Αλλάζουν όλα στο Χρηματιστήριο Ρύπων

Μεγάλες ανατροπές στο σύστημα υπολογισμού και αγοραπωλησιών των δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων φέρνουν, σε παγκόσμια κλίμακα, η αλλαγή προτύπων και κριτηρίων κατάταξης των ρυπογόνων επιχειρήσεων, η διαπραγμάτευση που διεξάγεται στο Ντέρμπαν της Νοτίου Αφρικής (για το νέο πρότυπο COP17) και τα ευρήματα έρευνας του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Environmental Investment Organisation της Αγγλίας.

Όλα πλέον πιέζουν και συντείνουν σε μια μετεξέλιξη του μηχανισμού της διεθνούς αγοράς ρύπων, όπου θα μετρώνται και θα μετέχουν σχεδόν όλες οι εταιρίες και επιχειρήσεις και όχι μόνο οι εμφανώς ρυπογόνες. Εμμέσως θα μπουν πιθανότατα «στο χορό» και επιχειρήσεις του κλάδου των μεταφορών ή των κατασκευών, ακόμα όμως και τράπεζες ή επενδυτικοί οίκοι που, αν και δεν θεωρούνται εξίσου μεγάλοι ρυπαντές όπως πχ η βαριά βιομηχανία, εμμέσως συμμετέχουν και επηρεάζουν δραστικά την παγκόσμια έκλυση αερίων του θερμοκηπίου.

Η EIO δημοσίευσε μια νέα παγκόσμια κατάταξη των 800 μεγαλυτέρων εταιριών στο κόσμο, με βάση την εκλυση αερίων, προωθώντας ένα νέο κριτήριο (scope 3 disclosure standard) που θέτει υψηλοτέρα πρότυπα στους Πίνακες Κατάταξης Εκπομπών Διοξειδίου του Άνθρακα (Carbon Rankings) και αποκαλύπτει ποια είναι η πραγματική ρύπανση σε αέρια του Θερμοκηπίου, την οποία προκαλεί κάθε εταιρία. Αλλάζει έτσι το διεθνές σκηνικό ως προς το ποιοι πρέπει να έχουν τα δικαιώματα ρύπων και πόσα, καθώς και ποιος χρεώνεται και πόσο για να τα αποκτήσει.

Η έκθεση της ΕΙΟ αποκαλύπτει ότι οι μεγάλοι ρυπαντές δεν δίνουν ικανά στοιχεία και τα ως τώρα κριτήρια δεν επαρκούν για την κατάταξη των επιχειρήσεων. Η έκθεση παρουσιάστηκε ένα μήνα μετά την επίσημη εισαγωγή του νέου και πολυαναμενώμενου κριτηρίου Scope 3 Standard (το οποίο δημοσιοποιήθηκε στις 4.10.11). To τελικό standard είναι το αποτέλεσμα μιας τριετούς διαδικασίας στην οποία οι συμμετέχοντες ξεπέρασαν τους 2.300 και δοκιμάστηκε από 60 εταιρίες σε 17 χώρες.

Μέχρι τώρα, με βάση τη Συνθήκη του Κιότο για το Περιβάλλον, η κατάταξη των εταιριών ως προς την εκπομπή διοιξειδίου του άνθρακα (Carbon Rankings) στηρίζονταν στα κριτήρια Scope 1 και Scope 2, ανάλογα με τη ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα που εξέπεμπαν. Με βάση αυτά τα στοιχεία κάθε εταιρία αποκτούσε δικαίωμα εκπομπής ρύπων και, είτε ξεπερνούσε τα όρια που της αναλογούσαν –οπότε έπρεπε να πληρώσει για να αγοράσει δικαιώματα από άλλες που τους περίσσευσαν μέσω του Χρηματιστηρίου Ρύπων- είτε δεν τα ξεπερνούσαν, οπότε τα μεταπωλούσαν σε άλλες εταιρίες που είχαν ανάγκη να αγοράσουν τα δικαιώματα αυτά.

Το Scope 3 υπολογίζει όμως και όλες τις έμμεσες εκπομπές μιας εταιρίας, τις οποίες προκαλεί αν και δεν μπορεί να ελέγξει άμεσα.Τα αποτελέσματα θα είναι συνταρακτικά καθώς ανατρέπουν το στερεότυπο του ποια επιχείρηση θεωρείται ρυπογόνος και ποια όχι.

Εδώ και καιρό η ΕΙΟ είχε δηλώσει ότι τα Scope 1 και 2 διοξειδίου του Άνθρακα δεν επαρκούν για να προσφέρουν μια επαρκή εικόνα της ποσότητας εκπομπής αερίων διοξειδίου του άνθρακα μιας εταιρείας. Οι εκπομπές αερίων που εντάσσονται στο Scope 3 είναι σίγουρα πιο αμφιλεγόμενες αλλά, σύμφωνα με έκθεση της Βρετανικής Ένωσης Ορκωτών Λογιστών (ACCA) που βασίστηκαν σε έρευνες της EIO, αποκαλύπτουν περισσότερο και από το 75% του «αποτυπώματος» διοξειδίου του άνθρακα μιας εταιρίας.

