Ανέτοιμη η ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει μια σύγκρουση με αστεροειδή

Εντελώς απροστάτευτη αποδεικνύεται ότι είναι η ανθρωπότητα στο αέναο συμπαντικό ταξίδι τρόμου του πλανήτη μας ανάμεσα σε εκατοντάδες χιλιάδες αστεροειδείς, που ενδέχεται να βρεθούν σε τροχιά σύγκρουσης μαζί του και να τον καταστρέψουν, με την ύπαρξη του ανθρώπινου είδους να στηρίζεται στο νόμο των πιθανοτήτων.

Οι βγαλμένες από την «Αποκάλυψη του Ιωάννη» σκηνές της βροχής μετεωριτών που έπληξε τη Ρωσία, αφήνοντας πίσω της 1.200 τραυματίες και σοβαρές υλικές ζημιές σε ακτίνα χιλιομέτρων σοκάρουν την παγκόσμια κοινή γνώμη και προβληματίζουν την επιστημονική κοινότητα.

Ο «Αρμαγεδδών» στα Ουράλια και, ταυτόχρονα, το πέρασμα σε απόσταση διαστημικής αναπνοής από τη Γη του αστεροειδούς «2012 DA14», επαναφέρουν τη συζήτηση για το εντελώς πρώιμο στάδιο που βρίσκεται η επιστημονική έρευνα αναφορικά με την αποτελεσματική αντιμετώπιση τέτοιων φυσικών φαινομένων και τα πραγματικά όρια των ανθρώπινων δυνατοτήτων. Ανάλογα σύμβαντα μεγαλύτερης κλίμακας είναι δυνατόν όχι μόνο να ανατρέψουν την καθημερινότητά των ανθρώπων, όπως τουλάχιστον την γνωρίζουν έως σήμερα, αλλά να αφανίσουν κάθε μορφή ζωής στη Γη.

Άλλωστε, στην ιστορία του πλανήτη μας έχει ήδη καταγραφεί πριν από 65.000.000 χρόνια η κοσμογονική σύγκρουση ενός αστεροειδούς διαμέτρου 15 χιλιομέτρων στην περιοχή του κόλπου του Μεξικού, που προκάλεσε τον αφανισμό του 70% όλων των ειδών ζωής. Με αυτό ως δεδομένο, οι ειδικοί δεν μπορούν να αποκλείσουν, σε θεωρητική βάση, το ενδεχόμενο ολικής καταστροφής της ανθρωπότητας, καθώς οι ιστορικοί κύκλοι επαληθεύονται και στο σύμπαν.

«Η πιθανότητα ένα τόσο μεγάλο αντικείμενο να συγκρουστεί με τη Γη είναι μικρή, αλλά όχι μηδενική. Υπολογίζεται ότι τέτοια ουράνια σώματα χτυπούν τη Γη κάθε 100 εκατ. χρόνια» λέει, μιλώντας στο «ΘΕΜΑ», ο διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανητάριου, κ. Διονύσης Σιμόπουλος. Αν και ένα τέτοιο συμβάν δεν ανάγεται στη σφαίρα αίσθησης του χρόνου από τον άνθρωπο, η ύπαρξη 700.000 ουράνιων σωμάτων με μέγεθος μέχρι 100μ, που ίπτανται με αστρονομικές ταχύτητες 50.000 έως 100.000 χιλιομέτρων την ώρα στην ευρύτερη συμπαντική «γειτονιά» μας, είναι δυνατόν να αλλάξει δραματικά τον παγκόσμιο χάρτη.

Όπως σημειώνει ο κ. Σιμόπουλος, μια σύγκρουση του πλανήτη μας με έναν τέτοιου μεγέθους αστεροειδή είναι ικανή να θέσει σε άμεσο κίνδυνο τον σύγχρονο παγκόσμιο πολιτισμό, πλέον των ανθρώπινων απωλειών που θα καταγράφονταν στο σημείο σύγκρουσης, καθώς θα κατέστρεφε όλο το δίκτυο -εμπορικό, ηλεκτρονικό, οικονομικό-, που διασκορπίζεται σε όλο τον πλανήτη.

