Οκτώ ανοικτές πληγές ζητούν γρήγορες αποφάσεις

Μάχη με τον  κακό εαυτό της δίνει η χώρα μας για να αντιμετωπίσει τα οξύτατα περιβαλλοντικά προβλήματα που έρχονται στο προσκήνιο με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος.  
Η πρόοδος που  έχει συντελεστεί τους τελευταίους  μήνες είναι πολύ μικρή και  η αδράνεια του παρελθόντος καθιστά  ακόμη πιο δύσκολη την γέφυρα μεταξύ «του δεν κάνουμε τίποτα» και του «είναι καιρός να δράσουμε».  
Άλλωστε για  την Ελλάδα η περιβαλλοντική παιδεία δεν ήταν ποτέ ένα ώριμο «φρούτο». 

Μόλις τα τελευταία τρία χρόνια αρχίσαμε να προβληματιζόμαστε για την κατάσταση του φυσικού μας πλούτου, όταν βομβαρδιστήκαμε από τα μηνύματα που έστειλαν οι κοντινές ρυπασμένες γειτονιές της Αθήνας.  
Και πάλι όμως ολιγωρία επιδείξαμε παρά τις ανυπολόγιστες συνέπειες στο περιβάλλον από την αποκάλυψη του σοβαρότερου οικολογικού σκανδάλου που αντιμετωπίσαμε ποτέ: τη ρύπανση του Ασωπού ποταμού. Ένα μνημειώδες παράδειγμα ασυνειδησίας των μεγάλων ρυπαντών και ένα σαφές δείγμα πολιτικής ανυπαρξίας της δημόσιας διοίκησης, το οποίο πληρώνει σήμερα το περιβάλλον και χιλιάδες πολίτες της Αττικής και της Βοιωτίας που για χρόνια ζούσαν μέσα στην άγνοια. 

Δυστυχώς, ο κακός  εαυτός της Ελλάδας έχει πολλά  πρόσωπα και η σημερινή επέτειος φέρνει και πάλι στο προσκήνιο τα σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα για τα οποία η χώρα μας θα χρειαστεί να δράσει άμεσα.
Χωματερές  

Ούτε ο διάσημος Κουρουπητός, για τον οποίο πληρώσαμε 4 εκ. ευρώ στο παρελθόν δεν έβαλλε μυαλό στην Ελλάδα για να σταματήσει την υπεδάφια ταφή απορριμμάτων. Σήμερα παρά τις ευρωπαϊκές προσταγές για  οριστικό σφράγισμα των τριτοκοσμικών χωματερών, η Ελλάδα κρατά ανοικτούς –σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία- 316 ΧΑΔΑ, με τους οποίους δεν απειλείται μόνο η οικολογική ισορροπία του περιβάλλοντος αλλά και το δημόσιο συμφέρον λόγω των υψηλότατων προστίμων που μας περιμένουν αν συνεχίσουμε να αγνοούμε τις παραινέσεις της ΕΕ για παύση της λειτουργίας τους. Εδώ και 1,5 μήνα η κυβέρνηση έχει στείλει τελεσίγραφο στις Περιφέρειες για το σφράγισμα των παράνομων χωματερών για τις οποίες η χώρα μας έχει καταδικαστεί από το 2005. Προς το παρόν κάθε αισιοδοξία για γρήγορες και άμεσες λύσεις φαντάζει όνειρο θερινής νυχτός.

Ατμοσφαιρική  ρύπανση

Μόλις ο υδράργυρος «ξεθαρέψει» το νέφος και το όζον πλημμυρίζουν τον Αττικό ουρανό. Σύμφωνα  με την ετήσια έκθεση για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα για ολόκληρο το 2009, τα μικρά αλλά άκρως βλαβερά για την δημόσια υγεία αιωρούμενα σωματίδια υπήρξαν ο μόνιμος σύντροφος των Αθηναίων για συνολικά 122 μέρες το χρόνο όταν το επιτρεπτό όριο είναι μόλις 35 ημέρες! Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος CAFΕ (Clean Air For Europe) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δείχνουν ότι λόγω της έκθεσης σε αιωρούμενα σωματίδια το προσδόκιμο επιβίωσης θα μειωθεί περίπου κατά 6 μήνες το 2020, αν τα επίπεδα αέριας ρύπανσης παραμείνουν τα ίδια. Έχει υπολογιστεί επίσης ότι το 60% του άσματος στην Ελλάδα οφείλεται στην ρύπανση του εσωτερικού περιβάλλοντος.

