Νίκος Μαμιδάκης: «Ετρεξα να τον προλάβω πριν τραβήξει τη σκανδάλη»

«Δυστυχώς, έφυγε ο αρχηγός, αλλά θα παλέψουμε και ελπίζω να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες και να συνεχίσουμε το όραμά του. Αυτό είναι και η παρακαταθήκη που άφησε ο αδελφός μου. Εξάλλου, εμείς είμαστε Κρητικοί και δεν κωλώνουμε». Aυτό δηλώνει στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Νίκος Μαμιδάκης, ο αδερφός του Κυριάκου Μαμιδάκη, που μίλησε μαζί του λίγο προτού αυτός προβεί στο απονενοημένο διάβημα. Ο Νίκος Μαμιδάκης μιλάει για το τελευταίο τηλεφώνημα, για την προσπάθεια να προλάβει τον αδελφό του προτού πατήσει τη σκανδάλη, αλλά και για την επόμενη μέρα του ομίλου Jetoil στον οποίο είναι διευθύνων σύμβουλος.

- Είστε ο τελευταίος άνθρωπος με τον οποίο επικοινώνησε ο Κυριάκος Μαμιδάκης λίγο προτού δώσει τραγικό τέλος στη ζωή του. Ποια ήταν τα τελευταία λόγια που είπε;

Ετρεξα, αλλά δεν τον πρόλαβα. Δεν τον προλάβαμε. Είχε πάρει τις αποφάσεις του και δεν μπορούσα να του αλλάξω γνώμη. Μου τηλεφώνησε, ευχήθηκε καλή τύχη στην οικογένεια και «έφυγε». Δεν μπορούσα να το πιστέψω. Ο Κυριάκος είχε τρομερές ευαισθησίες και δεν άντεξε την πίεση των τελευταίων εξελίξεων. Ειπώθηκαν πράγματα και έγιναν σχόλια που δεν είναι αλήθεια. Οταν ο Α και ο Β μιλάνε για πτώχευση, ενώ δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα, αλλά μια κίνηση για να προστατευτούμε γιατί έχουμε πολλά ενδιαφέροντα και από οίκους του εξωτερικού, δεν μπορεί την ίδια στιγμή να πετάγεται ο άλλος και να σου λέει «πτώχευσες». Δυστυχώς αυτό που συνέβη σε εμάς μπορεί να συμβαίνει σε εκατοντάδες επιχειρήσεις, αλλά δεν μπορεί να μιλάς για ένα γκρουπ πολυσχιδές με δραστηριότητες σε πολλούς κλάδους και επενδύσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Αυτό τον τσάκισε. Δεν άντεξε ο Κυριάκος. Αυτό που θα θυμάμαι πάντα από τον αδελφό μου και θα κουβαλάω πάντα μαζί μου είναι η εντιμότητά του. 

- Ποια παρακαταθήκη αφήνει ο Κυριάκος Μαμιδάκης;

Είναι βαριά η παρακαταθήκη. Ηταν άνθρωπος με υψηλό αίσθημα ευθύνης και αξίες, ανιδιοτελής, οραματιστής, ακούραστος και εργατικός. Ο τρόπος που επέλεξε να φύγει μας πεισμώνει ακόμη περισσότερο και θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να συνεχιστεί το όραμά του, να διασωθεί το παιδί του, σε πείσμα όλων όσοι επιθυμούν το αντίθετο.

- Ποια είναι η επόμενη μέρα για τον όμιλο Μαμιδάκη μετά την αίτηση προστασίας από τους πιστωτές;

Βρισκόμαστε σε διαδικασία συζήτησης με τις τράπεζες, δεδομένου ότι σοβαροί όμιλοι του εξωτερικού έχουν καταθέσει προτάσεις για να επενδύσουν στην εταιρεία μας και ακόμη και πολύ πρόσφατα έχει γίνει μη δεσμευτική πρόταση από σημαντικό fund του εξωτερικού. Δυστυχώς υπάρχει σημαντική καθυστέρηση και έλλειψη συνεννόησης των δανειστριών τραπεζών, γεγονός που εντέλει μας οδήγησε να αναζητήσουμε προστασία κάτω από το άρθρο 99 έως ότου ολοκληρωθούν οι συζητήσεις αυτές. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι οι προοπτικές της εταιρείας είναι σημαντικές -δεν είναι τυχαία η ανάπτυξη που γνώρισε τα προηγούμενα χρόνια με επενδύσεις και θυγατρικές σε χώρες των Βαλκανίων με βάση την εγκατάσταση του Καλοχωρίου-, ότι έχουν επιδείξει ενδιαφέρον όλοι οι υποψήφιοι επενδυτές χάριν της ιστορίας των περισσότερων από 48 χρόνων, της εμπειρίας και του καλού ονόματος που έχει η εταιρεία εντός και εκτός Ελλάδας και βέβαια αντιλαμβανόμενοι ότι περισσότερες από 160 οικογένειες εξαρτώνται από την πορεία της εταιρείας, ελπίζουμε και προσδοκούμε ότι πολύ σύντομα θα βρεθεί μια λύση με νέα κεφάλαια από το εξωτερικό, που θα επιτρέψει στην εταιρεία να συνεχίσει τις εργασίες της με την επιτυχία που γνώρισε στο παρελθόν. Αυτό πάντως που έχω να πω είναι ότι δεν έχουμε τελειώσει, αλλά περνάμε κάποιες δυσκολίες. Ηρθε η συγκυρία αυτή που έπληξε πολύ κόσμο, αλλά εδώ είμαστε, θα το πολεμήσουμε. Δυστυχώς, μας «έφυγε» ο αρχηγός. Δεν θα το βάλουμε κάτω, θα παλέψουμε και ελπίζω να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες αυτές χάριν και την εθνικής οικονομίας και των ανθρώπων που δουλεύουν μαζί μας πολλά χρόνια. Είμαστε από τους επιχειρηματίες που επενδύσαμε στη χώρα μας, δεν φύγαμε. Από εδώ θα δώσουμε και τον υπόλοιπο αγώνα. Είμαστε από την Κρήτη, δεν κωλώνουμε τώρα εμείς. Εχουμε πείσμα και όρεξη. 