«Η ανθρωπότητα όμως δεν είναι έτοιμη να ανταποκριθεί σε μία τέτοια πρόκληση υπό πραγματικές συνθήκες» υπογραμμίζει. Η αποτελεσματική επιστημονική απάντηση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο δείχνει να αργεί, αν και έχει επιτευχθεί σχεδόν βεβαιότητα υπολογισμού της τροχιάς των αστεροειδών, ώστε δυνητικά να γνωρίζουμε αν και πότε θα μπορούσε ένα τέτοιο αντικείμενο να χτυπήσει τον πλανήτη μας. Στην περίπτωση αυτή βέβαια, μόνο σενάρια επί χάρτου φαίνεται να υπάρχουν, καθώς τα μεγαλόπνοα σχέδια αποτροπής μιας καταστροφής θα αρχίσουν να υλοποιούνται τα επόμενα χρόνια.

Κοινή συνισταμένη αυτών των σχεδιασμών δεν είναι να πληγεί με κάποιον πύραυλο το απειλητικό για τη Γη ουράνιο σώμα, αλλά να αλλάξει η πορεία του, ώστε να τεθεί εκτός συγκρουσιακής τροχιάς με τον πλανήτη μας. Μεταξύ αυτών των σχεδιασμών, είναι και το πρόγραμμα «Δον Κιχώτης», το οποίο, όπως μας εξηγεί ο διευθυντής του Πλανητάριου, προβλέπει πως ένα μικρό διαστημόπλοιο θα συνοδεύει για χρόνια έναν αστεροειδή που ξέρουμε ότι κατευθύνεται προς τη Γη, ώστε τελικώς να τον οδηγήσει να αποκλίνει της καταστροφικής του πορείας.

Ο μετεωρίτης στα Ουράλια και το «ιστορικό» ανάλογων περιπτώσεων στη Γη

Όσον αφορά στο μετεωρίτη στα Ουράλια, ο κ. Σιμόπουλος εκτιμά πως, όταν τον εντόπισαν οι Ρώσοι, είχε ήδη εκραγεί, οπότε δεν θα μπορούσαν να κάνουν το οτιδήποτε. «Ούτε καν τον πήραν είδηση» όπως μας λέει χαρακτηριστικά, καθώς, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, η ταχύτητα εισόδου του στην ατμόσφαιρα ήταν της τάξης των 54.000 χιλιομέτρων. Κάθε μέρα πέφτουν από το διάστημα 100 τόνοι τέτοιων αντικειμένων που δεν γίνονται αντιληπτά, καθώς μόνο το 3% της γήινης επιφάνειας είναι κατοικημένες περιοχές.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η περιοχή της Σιβηρίας γίνεται στόχος βροχής μετεωριτών. Το 1908 ένας αστεροειδής διαμέτρου 30-40 μέτρων έπεσε σε ακατοίκητη περιοχή και ισοπέδωσε 1.200 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους, απελευθερώνοντας ενέργεια χίλιες φορές μεγαλύτερη της ατομικής βόμβας της Χιροσίμα. Τα 80 εκατ. δέντρα που ισοπεδώθηκαν σε μία έκταση μεγαλύτερη των 2 εκατ. στρεμμάτων θεωρούνται η μεγαλύτερη χερσαία πτώση μετεωρίτη στη Γη στην καταγεγραμμένη ιστορία. Εκτυφλωτική λάμψη σε ακτίνα 300 χιλιομέτρων παρατηρήθηκε και το 1947 στην ανατολική Σιβηρία λόγω της πτώσης μετεωρίτη βάρους 100 τόνων.

Σε κοντινή διαστημική απόσταση από τη Γη αναμένεται να περάσει και ο αστεροειδής «Αποφις», διαμέτρου 200 μέτρων, το 2029, οπότε, όπως σημειώνει ο κ. Σιμόπουλος, «θα μπορέσουμε να υπολογίσουμε επακριβώς την τροχιά του, γιατί υπάρχει μία πιθανότητα αυτό το αντικείμενο να χτυπήσει τη Γη το 2036». Πρόκειται για μία «συνάντηση» που κινητοποιεί τα αντανακλαστικά των επιστημόνων, παρότι τα τελευταία 3-4 χιλιάδες χρόνια δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα φαινόμενα, από τα οποία να προκύπτει ότι ο πλανήτης μας γλίτωσε οριακά από καταστρεπτική συνάντηση με αστεροειδή. «Αυτό όμως δε σημαίνει κάτι, αν σκεφτούμε ότι η ηλικία της Γης είναι 4.500.000.000 χρόνια» σπεύδει να παρατηρήσει ο διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανητάριου.

