Βλαστικά κύτταρα: ανεξέλεγκτο πεδίο οι τράπεζες φύλαξης

Αυξάνονται και πληθύνονται οι ιδιωτικές τράπεζες φύλαξης βλαστικών κυττάρων     –του πιο «ακριβού» ανθρώπινου βιολογικού υλικού-  στην Ελλάδα. Σε 17 ανέρχονται πλέον οι τράπεζες συλλογής βλαστοκυττάρων στην χώρα μας, ενώ οι «καταθέτες» τους ξεπερνούν τους 5.000. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ουδείς ελέγχει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν.

Τέσσερα χρόνια μετά την έκδοση από την Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικής οδηγίας (23CE/2004) για τη λειτουργία των εν λόγω τραπεζών, η οδηγία δεν έχει ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει υγειονομικός φορέας αρμόδιος για τις τράπεζες αυτές   - οι περισσότερες εκ των οποίων συνδέονται με ιδιωτικά μαιευτήρια -, και κανείς δεν ελέγχει εάν τηρούνται οι προδιαγραφές λειτουργίας τους.

 Γνωστές και ως «τράπεζες του μέλλοντος», οι τράπεζες συλλογής βλαστικών κυττάρων δραστηριοποιούνται κυρίως την τελευταία τριετία στην Ελλάδα. Οι περισσότερες αποτελούν απλούς «μεσάζοντες» μεταξύ του ζευγαριού που αποφασίζει τη φύλαξη των βλαστοκυττάρων του νεογέννητου παιδιού και της «μητρικής εταιρείας» στο εξωτερικό.

Περισσότερα από 5.000 ζευγάρια στην Ελλάδα έχουν «καταθέσει» στις ιδιωτικές τράπεζες αίμα από τον ομφάλιο λώρο που συλλέγεται κατά τη διάρκεια του τοκετού. Ελπίζουν με αυτό τον τρόπο να διασφαλίσουν την υγεία του παιδιού τους, καθώς το ομφάλιο αίμα περιέχει αρχέγονα (βλαστικά) κύτταρα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση τυχόν ασθενειών. Το κόστος της συλλογής και της φύλαξης του πολύτιμου αυτού «υλικού», δεν είναι  διόλου ευκαταφρόνητο: κυμαίνεται γύρω στα 2.000 με 2.500 ευρώ.

Αντίθετη είναι η εικόνα σε ό,τι αφορά την «εισροή καταθέσεων» στη μοναδική δημόσια τράπεζα φύλαξης βλαστοκυττάρων που λειτουργεί στην Ελλάδα, στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Στα σχεδόν τέσσερα χρόνια λειτουργίας της η δημόσια τράπεζα, η οποία φυλάσσει το ομφαλικό αίμα δωρεάν, έχει συλλέξει μόνον 600 μονάδες ομφαλικού αίματος.

Οι επιστήμονες διατυπώνουν σοβαρές ενστάσεις σε ό,τι αφορά τη φύλαξη και χρησιμότητα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος, οι «πελάτες» όμως των ιδιωτικών τραπεζών αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.

Όπως παραδέχονται όλοι όσοι δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον χώρο, η αγωνία των μελλοντικών γονιών να διασφαλίσουν στο μέγιστο δυνατό βαθμό τη μελλοντική υγεία του παιδιού τους δεν τους επιτρέπει να «βλέπουν» κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες  αυτής της διαδικασίας, που παρουσιάζεται σχεδόν πάντα ως «πανάκεια». 

 Είναι ενδεικτικό αυτό που επισημαίνει αιματολόγος, «διευθυντής» μεγάλης τράπεζας: «Αν το παιδί παρουσιάσει κάποιο αιματολογικό νόσημα, το αίμα που έχουν φροντίσει να κρατήσουν οι γονείς σε τράπεζα δεν έχει χρησιμότητα. Γιατί στην περίπτωση αυτή τα  βλαστικά κύτταρα που έχουν φυλαχθεί  φέρουν τις μεταλλάξεις της νόσου, οπότε θα χρειαστεί στην περίπτωση αυτή να γίνει μεταμόσχευση ξένων, υγιών κυττάρων». Βέβαια, αυτό δεν «ακυρώνει» αυτομάτως την αξία του βιολογικού υλικού. Σύμφωνα με τον ίδιο «τα βλαστικά κύτταρα από τον ομφάλιο λώρο δεν έχουν εκτεθεί σε τοξικούς παράγοντες, όπως συμβαίνει με τα αντίστοιχα κύτταρα των ενηλίκων, μπορούν να εξελιχθούν σε οποιοδήποτε άλλο είδος κυττάρου και να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση πολλών ασθενειών».