- Σε τι καθεστώς υπάγονται οι επιχειρήσεις σας;

Οι επιχειρήσεις μας -για να γνωρίζει και ο κόσμος- μπαίνουν σε προστασία απέναντι στους πιστωτές μέχρι να ανασυγκροτηθούμε και να πάμε σε ανοδική πορεία, γιατί δεν σας κρύβω ότι έχουμε πολλά και δυνατά συμφέροντα για επένδυση μέσα στο γκρουπ από ξένα κεφάλαια. Και αυτά προσπαθούμε να πετύχουμε. Ο τραπεζικός δανεισμός είναι καλυμμένος με εγγυήσεις. Θα επανέλθουμε για χάρη της υστεροφημίας μας, της οικογένειάς μας και της ελληνικής οικονομίας. Μιλάμε με καθαρό πρόσωπο γιατί εμείς δεν βάλαμε λεφτά στην μπάντα, η οικογένειά μας δεν έχει λεφτά, όμως έχουμε το κουράγιο και τη δύναμη να αντεπεξέλθουμε στις δυσκολίες. 

- Η εταιρεία καυσίμων Jetoil έφτασε να αποτελεί την τρίτη δύναμη της αγοράς, έχοντας μερίδιο 8,5%, δίκτυο 600 πρατηρίων και πέντε θυγατρικές στα Βαλκάνια. Πότε ξεκίνησαν τα οικονομικά προβλήματα;

Τα προβλήματα ουσιαστικά ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2011. Σημαντικό πλήγμα στάθηκε η απαξίωση των ελληνικών τραπεζών και της ελληνικής οικονομίας από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα το 2011, που οδήγησε στο κλείσιμο πιστωτικών γραμμών (L/C) από τράπεζες του εξωτερικού, ύψους περίπου 140 εκατ. ευρώ. Μέσω των πιστώσεων αυτών η Mamidoil Jetoil εισήγε φορτία από το εξωτερικό με σκοπό τη διάθεσή τους στην ελληνική αλλά και τη βαλκανική αγορά, δραστηριότητα που της άφηνε σημαντικά περιθώρια και πάνω στην οποία είχε στηρίξει η εταιρεία την ανάπτυξή της στα Βαλκάνια. Εν μια νυκτί, στην κυριολεξία, η Mamidoil Jetoil αναγκάστηκε να πληρώσει μέρος των πιστώσεων και έμεινε με μειωμένες πιστωτικές γραμμές ύψους 20-30 εκατ. από προμηθευτές της στο εξωτερικό. Αυτό δημιούργησε μια τεράστια τρύπα στη ρευστότητα της εταιρείας. Σε συνδυασμό με τη σημαντική μείωση της κατανάλωσης και των περιθωρίων στην ελληνική αγορά η εταιρεία οδηγήθηκε σε έλλειψη ρευστότητας. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι, παρ’ όλες τις δυσκολίες και ενώ η εταιρεία δεν έχει πάρει καμία ουσιαστική χρηματοδότηση από τις τράπεζες από τα τέλη του 2013, η Mamidoil Jetoil έχει αποπληρώσει στο διάστημα αυτό περίπου 19 εκατ. ευρώ σε κεφάλαια προς τις τράπεζες, ενώ τα τελευταία δέκα χρόνια έχει πληρώσει στις τράπεζες περίπου 150 εκατ. ευρώ σε τόκους και έξοδα. Η εταιρεία έχει δε να λαμβάνειν περίπου 80 εκατ. ευρώ από την αγορά - οφειλές πελατών της προς τη Mamidoil Jetoil.

- Θεωρείτε ότι η συμμετοχή ξένου στρατηγικού επενδυτή θα βοηθούσε την εταιρεία να ανακάμψει;

Προς αυτή την κατεύθυνση κινούμαστε και επαναλαμβάνω ότι σημαντικό ενδιαφέρον έχουν δείξει τουλάχιστον τέσσερις μεγάλοι οίκοι του εξωτερικού.

Πώς η ιστορία μισού αιώνα έκλεισε με μια σφαίρα

Τα πρώτα βήματα από την Ανώσκελη Χανίων και το ελαιοτριβείο του πατέρα του, οι σπουδές στην Εμπορική Σχολή, η ίδρυση της Jetoil το 1968, οι πολιτικοί φίλοι και εχθροί, η κρίση και η αρχή του τέλους

Η εντυπωσιακή μονοκατοικία του Κυριάκου Μαμιδάκη στον αριθμό 4 στέκει επιβλητικά στον ήσυχο δρόμο. Η αίγλη της και ο διάσημος ιδιοκτήτης της την έχουν μετατρέψει σε σημείο αναφοράς. Ισως, δευτερόλεπτα πριν σκίσει τη μεσημεριανή ησυχία ο ήχος των πυροβολισμών, ένας περαστικός να διάβαινε έξω από την μπεζ περίφραξη της βίλας και να μακάριζε την τύχη όσων ζουν εκεί. Τίποτε δεν μαρτυρούσαν, άλλωστε, από το δράμα που εξελισσόταν στο εσωτερικό του σπιτιού.

