Όσο μεγαλύτερο το εισόδημα, τόσο μεγαλύτερη η συμμετοχή στα φάρμακα

Ένα δικαιότερο σύστημα συμμετοχής των πολιτών στη φαρμακευτική δαπάνη φιλοδοξεί να εφαρμόσει το υπουργείο Υγείας. Το μότο που προτάσσει η ηγεσία του υπουργείου είναι ότι «όσο περισσότερα χρήματα έχει κάποιος, τόσο περισσότερο θα συμμετέχει στην αγορά ενός συνταγογραφημένου φαρμάκου».

Σύμφωνα με το σύστημα που ισχύει σήμερα, οι Έλληνες έχουν συμμετοχή συγκεκριμένη, 0%, 10% ή 25% στην αγορά (αποζημιούμενων) φαρμάκων και η οποία καθορίζεται από την ασθένεια για την οποία προορίζεται το σκεύασμα. Με το νέο σύστημα, το εύρος της συμμετοχής στη δαπάνη στα φάρμακα θα κλιμακώνεται από 0% για τους ασφαλισμένους με χαμηλά εισοδήματα με κλιμάκωση που θα φτάνει έως και το 80% για τους οικονομικά… ισχυρούς.

Ανασφάλιστοι, άποροι και χρονίως πάσχοντες θεωρούνται οι πιο αδύναμοι κρίκοι του συστήματος και εξετάζεται η πλήρης απαλλαγή τους από τα βάρη της φαρμακευτικής δαπάνης, τα οποία θα επωμισθούν οι άλλοι πολίτες. Προ κρίσης μεσοσταθμικά η συμμετοχή των Ελλήνων στη φαρμακευτική δαπάνη δεν ξεπερνούσε το 10%, αλλά τα τελευταία τέσσερα χρόνια με την εφαρμογή των μνημονιακών νόμων εκτινάχθηκε στο 32%.

Ωστόσο, η σαφής και εκπεφρασμένη βούληση της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας να εφαρμόσει ένα πιο δίκαιο σύστημα συμμετοχής στη φαρμακευτική δαπάνη για τους πολίτες, λαμβάνοντας υπόψη και άλλα κριτήρια, εκτός από τη βαρύτητα και τη συχνότητα της πάθησης, φαίνεται να προσκρούει προσώρας σε ορατά και μη εμπόδια, τεχνικής και όχι μόνο φύσεως. 

Στελέχη των υπουργείων Υγείας, Οικονομικών και της ΗΔΙΚΑ (Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης) χαρτογραφούν τον πρώτο σκόπελο που πρέπει να προσπεραστεί προκειμένου να εφαρμοστεί ένα τέτοιο σύστημα: την έλλειψη αρμοδιότητας της ΗΔΙΚΑ, του φορέα που υλοποιεί την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, για την επεξεργασία φορολογικών δεδομένων.  

Η ΗΔΙΚΑ σε ό,τι αφορά την ηλεκτρονική συνταγογράφηση μπορεί να διαχειρίζεται ιατρικά ή ασφαλιστικά δεδομένα. Έτσι, πχ αποτυπώνεται στο σύστημα της συνταγής που γράφει ο γιατρός, ο χρόνιος ασθενής ή ο ανασφάλιστος ή ο άπορος. 

Σύμφωνα με στελέχη της ΗΔΙΚΑ, συμμετοχή στα φάρμακα με βάση τα εισοδήματα προϋποθέτει καταρχάς επέκταση της επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων της ΗΔΙΚΑ με νομοθετική ρύθμιση ή με άδεια από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Εάν αυτό διευθετηθεί, τότε η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων θα μπορεί να τροφοδοτήσει την ΗΔΙΚΑ με τα στοιχεία για τα ετήσια εισοδήματα κάθε πολίτη όπως αυτά αποτυπώνονται στις φορολογικές δηλώσεις. Τα εισοδήματα δεν θα εμφανίζονται φυσικά στην οθόνη. Αυτό που θα βλέπει ο γιατρός που θα γράφει τη συνταγή ή ο φαρμακοποιός που θα την εκτελεί θα είναι το ποσοστό συμμετοχής του ασφαλισμένου στη δαπάνη του φαρμάκου. 