Στο μεταξύ, και για το διευθυντή του εργαστηρίου Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Ξενοφώντα Μουσά, η συμπαντική περιήγηση της Γης κρύβει κινδύνους, αφού θεωρητικά είναι πιθανό να συμβεί κάποια σύγκρουση. Βέβαια, όπως επισημαίνει ο συνεργάτης της NASA, ξέρουμε σήμερα περίπου 1.400 αστεροειδείς που τέμνουν την τροχιά της Γης και γνωρίζουμε με βεβαιότητα πότε θα περάσει ο καθένας τους από τον πλανήτη μας.

«Τον τελευταίο μήνα έχουν περάσει γύρω στα 20 τέτοια ουράνια σώματα, όμως κανένα τα τελευταία χρόνια δεν έχει περάσει τόσο κοντά όσο ο «2012 DA14», διαμέτρου περίπου 50 μέτρων, που πέρασε την περασμένη Παρασκευή». Κατά την εκτίμηση των επιστημόνων, ο συγκεκριμένος αστεροειδής θα ξαναπεράσει πολύ κοντά από τη Γη το 2080 και το 2093.

Την ίδια ώρα, ο κ. Μουσάς θεωρεί ότι η πρόσκρουση ενός μετεωρίτη, δεδομένου ότι ένα κιλό μετεωρίτη που πέφτει ισοδυναμεί με 17 κιλά TNT, θα μπορούσε να προκαλέσει καταστροφή μίας περιοχής μεγαλύτερης από την Αττική -ίσως όση η Πελοπόννησος-, ενώ αν έπεφτε στο Αιγαίο, θα προκαλούσε τσουνάμι και θα κατέστρεφε όλες τις παράκτιες περιοχές.

Όσον αφορά στα μεγέθη των αστεροειδών που επισκέφτηκαν τελευταία τη Γη, σημειώνεται πως μέσα στο Φεβρουάριο μας προσπέρασαν, σε μακρινή όμως απόσταση, τέσσερα σώματα, που είχαν διάμετρο τεσσάρων χιλιομέτρων. Μία σύγκρουση με ένα τέτοιο αντικείμενο θα είχε ως κατάληξη την αλλαγή του κλίματος όλου του πλανήτη, αφού ο «πυρηνικός χειμώνας» θα ήταν μια πραγματικότητα. Όπως σημειώνει όμως ο κ. Μουσάς, «τίποτα μπορεί να μην είναι δεδομένο για τον πλανήτη μας, όμως σήμερα όλα είναι πιο δεδομένα από το παρελθόν, και πάντοτε υπήρχε ο κίνδυνος για μία καταστροφική πτώση».

Τη δική του διάσταση στα  συμπαντικά γεγονότα της προηγούμενης εβδομάδας δίνει ο κορυφαίος φυσικός και ακαδημαϊκός, κ. Δημήτρης Νανόπουλος, ο οποίος τοποθετεί τα πράγματα σε ρεαλιστική βάση. «Φανταστείτε ο μετεωρίτης που έπεσε στη Σιβηρία να είχε πέσει στην Αθήνα ή στη Νέα Υόρκη. Δεν μιλάμε για σενάριο χολιγουντιανής παραγωγής, αλλά για πραγματικό γεγονός. Εμείς οι άνθρωποι είμαστε τυχαία γεγονότα».

Το ερώτημα προκύπτει αβίαστα: «Έχουμε συνειδητοποιήσει ότι θα μπορούσε να μας πλήξει ένας μεγαλύτερος μετεωρίτης και να τιναχτεί η Γη στον αέρα; Αν αντιληφθούμε τη διάσταση των συμπαντικών συμβάντων, θα κατανοήσουμε τη ματαιότητα, αλλά και τη γελοιότητα του πράγματος συνάμα. Στη Συρία έχουν εμφύλιο, στο Κογκρέσο τσακώνονται, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ με τη Νέα Δημοκρατία στην Ελλάδα».

Κατά τον κ. Νανόπουλο, ο μετεωρίτης στα Ουράλια είναι μία καλή ευκαιρία «να ξυπνήσουμε και να καταλάβουμε τα όρια της ύπαρξής μας. Όπως είχε πει ο Τζον Λένον, "ζωή είναι αυτό που συμβαίνει, όταν εσύ κάνεις σχέδια"».