Στο επιβλητικό γραφείο του Κυριάκου Μαμιδάκη, στον πάνω όροφο του σπιτιού, παρά τον εκτυφλωτικό ήλιο επικρατούσε σκοτάδι. Ο Κρητικός επιχειρηματίας είχε απομονωθεί ώρες στο γραφείο του και κανένας δεν τολμούσε να τον ενοχλήσει. Τις τελευταίες εβδομάδες, ο συνήθως ευδιάθετος και ενεργητικός ηλικιωμένος άνδρας ήταν βαρύς και ασήκωτος, σχεδόν δεν μιλιόταν. Η επί δεκαετίες σύζυγός του Μιμίκα, αλλά και οι κόρες του Ειρήνη και Εύη ανησυχούσαν. Ηξεραν καλύτερα από τον καθέναν ότι το βάρος που κουβαλούσε ήταν ασήκωτο, ακόμα και για εκείνον, τον καθοδηγητή και ηγέτη μιας ισχυρής και πολυπληθούς οικογένειας.

Κανείς δεν γνωρίζει με λεπτομέρειες τις τελευταίες στιγμές του. Καθόταν βλοσυρός στο μεγάλο γραφείο του; Ισως σηκώθηκε για λίγο, ρίχνοντας από το παράθυρο του δωματίου μια τελευταία ματιά στον έξω κόσμο, στη γειτονιά του. Ισως χάζεψε τις οικογενειακές φωτογραφίες που κοσμούν τον προσωπικό του χώρο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι στο μυαλό του είχε την οικογένειά του. 

Αυτό έδειξε και το τελευταίο τηλεφώνημα που έκανε στον αδελφό του Νίκο, το σπίτι του οποίου βρίσκεται σε κοντινή απόσταση. «Νίκο, σε πήρα για να ευχηθώ σε όλους να έχετε καλή τύχη».
Οπως οι Κρητικοί παλαιάς κοπής, έτσι και αυτός δεν ήταν καλός με τα βαρύγδουπα λόγια. Ισως γι’ αυτό βρέθηκε πάνω στο γραφείο του ένα στιλό και ένα λευκό χαρτί στο οποίο δεν είχε γράψει ούτε μία λέξη. Βρέθηκε και ένας κάλυκας σφηνωμένος στο ταβάνι του δωματίου. Η δεύτερη σφαίρα, όμως, είχε επιτελέσει τον σκοπό της. Ωστόσο δεν είχε καταφέρει να αφαιρέσει τίποτα από την περηφάνια του ιδιοκτήτη της. Ο 84χρονος, σκυμμένος στην καρέκλα, σαν βυθισμένος σε μεσημεριάτικο ύπνο, εκείνο το καλοκαιρινό μεσημέρι εφάρμοσε αυτό που η θυγατέρα του χαρακτήρισε στον επικήδειό του κρητικό κώδικα τιμής: «Ποτέ ήττα, μόνο χαρακίρι». Ο γερο-Κυριάκος, όπως τον αποκαλούσαν γλυκά φίλοι και υπάλληλοι, αγαπούσε πολύ τον Καζαντζάκη και ίσως πριν αρπάξει, δίχως να τρέμει, το περίστροφό του να συλλογίστηκε τα παρακάτω λόγια: «Ν’ αγαπάς την ευθύνη, να λες εγώ, εγώ μονάχος μου θα σώσω τον κόσμο. Αν χαθεί, εγώ θα φταίω».


Με την γυναίκα του Μιμίκα σε εκδήλωση στην Κρήτη


Η οικογένεια, αν και απέφυγε τις δημόσιες δηλώσεις που ποτέ δεν άρεσαν στον Κυριάκο, έσπευσε να εκφράσει τον πόνο της για τον χαμό του «στυλοβάτη και εμπνευστή της», αλλά και τον θαυμασμό της για την αξιοπρέπεια που επέδειξε μέχρι τέλους. Την οδύνη εξέφρασαν και όλοι οι υπάλληλοί του, στους οποίους ήταν ιδιαίτερα αγαπητός. Ο 84χρονος επιχειρηματίας δεν ήταν διαχυτικός. Δεν χάριζε απλόχερα χαμόγελα και ευχάριστα λόγια. Ηταν, όμως, δίκαιος και εργατικός. Είχε κυριολεκτικά αφιερώσει όλη του τη ζωή στο επιχειρείν, αποφεύγοντας τις απολαύσεις. «Ποιος να πιστέψει, πατέρα, ότι δεν έχεις πάει στη ζωή σου στον κινηματογράφο ή δεν έχεις φάει ένα παγωτό;» είπε η κόρη του μιλώντας του στον τελευταίο αποχαιρετισμό. Ολοι συνομολογούν ότι ο Κυριάκος Μαμιδάκης ήταν ένας δραστήριος επιχειρηματίας που σκεφτόταν διαρκώς την επόμενη κίνηση. Ηταν τέτοια η ευρηματικότητά του που κάποτε είχε φτάσει στο παρά πέντε να γυρίσει ταινία στο Χόλιγουντ ως παραγωγός. Εκείνοι που τον γνώριζαν τον χαρακτηρίζουν ιδιαίτερα εσωστρεφή και ανιδιοτελή. Κρατούσε τους ίδιους συνεργάτες δίπλα του επί δεκαετίες και τους φρόντιζε σαν παιδιά του, ασχολούμενος προσωπικά με τα προβλήματά τους. Παράλληλα, ήταν αυστηρός, πεισματάρης και ιδιαίτερα απαιτητικός.

