θυμούνται τα όνειρά τους. Όμως η ζωή στην εποχή της πανδημίας του κορωνοϊού μπορεί να αλλάζει αυτό λόγω της αυξημένης απομόνωσης και του άγχους, επηρεάζοντας το περιεχόμενο των ονείρων και επιτρέποντας σε ορισμένους να θυμούνται περισσότερα από αυτά. Ένα είναι βέβαιο: το άγχος και η έλλειψη δραστηριότητας μειώνουν την ποιότητα του ύπνου. Οι συχνές αφυπνίσεις, κατά τη διάρκεια του ύπνου, που μπορεί να είναι ακόμη και έντονες, με απότομες κινήσεις, κραυγές ή ακόμη και υπνοβασία σχετίζονται με αυξημένη ανάκληση των ονείρων. Οι λανθάνουσες συγκινήσεις και αναμνήσεις από την προηγούμενη μέρα μπορούν επίσης να επηρεάσουν το περιεχόμενο των ονείρων και τη συναισθηματική απόκριση μέσα στο ίδιο το όνειρο. Οι άνθρωποι που βρίσκονται πιο κοντά στους κινδύνους της πανδημίας - εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας, αυτοί που ζουν σε περιοχές που είναι επίκεντρα της νόσου και εκείνοι που έχουν πληγέντα μέλη στην οικογένεια - είναι πιο πιθανό να βιώσουν  έξαρση  των ονείρων που επηρεάζονται από αυτό το νέο περιβάλλον, φυσικό και συναισθηματικό: «Δεν μας προκάλεσε έκπληξη πριν από μερικά χρόνια, όταν μελετήσαμε τους επιζώντες του σεισμού στην L'Aquila και διαπιστώσαμε ότι οι διαταραχές του ύπνου και οι εφιάλτες εξαρτώνταν αυστηρά από την εγγύτητα στο επίκεντρο», λέει ο Luigi De Gennaro, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο. της Ρώμης που εργάζεται στη Ιταλική μελέτη για τον κορωνοϊό. Με άλλα λόγια, ο σεισμικός χάρτης συνέπιπτε με εκείνον των διαταραχών του ύπνου!

Σύμφωνα με μια μελέτη, που  ξεκίνησε τον Μάρτιο και βρίσκεται σε εξέλιξη, από το Κέντρο Ερευνών Νευροεπιστήμης της Λυών στη Γαλλία, η πανδημία του κορωνοϊού προκάλεσε αύξηση κατά 35% στην ανάκληση των ονείρων μεταξύ των συμμετεχόντων, με τους ερωτηθέντες να αναφέρουν σε ποσοστό 15% περισσότερα αρνητικά όνειρα από το συνηθισμένο. Μια διαφορετική μελέτη που προωθήθηκε από την Associazione Italiana di Medicina del Sonno (η Ιταλική Ένωση Ιατρικής ΄Υπνου) αναλύει τα όνειρα των Ιταλών που είναι περιορισμένοι στα σπίτια τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας συμπεραίνοντας ότι πολλά από τα άτομα αντιμετωπίζουν εφιάλτες ή ακόμη «παραϋπνία» με συμπτώματα συμβατά με εκείνα της μετατραυματικής διαταραχής του στρες.

Ξεπερνώντας τους εφιάλτες

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι δραστηριότητές μας δημιουργούν ένα κουβάρι αναμνήσεων που επηρεάζουν το περιεχόμενο των ονείρων μας. Τα συναισθήματα που έχουμε ζήσει την ημέρα μπορούν να επηρεάσουν το τι ονειρευόμαστε και πώς νιώθουμε γι 'αυτό μέσα στο ίδιο το όνειρο. Η μείωση ή ο περιορισμός των πηγών των καθημερινών αναμνήσεων - με το να είσαι εγκλωβισμένος μόνος σου σε καραντίνα - μπορεί να περιορίσει το περιεχόμενο των ονείρων ή να αναγκάσει το υποσυνείδητο να φτάσει σε βαθύτερες αναμνήσεις.

Μπορεί να φαίνεται προφανές, αλλά Φινλανδοί ερευνητές έχουν υποστηρίξει επιστημονικά την άποψη ότι η ηρεμία του μυαλού οδηγεί σε «θετική επίδραση στο όνειρο». Τα δεδομένα της έρευνας δείχνουν πως  το άγχος, σχετίζεται αντιθέτως με την «αρνητική επίδραση των ονείρων», οδηγώντας σε όνειρα που είναι τρομακτικά ή γεμάτα ανησυχία.