Ο Sam Gill, επιχειρησιακός διευθυντής στη EIO, αναφέρει ότι «οι εκπομπές αερίων του Scope 3 ήταν για πολύ καιρό κάτι για το οποίο όλοι γνώριζαν αλλά κανένας δεν έδινε μεγάλη σημασία. Αυτό τώρα αλλάζει. Πάρτε για παράδειγμα μια Τράπεζα η οποία μπορεί να έχει πολύ χαμηλές λειτουργικές εκπομπές αερίων, προερχόμενες κυρίως από τη χρήση του ηλεκτρισμού (ο οποίος καλύπτεται από το Scope 2). Ο πραγματικός αντίκτυπος και επιρροή της όμως βρίσκεται στις επενδύσεις και τις επιχειρησιακές δραστηριότητες τις οποίες κινεί η Τράπεζα. Η παράλειψη αυτού του κριτηρίου σκιαγραφούσε μία παραπλανητική εικόνα για την έκλυση των εκπομπών αερίων για τις οποίες είναι υπαίτια μια εταιρία».

Πολλές εταιρίες έχουν ήδη παρει το θέμα στα σοβαρά. Αυτό συνέβη στις 60 εταιρείες που συμμετείχαν στο πείραμα για την εφαρμογή του νέου Scope 3 Standard για τις εκπομπές αερίων. Εταιρίες όπως η Apple, η BASF και η Wal Mart έχουν ήδη ξεκινήσει να παίρνουν μέτρα για να εκτιμήσουν διεξοδικά τις εκπομπές αερίων τους που εμπίπτουν στο Τρίτο Πεδίο.

Η Walmart , για παράδειγμα, μια παγκόσμια εταιρία με μια τεράστια αλυσίδα εφοδιασμού απαιτεί τώρα από τους προμηθευτές της να δημοσιοποιούν τις εκπομπές αερίων τους που εμπίπτουν στο Scope 1 και 2. Εάν κάθε εταιρία στα Global ET Carbon Rankings ακολουθούσαν το παράδειγμά τους, η πιθανότητες να μειώσουν τις εκπομπές αερίων τους θα ήταν τεράστιες.

Ο μηχανισμός της αγοράς

Με βάση τις έρευνες που αποκαλύπτουν την πραγματική έκλυση διοιξειδίου του άνθρακα που προκαλεί μια εταιρία, θα προκύψει και ένας νέος μηχανισμός αγοράς που θα μεταφράσει την σχετική κατάταξη (τα Carbon Rankings) σε μια σειρά από χρηματιστηριακούς δείκτες, στρέφοντας κεφάλαια μακριά από τις ρυπογόνες εταιρίες και διοχετεύοντας τα στις πιο «πράσινες».

Αυτοί οι χρηματιστηριακοί δείκτες έχουν σχεδιαστεί με σκοπό να μιμηθούν την απόδοση βασικών δεικτών , όπως τον FTSE100 ή τον S&P500, εφαρμόζοντας παράλληλα μια έντονη πίεση στις μετοχές των εταιριών μέσα στα Rankings, μέσα απο ένα σύστημα συντελεστών, με σκοπό να μειώσουν τις εκπομπές τους και να βελτιώσουν τα επίπεδα διαφάνειας τους. Λογική απλή , αλλά ριζοσπαστική.

Η EIO κυκλοφόρησε τα δύο πρώτα πιλοτικά ET Indexes, βασισμένα στα ET UK 100 του Ηνωμένου Βασιλείου και στα ΕΤ 300 Europe Carbon Rankings που δημοσιεύθηκαν νωρίτερα φέτος. Όπως σχολίασε η Katherine Belben, Συντονίστρια Επικοινωνίας της ΕΙΟ «από τη μια μεριά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια επικείμενη περιβαλλοντική καταστροφή η οποία απαιτεί άμεση δράση, και από την άλλη πλευρά έχουμε κυβερνήσεις οι οποίες εμφανίζονται ανίκανες να πετύχουν μια κοινή συμφωνία για την αντιμετώπιση του προβλήματος».

«Οι απαιτούμενες μειώσεις των εκπομπών και οι επενδύσεις σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών μπορούν να επιτευχθούν με τη δημιουργία ενός συστήματος το οπoίο θα επηρεάζει τη τιμή της μετοχής ανάλογα με το περιβαλλοντικό κόστος των ενεργειών μιας εταιρίας. Αυτό ακριβώς είναι αυτό που επιδιώκει να κάνει το Environmental Tracking», συμπλήρωσε ο Sam Gill.

Σήμερα ο δείκτης ET UK 100 Index της Βρετανίας δημοσιεύονται στο Bloomberg (ως ETETUKP:IND) όπως επίσης και και ο ET Europe 300 Index (ως ETETEURP:IND).

Τους πίνακες κατάταξης Environmental Tracking ET UK 100 και ET Europe 300 δημοσιεύει η EIO στο website της eio.org.uk. Σύμφωνα με αυτούς, στην παγκόσμια κατάταξη ET GLOBAL 800 το 26% δημοσιοποιεί στοιχεία και για το Πεδίο (scope) 3. To 55% των επιχειρήσεων δημοσιεύει ελλειπή στοιχεία. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις είναι πιο ευαισθητοποιημένες, καθώς πλήρη στοιχεία συμμόρφωσης δημοσιοποιεί το 100% των ολλανδικών εταιριών, το 88% των ιταλικών και το 84% των γερμανικών.

Την ίδια στιγμή λιγοστές είναι οι ασιατικές επιχειρήσεις που δίνουν στοιχεία (ενώ πχ η Shikoku Electric Power δεν δίνει κανένα στοιχείο). Μόνο το 9.3% των εταιριών της Βόρειας Αμερικής δίνουν πλήρη στοιχεία, το 39,3% δεν δίνει καθόλου στοιχεία, η Exxon Mobil και American Electric Power δίνουν στοιχεία μόνο για τα Πεδία (scope) 1 και 2 ενώ μόλις 5 από τις 300 δίνουν ικανά στοιχεία για το Scope.