Λατρεία για την Κρήτη 

Μετά την οικογένειά του, θέση στην καρδιά του είχε η Κρήτη, την οποία λάτρευε και η οποία τον ενέπνεε σε κάθε του βήμα. Αλλωστε, ο παραδοσιακός ηθικός κώδικας του τόπου του τον συνόδευσε μέχρι τέλους. Τον ενδιέφερε να προσφέρει στο νησί του, αλλά και να απολαμβάνει τον σεβασμό των συντοπιτών του. «Μ’ ενδιαφέρει να περπατώ στον δρόμο και να μου λένε καλημέρα οι άνθρωποι με την ψυχή τους και όχι από υποχρέωση», συνήθιζε να λέει.
Η γενέτειρα της δυναστείας Μαμιδάκη είναι το μικρό χωριό Ανώσκελη της επαρχίας Κισσάμου στον Νομό Χανίων. Πρόκειται για ένα ορεινό χωριό, στον δρόμο για Παλαιόχωρα, λίγο έξω από τα Χανιά. Αν και σήμερα έχει δεν έχει δέκα μόνιμους κατοίκους, βρίσκεται στον χάρτη από το 1800. Η οικογένεια Μαμιδάκη μοιάζει ταυτισμένη με τη μοίρα αυτού του τόπου, καθώς οι πρώτοι κάτοικοί του ήταν πρόγονοί της. 


Οι κόρες του Ειρήνη (αριστερά) και Εύη Μαμιδάκη


Από εκεί, άλλωστε, ξεκινά και η επιχειρηματική παράδοσή τους το 1885 με τη λειτουργία μιας φάμπρικας. Το 1915 ο Αλέξανδρος, πατριάρχης της οικογένειας και πατέρας του αποθανόντος Κυριάκου, λειτούργησε το πρώτο υδραυλικό ελαιοτριβείο για τις ανάγκες της πολυμελούς οικογένειάς του. Είχε ήδη αποκτήσει εφτά παιδιά από τον γάμο του με την Ειρήνη. Οταν απεβίωσε ο πρωτότοκος Γιώργος, τα ηνία της οικογένειας και της επιχείρησης ανέλαβε ο δευτερότοκος Κυριάκος. Ακολούθησαν ο Νίκος, ο Μανόλης, η Κατερίνα, η Ερασμία και η Ελευθερία. Αυτός που άνοιξε την πόρτα της οικογένειας στον κερδοφόρο τομέα των πετρελαίων ήταν ο εξάδελφος Γιώργος Ι. Μαμιδάκης. Ο επίσης δαιμόνιος και ευρηματικός Κρητικός είχε δημιουργήσει μια εταιρεία πετρελαιοειδών που είχε ως εμπορικό σήμα στα πρατήριά της το αρχικό γράμμα της οικογένειας (Μ) με κόκκινο χρώμα και σε λευκό φόντο. Εκμεταλλευόμενος την κρίση του Σουέζ στράφηκε στην Ανατολή. Εκλεισε συμφωνία με τους Σοβιετικούς για αποκλειστική αντιπροσώπευση των πετρελαίων τους, η οποία διήρκεσε έως το 1981. Η επιχειρηματική δραστηριότητά του ενοχλούσε ισχυρούς παίκτες του κλάδου που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την άνοδό του. Ποιος να το φανταζόταν ότι αυτός ο κραταιός άνδρας θα χανόταν κατά τη διάρκεια των οικογενειακών του διακοπών επειδή αποφάσισε να πάει για κολύμπι αμέσως μετά το μεσημεριανό φαγητό;

Ο Κυριάκος εργάστηκε στο πλευρό του εξαδέλφου του έναν χρόνο μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του. Το 1951 τέλειωσε την Εμπορική Σχολή και στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα δι’ αλληλογραφίας στο περίφημο London School of Economics του Λονδίνου. Ηταν το 1968 όταν μαζί με τα αδέλφια του Γιώργο και Νίκο, έχοντας αποκτήσει την απαραίτητη τεχνογνωσία, έκαναν το δικό τους επιχειρηματικό βήμα στον τομέα των πετρελαίων. Δημιούργησαν την εταιρεία Jetοil με πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου τον Κυριάκο. Είναι ενδεικτικό ότι τα έξι από τα οκτώ μέλη του Δ.Σ. είναι άτομα που ανήκουν στον στενό πυρήνα της οικογένειας.

Στόχος, άλλωστε, και των τριών αδελφών ήταν η ίδρυση μιας παραδοσιακής οικογενειακής επιχείρησης το μάνατζμεντ της οποίας θα βρισκόταν στα χέρια τους. Τέσσερα χρόνια αργότερα πραγματοποιήθηκε η συγχώνευση και η δημιουργία της Mamidoil Jetoil Α.Ε.
Η φιλοδοξία τους ήταν να δραστηριοποιηθούν στο εξωτερικό και κυρίως στη Γιουγκοσλαβία, στην Αλβανία, στο Κόσοβο και τη Βουλγαρία. Για τον λόγο αυτό επένδυσαν δημιουργώντας τις εντυπωσιακές εγκαταστάσεις αποθήκευσης αργού και προϊόντων πετρελαίων στο Καλοχώρι της Θεσσαλονίκης. Από εκεί τα προωθούσαν σιδηροδρομικώς και οδικώς στην τότε Γιουγκοσλαβία και στη συνέχεια στο διυλιστήριο ΟΚΤΑ των Σκοπίων.