Η Deirdre Barrett, επίκουρος καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και συγγραφέας του βιβλίου «The Committee of Sleep», έχει συλλέξει και αναλύσει όνειρα από τους επιζώντες τραυματικών γεγονότων, συμπεριλαμβανομένων των επιθέσεων στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου της 11ης Σεπτεμβρίου. Η Barrett διαπίστωσε ότι τα όνειρα στα οποία οι άνθρωποι «επεξεργάζονται»  τραύματα τείνουν να ακολουθούν δύο μοτίβα: είτε παραπέμπουν / αναπαράγουν άμεσα μια εκδοχή του τραυματικού γεγονότος , είτε τα όνειρα είναι φανταστικά, με συμβολισμούς που παίζουν τον ρόλο του τραύματος.

Για όσους επιδιώκουν να πάρουν τον έλεγχο των κακών ονείρων, η εστίαση στο «παράξενο» μπορεί να βοηθήσει. Στο τελευταίο δείγμα των ονείρων που η Barrett άρχισε να συλλέγει τον Μάρτιο, μερικοί συμμετέχοντες ανέφεραν ότι ονειρεύονταν πως έπιαναν τον ιό ή πέθαιναν από αυτόν. Σε άλλα όνειρα  που συγκέντρωσε η Barrett, οι συμμετέχοντες αντικατέστησαν τον φόβο του ιού με ένα μεταφορικό στοιχείο, όπως έντομα, ζόμπι, φυσικές καταστροφές, σκοτεινές φιγούρες, τέρατα ή ελεύθερους σκοπευτές ανάμεσα στο πλήθος: «Εκτός από τα όνειρα των εργαζομένων στον τομέα της υγείας, δεν βλέπουμε έντονα όνειρα ανθρώπων που αγωνίζονται να αναπνεύσουν με αναπνευστήρα», λέει ο Barrett. «Ο ιός είναι αόρατος και νομίζω γι 'αυτό μετατρέπεται σε τόσα πολλά διαφορετικά πράγματα». Παρά την ποικιλία τους, το μόνο πράγμα που έχουν κοινό τα όνειρα της πανδημίας είναι το πόσο παράξενα φαίνονται στους συμμετέχοντες στις μελέτες. «Μπορεί να είναι ένας από τους μηχανισμούς που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος που “κοιμάται” για να προκαλέσει συναισθηματική ρύθμιση», λέει η Perrine Ruby, ερευνητής στο Κέντρο Έρευνας Νευροεπιστημών της Λυών. Για όσους βιώνουν εφιάλτες κορωνοϊού, υπάρχουν αυξανόμενες αποδείξεις ότι οι λεγόμενες «τεχνικές κυριαρχίας των ονείρων» μπορούν να ανακουφίσουν τα δεινά τους.

Όταν η Barrett συνεργάζεται με ασθενείς «γράφοντας» τα όνειρά τους, τους ρωτά συχνά ποια είναι η διαφορετική εξέλιξη που θα ήθελαν να έχει ένας εφιάλτης τους. Αφότου ένας ασθενής «επιλέξει» τη νέα κατεύθυνση του ονείρου του, μπορεί να το καταγράψει και να το κάνει πρόβα πριν πάει για ύπνο! Μ’ αυτό τον τρόπο, ο επικείμενος εφιάλτης ενδέχεται να μαλακώσεi ή ακόμη και να εξαφανιστεί. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα δείτε πως απειλείστε από έναν αόρατο εχθρό, επικεντρώστε επάνω του με τα μάτια ανοιχτά και ίσως δεν τον απαντήσετε στον ύπνο σας… Όπως και να’ χει, εμείς, ευχόμαστε σε όλους… sweet dreams!

ΕΙδήσεις σήμερα:

Ο κορωνοϊός «χτυπάει» όλα τα αγγεία του ανθρώπου

Άλλοι 160.000 για το επίδομα των 800 ευρώ - Στις 27 Απριλίου το δεύτερο «κύμα» πληρωμών

Κορωνοϊός: Ο ρόλος των κλιματιστικών στη μετάδοση του ιού σε κλειστούς χώρους