Αποχετευτικά δίκτυα 

Μεγάλες καθυστερήσεις, παρά την καταδίκη της από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εμφανίζει  η Ελλάδα στον τομέα της επεξεργασίας λυμάτων και αποχετευτικών δικτύων για 24 πόλεις. Στο …μάτι της Κομισιόν είναι οι περιοχές σε Ραφήνα, Αρτέμιδα, Κορωπίου, Μαρκόπουλου, Νέας Μάκρης και στο Θριάσιο Πεδίο, για τις οποίες τα έργα προχωρούν με ρυθμό χελώνας. Στο υπουργείο Περιβάλλοντος προσπαθούν να κερδίσουν το χαμένο χρόνο αλλά οι εκτιμήσεις είναι ότι οι εργασίες δεν θα ολοκληρωθούν πριν από το 2014. Ειδικά για το Θριάσιο Πεδίο, η Ελλάδα έχει στο ενεργητικό της μία καταδίκη από το 2004 και οδεύει ολοταχώς προς δεύτερη παρά το γεγονός ότι έχει ζητήσει παράταση των έργων μέχρι το τέλος του 2010. Η Κομισιόν έχει επιταχύνει τις διαδικασίες στο πεδίο της τιμωρίας, με αποτέλεσμα όταν υπάρχει μια πρώτη καταδίκη αλλά και μεγάλες καθυστερήσεις στην εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας, να προχωρεί η διαδικασία της επιβολής προστίμων. 

Επικίνδυνα απόβλητα
 
Είναι μία από  τις μεγαλύτερες βόμβες για το περιβάλλον και την δημόσια υγεία. Πρόκειται για τα επικίνδυνα απόβλητα που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος, η ετήσια παραγωγή τους από 20 επιχειρήσεις της χώρας (μεταλλουργίας, διύλισης αργού πετρελαίου, πετρελαιοειδών καταλοίπων, λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και χημικών προϊόντων) που θεωρούνται υπεύθυνες για την παραγωγής τους κυμαίνεται από 350.000 τόνους έως 650.000 τόνους. Αυτές οι ποσότητες όμως αντί να πηγαίνουν σε ειδικά διαμορφωμένους και εξουσιοδοτημένους χώρους καταλήγουν σε υπαίθριες χωματερές. Οι επιθεωρητές περιβάλλοντος θεωρούν ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για ξέπλυμα επικινδύνων αποβλήτων σε κοκτέϊλς καυσίμων και ξεκινούν συνεργασία με το ΣΔΟΕ για να βρουν την άκρη του νήματος. Τα επικίνδυνα απόβλητα διακινούνται στη χώρα μας από καλά οργανωμένα κυκλώματα που αποκομίζουν τεράστια οικονομικά οφέλη. Τα κυκλώματα αυτά παρακολουθούνται στενά από τις υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ αλλά προς το παρόν οι άνθρωποι που κινούν τα νήματα στις παρυφές τους, δεν έχουν εντοπιστεί. 

Κλιματική αλλαγή 

Θα ξεπεράσει  η θερμοκρασία του 3 βαθμούς σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα; Θα συνεχίσουν να λιώνουν οι πάγοι στην Αρκτική; Πόσο θα ανέβει η στάθμη της θάλασσας και ποιες οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στην βιοποικιλότητα; Στα αγωνιώδη αυτά ερωτήματα υπάρχουν πιθανές απαντήσεις αλλά  μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν λύσεις. Το φιάσκο της Κοπεγχάγης μας κυνηγά και κανείς, μέχρι στιγμής, από τους ισχυρούς αυτού του πλανήτη δεν φαίνεται έτοιμος να δώσει αποφασιστικές λύσεις. Προέχει το καλό των εθνικών οικονομιών και η προστασία της βαριάς βιομηχανίας των ορυκτών καυσίμων. 