Με δεδομένη, ωστόσο, τη φοροδιαφυγή, που αποτελεί το… χαρακτηριστικό γνώρισμα του φορολογικού μας συστήματος, ουδείς εκ των στελεχών των συναρμόδιων υπουργείων εμφανίζεται πολύ αισιόδοξος για μία πραγματικά δίκαιη κατανομή των βαρών της φαρμακευτικής δαπάνης. Σύμφωνα με οικονομολόγους της υγείας, η συμμετοχή των πολιτών στα φάρμακα με εισοδηματικά κριτήρια εφαρμόζεται επιτυχώς σε χώρες που έχουν πιο θωρακισμένα φορολογικά συστήματα σε ό,τι αφορά τους φοροφυγάδες, όπως οι βόρειες χώρες της Ευρώπης. Αναφέρουν πχ τις  σκανδιναβικές χώρες, όπου ανάλογα με το εισόδημα υπολογίζεται και το ανώτατο ποσό που θα καταβάλλει ο κάθε ασφαλισμένος για φάρμακα ή τη Γερμανία όπου η συμμετοχή των ασφαλισμένων στη φαρμακευτική δαπάνη δεν μπορεί να ξεπερνά ετησίως το 2% του δηλωθέντος οικογενειακού εισοδήματος.

Η εφαρμογή ενός τέτοιου συστήματος στην Ελλάδα προσκρούει στην… αξιοπιστία των ίδιων των στοιχείων που πρέπει να χρησιμοποιηθούν και να αποτελέσουν τη βάση δεδομένων της ΗΔΙΚΑ. Όπως επισημαίνουν παράγοντες των υπουργείων Υγείας και Οικονομίας, το φορολογικό σύστημα πάσχει στον έλεγχο των ελεύθερων επαγγελματιών και μοιραία επικεντρώνεται στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, που δεν έχουν μεγάλες δυνατότητες φοροδιαφυγής. Το αποτέλεσμα φαίνεται εν πολλοίς προδιαγεγραμμένο: θα «επιβραβευτούν» με μικρότερη συμμετοχή στη φαρμακευτική δαπάνη εκείνοι οι πολίτες που αποκρύπτουν τα έσοδά τους και θα «επωμιστούν» τη μεγαλύτερη συμμετοχή  οι έντιμοι φορολογούμενοι που δηλώνουν τα πραγματικά εισοδήματά τους. 

«Προσομοίωση» συμμετοχής με βάση τα εισοδήματα των Ελλήνων

Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για τα εισοδήματα των Ελλήνων που δίδονται μέσω της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων αφορούν το 2011 – προφανώς η ΗΔΙΚΑ θα ελάμβανε τα επικαιροποιημένα στοιχεία για να καθορίσει τα κλιμακωτά ποσοστά συμμετοχής στη δαπάνη των φαρμάκων. Μια άσκηση επί χάρτου για την εφαρμογή ενός δικαιότερου συστήματος συμμετοχής στη φαρμακευτική δαπάνη δείχνει ότι η αναλογία των βαρών είναι δύσκολη υπόθεση, τουλάχιστον για την ελληνική πραγματικότητα. 

Ειδικότερα, σε περίπου 4,5 εκατ. φορολογικές δηλώσεις δηλώνονται ετήσια εισοδήματα έως 20.000 ευρώ, εκ των οποίων οι 1,2 εκατ. δηλώσεις αφορούν ετήσιο εισόδημα έως 5.000 ευρώ (είναι το σημερινό όριο του αφορολόγητου και της κόκκινης γραμμής της φτώχειας). Με βάση τις εξαγγελίες του υπουργού Υγείας σε αυτές τις περιπτώσεις οι πολίτες δεν θα έχουν καθόλου ή θα έχουν χαμηλή συμμετοχή στα φάρμακα.

Σε περίπου 1,4 εκατ. δηλώσεις το ετήσιο εισόδημα είναι 20.000 έως 42.000 ευρώ -πρόκειται για σημαντική δεξαμενή εύρωστων κατά την ηγεσία του υπουργείου Υγείας Ελλήνων πολιτών που μπορούν να «σηκώσουν» μεγαλύτερη συμμετοχή στα φάρμακα, ώστε να ελαφρύνουν τα άγη των ασθενέστερων οικονομικά,  πάντα με βάση τα δηλωθέντα εισοδήματα. Ακόμη πιο μεγάλη συμμετοχή θα κληθούν να καταβάλλουν οι 130.000 πολίτες που δηλώνουν ετήσια εισοδήματα 60.000 έως 100.000 ευρώ καθώς και οι 18.000 που δηλώνουν ετήσιο εισόδημα 150.000 ευρώ. Το μέγιστο της συμμετοχής, το 80% κατά τον υπουργό, θα μπορούσε να επιβληθεί στους 11.500 πολίτες που δηλώνουν εισόδημα από 150.000 ευρώ έως 1 εκατ. ευρώ.