Τόσο το υπουργείο Παιδείας όσο και το ΝΣΚ συμπλέουν στην άποψη ότι σε περίπτωση αλλαγής φύλου μπορεί μεν να μεταβληθεί στο Ληξιαρχείο το φύλο και το ονοματεπώνυμο του προσώπου, να εκδοθεί νέα αστυνομική ταυτότητα με το νέο ονοματεπώνυμο και το νέο φύλο (από άρρεν σε θήλυ ή το αντίστροφο), να αλλάξουν τα ατομικά στοιχεία σε όλα τα δημόσια πιστοποιητικά του ατόμου που προέβη σε αλλαγή φύλου, αλλά δεν μπορεί να χορηγηθεί νέο πτυχίο από εκπαιδευτικό ίδρυμα στο οποίο θα αναγράφονται τα νέα στοιχεία.
Δηλαδή, σύμφωνα με το ΝΣΚ (που συμβουλεύει την κυβέρνηση), στην αστυνομική ταυτότητα, στο διαβατήριο και τα άλλα δημόσια πιστοποιητικά το πρόσωπο που έκανε αλλαγή φύλου θα αναγράφεται με το νέο του ονοματεπώνυμο, αλλά στο πτυχίο που είχε λάβει πριν από την αλλαγή φύλου θα εξακολουθεί να αναγράφεται το παλαιό του όνομα, χωρίς δυνατότητα να αντικατασταθεί ώστε να ανταποκρίνεται στη νέα ταυτότητά του. Το μόνο που επιτρέπεται, σύμφωνα με το ΝΣΚ, είναι η χορήγηση αποδεικτικού πτυχίου, όπου θα αναγράφεται το νέο όνομα.
Με άλλα λόγια, τα επίσημα έγγραφα (αστυνομική ταυτότητα κ.λπ.) του ατόμου που επαναπροσδιόρισε το φύλο του θα συνάδουν με τον φαινότυπό του, αλλά θα είναι σε πλήρη αντίθεση με τα στοιχεία του πτυχίου του, ενώ στο αποδεικτικό του πτυχίου του θα μπορούν να αναγράφονται τα νέα στοιχεία του!
Αλλαγή φύλου
Η υπόθεση που απασχόλησε το ΝΣΚ αφορούσε τον Α.Β., ο οποίος τον Ιούνιο του 2003, αφού περάτωσε τις σπουδές του στο Τμήμα Αισθητικής - Κομμωτικής ιδιωτικού ΤΕΕ της Αθήνας, πήρε το πτυχίο της κομμωτικής τέχνης.
Ο Α.Β. στη συνέχεια υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου. Ετσι, υπέβαλε αίτηση στο Μονομελές Πρωτοδικείο επικαλούμενος τον νόμο 4144/2013 και ζήτησε τη διόρθωση της ληξιαρχικής πράξης γέννησής του λόγω μεταβολής του φύλου από άνδρα σε γυναίκα. Μαζί προσκόμισε ιατρική βεβαίωση ότι υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου και ιατρικό σημείωμα εξέτασης νοσοκομείου που βεβαίωνε ότι φέρει πλέον τα ανατομικά χαρακτηριστικά του γυναικείου φύλου, με αφαίρεση των γεννητικών οργάνων του άρρενος και τη δημιουργία τεχνητού κόλπου. Παράλληλα, προσκόμισε βεβαίωση καθηγητή γιατρού, στην οποία βεβαιώνεται ότι με βάση τις διεξαχθείσες επιτυχείς εγχειρήσεις υπάρχει από ιατρικής άποψης οριστική προσαρμογή στο γυναικείο φύλο. Επίσης προσκόμισε έκθεση των γεγονότων αλλαγής φύλου και των λόγων που δικαιολογούν την αποδοχή της αίτησής του από το δικαστήριο μετά τη διαδικασία επαναπροσδιορισμού του φύλου του, τονίζοντας την αναγκαιότητα διόρθωσης του ονοματεπώνυμού του ώστ αυτό να προσιδιάζει στο νέο του φύλο και έτσι να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Το Μονομελές Πρωτοδικείο έκανε πράγματι δεκτή την αίτηση της κομμώτριας και διόρθωσε το φύλο της από αγόρι σε κορίτσι, διόρθωσε και το μικρό όνομα και το επώνυμο.