Αυθαίρετα 

Η κυβέρνηση  επιβάλλει πρόστιμα στους light παρανομούντες που έκλεισαν ένα ημιυπαίθριο ή μετέτρεψαν σε δωμάτιο ένα υπόγειο ή γκαράζ και τους καλεί να πληρώσουν για να το εξαιρέσουν από την κατεδάφιση. Για εκείνους που έχουν χτίσει σε πανέμορφα νησιωτικά τοπία, μέσα σε δάση, ρέματα και αιγιαλό και έχουν καταστρέψει περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, οι εξαγγελίες για άμεση κατεδάφιση των αυθαιρέτων παραμένουν κούφια λόγια. Μεγάλες καθυστερήσεις παρατηρούνται επίσης και στην αναμόρφωση της πολεοδομικής νομοθεσίας, η οποία υπόσχεται να κλείσει τα παράθυρα της αυθαίρετης δόμησης. Στην Αττική αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας ολόκληρα δάση, αρχαιολογικοί χώροι και προστατευόμενες περιοχές έχουν μετατραπεί σε οικισμούς και στα σπίτια… σκάει το κύμα. Όσοι τολμούν να θίξουν το θέμα, η συζήτηση αλλάζει. Και η πολιτεία έχει την απάντηση στο στόμα: το μελετάμε. Όμως η ατιμωρησία συντηρεί την αυθαιρεσία. 

Ενέργεια  

Ήταν το κεντρικό σύνθημα της προεκλογικής εκστρατείας  του ΠΑΣΟΚ, κινδυνεύει όμως με τους ρυθμούς που ακολουθεί η κυβέρνηση να καταλήξει σε παρωδία. «Πράσινη Ανάπτυξη», ενέργεια από αέρα, ήλιο, νερό. Και όμως το 95% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται στην Ελλάδα εξακολουθεί να παράγεται από ορυκτά καύσιμα ενώ οι ΑΠΕ καλύπτουν λιγότερο από το 12%. Μόλις 1 μεγαβάτ, από ένα μικρό υδροηλεκτρικό, προστέθηκε στο πράσινο ενεργειακό μας ισοζύγιο τον Απρίλιο, όταν ο στόχος που έχει τεθεί από την υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής αναφέρεται σε ένταξη έργων ισχύος 1.000 μεγαβάτ ετησίως έως το 2020. Έλλειμμα κινήτρων και γραφειοκρατία φρενάρουν την πράσινη ενέργεια. 

Αστικό  πράσινο

Μία αναδασωτέα περιοχή στην Κηφισιά εκχερσώθηκε  πριν από λίγους μήνες για να μην  εμποδίζει τη θέα των περιοίκων. Ο Άγιος Στέφανος υπήρξε δάσος αλλά έγινε οικισμός στα πρότυπα της Εκάλης, όπως και η Άνοιξη και άλλες περιοχές στην Ελλάδα. Και να ήταν μόνο αυτό… Χιλιάδες στρέμματα πρασίνου καταστρέφονται από τις πυρκαγιές κάθε χρόνο με τους μοναδικούς πνεύμονες της πόλης, τα όρη της Πεντέλης, του Υμηττού και της Πάρνηθας να δέχονται τις οικιστικές πιέσεις όσων αγωνιούν να νομιμοποιήσουν τα αυθαίρετά τους. Οι απαλλοτριώσεις καθυστερούν και όπου σχεδιάστηκαν πυρήνες πρασίνου και μητροπολιτικά πάρκα, σταμάτησαν είτε γιατί δεν υπήρχαν χρήματα είτε γιατί δεν υπήρχε όραμα. Έτσι η Αθήνα εξακολουθεί να κατατάσσεται στις πόλεις με το χαμηλότερο κατά κεφαλή πράσινο που είναι τα 2 τ.μ ανά κάτοικο.