Η εντυπωσιακά ανοδική πορεία της εταιρείας κλονίστηκε όταν στις 24 Φεβρουαρίου του 1986 ξέσπασε φωτιά στις δεξαμενές της Jetoil στη Θεσσαλονίκη. Για επτά συνεχόμενες ημέρες γίνονταν αλλεπάλληλες εκρήξεις, που άφησαν πίσω τους τραυματίες και τοξικό νέφος. Η ζημιά για την εταιρεία ήταν συντριπτική. Είχαν καεί δεκάδες χιλιάδες κυβικά πετρελαίου, με κόστος που υπολογίστηκε στα 22 εκατ. δολάρια. Το μόνο παρήγορο ήταν ότι δεν είχε χαθεί καμία ανθρώπινη ζωή. Η εταιρεία κατάφερε να ανακάμψει και να συνεχίσει τις εξαγωγές προς τη Γιουγκοσλαβία. Με την πάροδο των χρόνων, η Jetoil εδραιώθηκε ως η τρίτη μεγαλύτερη εταιρεία στην αγορά. Είναι η εποχή που διαθέτει δίκτυο 600 πρατηρίων, αλλά και πέντε θυγατρικές στα Βαλκάνια. Εκεί, άλλωστε, εξάγεται το 40% των καυσίμων της. Πηγές του κλάδου λένε ότι αποφασιστικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι η εταιρεία Μαμιδάκη κατάφερε να δημιουργήσει ισχυρά ερείσματα στο πολιτικό κατεστημένο των Σκοπίων. Ετσι, το 1993 πέτυχε την υπογραφή δεκαετούς συμφωνίας για την τροφοδοσία του κρατικού διυλιστηρίου ΟΚΤΑ. Το δεύτερο μεγάλο πλήγμα για την εταιρεία ήρθε στις αρχές του 1999. Τότε, επί πρωθυπουργίας Σημίτη, τα Ελληνικά Πετρέλαια εξαγόρασαν το διυλιστήριο OKTA και μέσω αυτού κυριάρχησαν στην αγορά της FYROM. Ηταν η πρώτη φορά που ο ηγέτης της εταιρείας Κυριάκος εγκατέλειψε τους χαμηλούς τόνους και πέρασε στην αντεπίθεση. Με πληρωμένη καταχώρηση στις εφημερίδες τον Αύγουστο του 1999, ο όμιλος Μαμιδάκη καταφέρεται εναντίον των Ελληνικών Πετρελαίων λέγοντας: «Από θέση ισχύος και χωρίς καμία ηθική αναστολή προσπαθούν να αναπτύξουν δραστηριότητα στα Βαλκάνια εις βάρος μιας άλλης ελληνικής ιδιωτικής εταιρείας».

Δεν περιορίστηκε όμως σε αυτή την επιστολή. Αφιέρωσε χρόνο, ενέργεια και χρήμα σε έναν πολύχρονο δικαστικό αγώνα. Το 2003 δικαιώθηκε από το Δικαστήριο Εμπορικών Υποθέσεων του Λονδίνου, το οποίο και επιδίκασε στη Mamidoil αποζημίωση 17 εκατ. δολαρίων. Ωστόσο, οι προσφυγές κατά των ΕΛ.ΠΕ. στα ελληνικά δικαστήρια δεν απέδωσαν αποτελέσματα. Το 2009 η κρίση είχε δείξει τα δόντια της, αλλά ο όμιλος διευρύνθηκε αποκτώντας περίπου 60 πρατήρια της Dracoil και ακόμη 10 πρατήρια της El Petrol. Με τις εξαγορές αυτές ο συνολικός αριθμός των πρατηρίων του έφτασε στα 630 και το μερίδιό του στην αγορά αυξήθηκε από 8% σε πάνω από 10%. Το μότο του ιδιοκτήτη ήταν ότι «η Jet Oil θέλει να είναι... γαμπρός και όχι νύφη». Η επιθετική πολιτική, όμως, με την εξαγορά πρατηρίων και τη διεύρυνση του δικτύου αποδείχτηκε λανθασμένη. Ο όμιλος Μαμιδάκη είδε τον τζίρο του να μειώνεται ραγδαία. Πρώτη φορά στην ιστορία του αντιμετώπισε ζημίες.

Η στοιχειωμένη επένδυση 

Το τρίτο και μοιραίο πλήγμα ήταν η ανάκληση της άδειας που είχε εξασφαλίσει ο όμιλος για αποθήκες καυσίμων στη Σούδα της Κρήτης. Η ιστορία της επένδυσης ξεκίνησε το 1972, όταν ο Κυριάκος Μαμιδάκης αγόρασε μια μεγάλη έκταση με σκοπό να εγκαταστήσει αποθήκες καυσίμων.

Το συγκεκριμένο οικόπεδο ήταν χαρακτηρισμένο με νόμο του 1936 ως ναυτικό οχυρό. Το 2002 με Προεδρικό Διάταγμα περιορίστηκαν τα όρια του οχυρού και το κομμάτι της Jetοil χαρακτηρίστηκε επιτηρούμενη ζώνη. Τότε, λοιπόν, ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την αδειοδότηση που ολοκληρώθηκαν το 2006. Μια προσφυγή, όμως, στο Συμβούλιο Επικρατείας καθυστέρησε εκ νέου την επένδυση.