Κατόπιν αυτών η κομμώτρια, προσκομίζοντας όλα τα χαρτιά με τα νέα της στοιχεία, τον περασμένο Δεκέμβριο κατέθεσε αίτηση στη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Β’ Αθήνας και ζήτησε να εκδοθεί πτυχίο με αλλαγή των στοιχείων του ονοματεπώνυμού της. Μαζί με την αίτηση προσκόμισε τη δικαστική απόφαση με την οποία έγινε η διόρθωση των προσωπικών στοιχείων της και επικυρωμένο αντίγραφο του νέου δελτίου αστυνομικής ταυτότητας όπου αναφέρεται πλέον με άλλα στοιχεία.
Ο διευθυντής της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Β΄ Αθήνας διαβίβασε την αίτηση στο υπουργείο Παιδείας. Με τη σειρά του ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας, την τελευταία μέρα του περασμένου Μαρτίου, υπέβαλε ερωτήματα στο ΝΣΚ σχετικά με το αν επιτρέπεται να τροποποιηθεί το πτυχίο που φέρει ανδρικό ονοματεπώνυμο ώστε να αναγράφεται το νέο, γυναικείο ονοματεπώνυμο του ατόμου που προέβη σε αλλαγή φύλου. Οι νομικοί σύμβουλοι του κράτους αποφάνθηκαν ότι τα πτυχία των ΤΕΕ εκδίδονται «μόνο μία φορά και δεν αλλάζουν, χωρίς καμία διάκριση ως προς τα γεγονότα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μεταβολή των στοιχείων που αναφέρονται στο πτυχίο». «Η νομοθεσία δεν προβλέπει την έκδοση άλλου απολυτηρίου τίτλου σε αντικατάσταση του πρωτοτύπου», προσθέτει το ΝΣΚ στη γνωμοδότησή του.
Προσωπικά δεδομένα
Αντίθετα, όσο ο κομμωτής φοιτούσε στο ΤΕΕ, δηλαδή πριν από την αποφοίτησή του, ο διευθυντής μπορούσε να διορθώσει τα στοιχεία της ταυτότητάς του, αναφέρουν οι σύμβουλοι του κράτους. Πάντως το ΝΣΚ δεν παραλείπει να αναφέρει ότι η αλλαγή φύλου με χειρουργική επέμβαση αποτελεί ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο που εμπίπτει στη σφαίρα της ιδιωτικής ζωής, η οποία προστατεύεται τόσο από το Σύνταγμα όσο και από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Ετσι, κατά το ΝΣΚ, η μεταβολή των στοιχείων ταυτότητας που αναγράφονται στο πτυχίο «συνιστά επέμβαση στην ιδιωτική ζωή του πτυχιούχου», η οποία δεν προβλέπεται από τη νομοθεσία, ενώ παράλληλα συνιστά «παράνομη επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων». Στο «διά ταύτα» της γνωμοδότησής του, το ΝΣΚ υπογραμμίζει ότι σε περίπτωση μεταβολής των στοιχείων της αστυνομικής ταυτότητας λόγω αλλαγής φύλου αποκλείεται η έκδοση νέου πτυχίου με τα νέα στοιχεία. Μπορεί όμως να «χορηγηθεί αποδεικτικό πτυχίου υπό τα νέα στοιχεία ταυτότητας», αφού προσκομιστούν τα αναγκαία δικαιολογητικά από τα οποία να προκύπτει η ταυτοπροσωπία. Στο αποδεικτικό που θα χορηγείται, υπογραμμίζει το ΝΣΚ, «προς διασφάλιση της ιδιωτικής ζωής, δεν θα πρέπει να αναγράφονται τα προηγούμενα στοιχεία της ταυτότητας, ούτε ο λόγος της μεταβολής».