Τελικά η επένδυση των δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ έμεινε μετέωρη. Μέσα σε διάστημα σχεδόν 12 ετών κάποιοι φορείς άναβαν το πράσινο φως και άλλοι έβαζαν εμπόδια. Η οικογένεια Μαμιδάκη συγκρούστηκε ακόμα και στα δικαστήρια με τοπικούς παράγοντες. Ηταν η δεύτερη φορά που ο Κυριάκος Μαμιδάκης πέρασε στην αντεπίθεση με μια οργισμένη επιστολή, αυτή τη φορά απευθυνόμενη προσωπικά στον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου. Με αυτή ζητούσε την παρέμβασή του για να ξεμπλοκάρει η επένδυση. Πηγές της αγοράς υποστηρίζουν ότι η στοιχειωμένη επένδυση στη Σούδα στοίχισε ακριβά στην ήδη λαβωμένη εταιρεία.

Πολιτικές φιλίες

Η υπόθεση έφερε στη δημοσιότητα και τη στενή φιλία που ενώνει τις οικογένειες Μαμιδάκη και Μητσοτάκη. Πράγματι, οι δύο άνδρες συνδέονταν με σχέση ζωής, όπως την έχουν χαρακτηρίσει εκατέρωθεν, που μέτραγε πολλές δεκαετίες. Η κοινή τους καταγωγή από τα Χανιά ήταν το βασικό, αλλά όχι το μοναδικό στοιχείο που τους ένωνε. Στο παρελθόν ο Κυριάκος είχε αποκαλύψει ότι είναι και μακρινοί συγγενείς. Οι δύο οικογένειες έκαναν στενή παρέα και περνούσαν μαζί πολλές από τις καλοκαιρινές διακοπές τους. Πάντα βρισκόταν ο ένας δίπλα στον άλλον σε σημαντικές στιγμές, όπως γάμους, γεννήσεις και κηδείες. Ο επιχειρηματίας δεν είχε κρύψει ποτέ και την πολιτική υποστήριξή του όχι μόνο στον πατριάρχη της οικογένειας, αλλά και στην κόρη του Ντόρα Μπακογιάννη. Εξάλλου, είχε εμπράκτως στηρίξει το πολιτικό εγχείρημά της, τη Δημοκρατική Συμμαχία, συμμετέχοντας και στην οικονομική επιτροπή της.
Ο Κυριάκος Μαμιδάκης συνήθιζε να λέει ότι η φιλία αυτή του έχει κοστίσει, καθώς έχει εισπράξει το μένος των πολιτικών αντιπάλων του φίλου του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. «Οι δεσμοί μας έχουν δαιμονοποιηθεί μόνο και μόνο για να πλήξουν το όνομά μου», είχε πει. Οι αντίπαλοί του, φυσικά, ισχυρίζονταν το αντίθετο. Υποστηρίζουν ότι είχε κεφαλαιοποιήσει επιχειρηματικά την πολιτική φιλία με την οικογένεια Μητσοτάκη για να εξασφαλίσει άδειες και προνομιακή μεταχείριση. Σε αυτούς απαντούσε ότι η επένδυση της Σούδας ξεμπλόκαρε το 2002 επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ, ενώ οι άδειες για τις αποθήκες εκδόθηκαν σταδιακά επί κυβερνήσεων και των δύο κομμάτων.

Η αρχή του τέλους

Τα τελευταία χρόνια, τα γκρίζα σύννεφα είχαν πια για τα καλά μαζευτεί πάνω από τον όμιλο Μαμιδάκη. Αλλωστε, την τελευταία τριετία ο κλάδος των πετρελαιοειδών έχει υποστεί καθίζηση της τάξεως του 40%. Περισσότερα από 2.000 πρατήρια έχουν βάλει λουκέτο. Το τιμόνι της εταιρείας ουσιαστικά έχουν αναλάβει ο αδελφός του Κυριάκου, Νίκος, και η νεότερη γενιά. Ο Κυριάκος εργαζόταν καθημερινά, αλλά λόγω προχωρημένης ηλικίας είχε επιλέξει να βρίσκεται ένα βήμα πίσω. Τα κέρδη εξανεμίστηκαν και έγιναν ζημίες ενώ τα προβλήματα έγιναν εμφανή όταν διακόπηκε ο εφοδιασμός του δικτύου της Jetoil στη Νότια Ελλάδα και τα πρατήρια άρχισαν να αλλάζουν σήμα. Τότε είναι που η εταιρεία Μαμιδάκη δίνει αγώνα επιβίωσης. «Εχουμε τη στόφα του Κρητικού και αγωνιζόμαστε κρατώντας ψηλά το κεφάλι», έλεγε η οικογένεια σε φίλους και υπαλλήλους. Συγχρόνως, όμως, υιοθετούσαν μια πιο συντηρητική επενδυτική πολιτική. Η οικογένεια ήθελε πάση θυσία να διατηρήσει τον έλεγχο της επιχείρησης. Γι’ αυτό και στο παρελθόν είχε απορρίψει πεισματικά το φλερτ κολοσσών που τους είχαν προσεγγίσει. Υπό την πίεση των πραγμάτων, όμως, υποχρεώθηκε να αλλάξει τακτική. Ο Νίκος Μαμιδάκης και ο γιος του Αλέξανδρος εξέτασαν σοβαρά το ενδεχόμενο να παραχωρήσουν μέρος της Jetoil.


Η Ελευθερία Μαμιδάκη, κόρη του τρίτου αδελφού του Μανόλη

Αλλες δραστηριότητες

Αν και στη συνείδηση του κόσμου η οικογένεια Μαμιδάκη είναι ταυτισμένη με τα πετρέλαια, στην πραγματικότητα έχει επεκταθεί επιχειρηματικά και σε άλλους τομείς. Ασχολείται με τη ναυτιλία, τον τουρισμό και την παραγωγή και τυποποίηση κρητικών προϊόντων.
Η ενασχόλησή τους με τα ξενοδοχεία προέκυψε και από την αγάπη τους για την περιοχή του Αγίου Νικολάου στην Κρήτη. Οι ντόπιοι, μάλιστα, ισχυρίζονται ότι ο όμιλος Μαμιδάκη συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη της μέχρι τότε υπανάπτυκτης τουριστικά περιοχής. Τον δρόμο άνοιξαν τα ξενοδοχεία «Coral», «Hermes» και «Mirabello», στα οποία δραστηριοποιήθηκε πολύ η νέα γενιά που εξακολουθεί να βαδίζει με τον κανόνα «η ισχύς εν τη ενώσει». Το ξενοδοχείο «Hermes» άρχισε να λειτουργεί το 1974 και είναι ένα εντυπωσιακό κτίριο η κατασκευή του οποίου ολοκληρώθηκε σε μόλις εννέα μήνες! Ενδεικτικό είναι ότι ο πιο στενός συνεργάτης της οικογένειας και διευθυντής των ξενοδοχείων Μίμης Δεσποτάκης εργάζεται στο πλευρό της τα τελευταία 45 χρόνια. Αυτός είναι που έχει πει ότι οι επιχειρηματικές κινήσεις της οικογένειας γίνονταν με γνώμονα όχι μόνο το κέρδος, αλλά και την ανάπτυξη της περιοχής. Εχει μάλιστα αποκαλύψει ότι ο Κυριάκος Μαμιδάκης επιθυμούσε όλοι οι υπάλληλοι των επιχειρήσεων να προέρχονται από την Κρήτη, και συγκεκριμένα από τον Αγιο Νικόλαο.

Το 2004 ο όμιλος αγόρασε το «Mirabello», το οποίο και ανακαίνισε εκ βάθρων. Και εκεί δούλεψαν μόνο ντόπια συνεργεία. Ηταν το αγαπημένο ξενοδοχείο της οικογένειας, το οποίο επέλεγε και για τις καλοκαιρινές διακοπές της. Και αυτό το καλοκαίρι, μάλιστα, σχεδίαζαν να το επισκεφτούν όλοι στα μέσα του Ιουλίου. Μία άλλη δραστηριότητα της οικογένειας, όχι και τόσο γνωστή στο κοινό, είναι η παραγωγή, τυποποίηση και εμπορία κρασιού και ελαιόλαδου από τη γενέτειρά τους, μέσω της εταιρείας Ανώσκελη Α.Ε. Τα συγκεκριμένα προϊόντα φέρουν το όνομα του χωριού τους και ήδη γνωρίζουν επιτυχία. Ο διεθνής συνεργάτης τους, η Iberostar, τα χρησιμοποιεί σε όλα τα ξενοδοχεία που ελέγχει. Βασικός προμηθευτής είναι η αλυσίδα σούπερ μάρκετ Σκλαβενίτης, το αφεντικό της οποίας Γεράσιμος Σκλαβενίτης έχει παντρευτεί την κόρη του Νίκου Μαμιδάκη.

Πρόσωπα της νέας γενιάς Μαμιδάκη

Ο Κυριάκος Μαμιδάκης άφησε πίσω του δύο κόρες: την Ειρήνη και την Εύη. Η Ειρήνη δραστηριοποιείται στις επιχειρήσεις, καθώς κατέχει τον τίτλο της διευθύνουσας συμβούλου των ξενοδοχείων. Οσοι τη γνωρίζουν ισχυρίζονται ότι έχει κληρονομήσει το επιχειρηματικό δαιμόνιο του πατέρα της, αλλά και το ενδιαφέρον με το οποίο αντιμετωπίζει τους εκατοντάδες υπαλλήλους του ομίλου. Είναι παντρεμένη με τον Απόστολο Καμαρινάκη και έχουν αποκτήσει δύο παιδιά, τον Κυριάκο και τη Μαρίλια.

Ο γιος του Νίκου Μαμιδάκη, Αλέξανδρος, κατέχει κομβικό ρόλο στην εταιρεία, δίπλα στον πατέρα του. Μετά τις σπουδές του εργάστηκε στην Jetoil, περνώντας από όλες τις βαθμίδες της ιεραρχίας, για να ψηθεί στη δουλειά. Προς το τέλος κατείχε τη θέση του αναπληρωτή διευθύνοντος συμβούλου στην Mamidoil Jetoil. Ο Νίκος Μαμιδάκης έχει και μία κόρη, την Αννα, η οποία είναι παντρεμένη με τον Γεράσιμο Σκλαβενίτη, της ομώνυμης ελληνικής αλυσίδας σούπερ μάρκετ, με τον οποίο έχει αποκτήσει δύο παιδιά. Η Αννα προτίμησε να ακολουθήσει τον δικό της δρόμο και καταπιάστηκε με τον χώρο του παιδικού ρούχου.
Αφού εργάστηκε για λίγο στην Εγνατία Τράπεζα, για να κατανοήσει πώς λειτουργεί η αγορά, αποφάσισε να κάνει τη μετάβαση στον χώρο της μόδας. Εμπνέεται, άλλωστε, από τη μητέρα της η οποία επίσης είχε ασχοληθεί με τον χώρο της ένδυσης, φέρνοντας στην Ελλάδα μαζί με τη Ρούλα Λεβέντη τον οίκο Escada.

Η κόρη του Νίκου Μαμιδάκη, Αννα, σύζυγος του Γεράσιμου Σκλαβενίτη

Ο έτερος αδελφός του Κυριάκου, Μανόλης Μαμιδάκης, ασχολείται με την παραγωγή των τοπικών προϊόντων. Διευθύνει τη μονάδα ελαιοτριβείου, οινοποιείου και τυποποιητηρίων που εξάγει σε όλο τον κόσμο 700 τόνους τυποποιημένου ελαιολάδου με την ονομασία «Ανώσκελη», αλλά και 30.000 φιάλες ερυθρού, λευκού και ροζέ οίνου με τις ονομασίες «Ανώσκελη» και «Ανω Πλαγιά». Στο πλευρό του βρίσκεται η σύζυγός του Σοφία, όπως και η κόρη του Ελευθερία. Η νεαρή κοπέλα έχει σπουδάσει Νομική στο Λονδίνο. Αν και στο παρελθόν εργάστηκε στα ξενοδοχεία της οικογένειας παίρνοντας το βάπτισμα του πυρός ως hostess στα θαλάσσια σπορ, έχει αφιερωθεί στην προώθηση των τοπικών προϊόντων.

Οι ανιψιές που αποστασιοποιήθηκαν

Σε αντίθεση με τους ιδιαίτερα χαμηλούς τόνους που διατηρεί η οικογένεια του Κυριάκου Μαμιδάκη, οι ανιψιές του Μαριλένα και Τζίνα επέλεξαν να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, ασχολούμενες επίσης με τον τομέα του τουρισμού και των ξενοδοχείων. Πρόκειται για τις κόρες του Γιώργου Ι. Μαμιδάκη, του πρωτεργάτη της οικογένειας στον πετρελαϊκό χώρο. Μετά τον θάνατό του αυτές και η μητέρα τους Αριστέα ανέλαβαν τα ηνία των επιχειρήσεων. Το 2010 έφυγε από τη ζωή και η μητέρα τους. Σήμερα, οι δύο αδελφές ασχολούνται με τη διοίκηση των πολυτελών ξενοδοχείων του ομίλου στην Κρήτη, του πεντάστερου «Minos Palace», του «Arina Sand» και του συνεδριακού κέντρου «Γεώργιος Μαμιδάκης». Τα τελευταία χρόνια η Μαριλένα Μαμιδάκη έχει επενδύσει και στον πολιτισμό. Δαπάνησε 15 εκατ. ευρώ για να δημιουργήσει τον πολυχώρο «Αθηναΐς» στο Γκάζι. Είναι παντρεμένη με τον δικηγόρο Νάσο Κοκκινέα και είναι μητέρα δύο αγοριών και ενός κοριτσιού. Με ανακοίνωσή τους μάλιστα έσπευσαν να αποστασιοποιηθούν από την πτώση της Jetoil. Η σχέση τους, άλλωστε, με την ευρύτερη οικογένεια δεν είναι ιδιαίτερα στενή.

Ο Αλέξανδρος, γιος του Νίκου, μαζί με τη Ρούλα Λεβέντη

Δεμένοι σαν γροθιά

Με αυτή την εξαίρεση, τα 17 παιδιά των επτά αδελφών Μαμιδάκη και πρώτα ξαδέλφια μεταξύ τους συνεχίζουν να έχουν πολύ στενές σχέσεις. Οι γονείς τους, άλλωστε, ακόμα κι όταν η οικογενειακή επιχείρηση απογειώθηκε συνέχιζαν να τους πηγαίνουν διακοπές στο πατρικό σπίτι τους στην Ανώσκελη.

Για να τους μεταδώσουν την αγάπη τους για τον τόπο τους, η μεγάλη οικογένεια κοιμόταν στρωματσάδα στα έξι δωμάτια του σπιτιού και τα παιδιά ξεχύνονταν το πρωί στα χωράφια παίζοντας εκεί μέχρι τελικής πτώσεως. Κάθε Δεκαπενταύγουστο όλη η οικογένεια μέχρι και σήμερα ανοίγει το σπίτι και το εκκλησάκι που υπάρχει στο κτήμα στους συγχωριανούς, αλλά και στους απλούς περαστικούς και κερνάει ντόπια καλούδια που προετοιμάζουν οι γυναίκες της οικογένειας. Ολοι οι γύρω κάτοικοι κάθε χρόνο σπεύδουν να δοκιμάσουν τα καλτσούνια, το κρητικό πιλάφι και τις άλλες τοπικές λιχουδιές. Αυτό το κλίμα ομόνοιας και συνεργασίας συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Ο Κυριάκος συνήθιζε να λέει στα παιδιά, στα ανίψια και τα εγγόνια του ότι «μην επέλθει ρήξη στην οικογένεια, τίποτε άλλο δεν είναι σημαντικό». Με θαυμασμό τούς έδειχνε κάθε καλοκαίρι όπου συγκεντρώνονταν το εικονογραφημένο γενεαλογικό δέντρο της οικογένειάς τους. Σήμερα πια όλοι αυτοί καλούνται να συνεχίσουν χωρίς εκείνον...