Φορολογικό χάος

«Αγαπητή φίλη /Αγαπητέ φίλε, (…) Στόχος της φορολογικής μας πολιτικής είναι ένα απλό και δίκαιο φορολογικό πλαίσιο (…) με δράσεις για την εξυγίανση του φορολογικού συστήματος, την απλούστευση των φορολογικών διαδικασιών (…), την κωδικοποίηση και απλούστευση της φορολογικής νομοθεσίας (…) Είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε μια νέα σχέση εμπιστοσύνης στη βάση της διαφάνειας.

Από τη δική μου θέση πιστεύω στην καλή μας συνεργασία και δεσμεύομαι ότι θα προσπαθώ για να γίνεται καλύτερη καθημερινά».

Γιώργος Παπακωνσταντίνου
Υπουργός Οικονομικών
Μάρτιος 2010

(από το εγχειρίδιο οδηγιών συμπλήρωσης των φορολογικών δηλώσεων που απέστειλε φέτος το υπουργείο Οικονομικών σε 5,5 εκατ. φορολογουμένους)

Μία αγαπημένη φράση του κ. Γιώργου Παπακωνσταντίνου, με την οποία οροθετούσε τους στόχους και τις φιλοδοξίες τους μόλις ανέλαβε υπουργός Οικονομικών, λέει πως «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες». Οι μύχιοι φόβοι του υπουργού Οικονομικών βρίσκουν δικαίωση νωρίς, στο πρώτο μόλις μεταρρυθμιστικό εγχείρημα της κυβέρνησης, το νέο φορολογικό σύστημα. Ειδικά μάλιστα όταν αυτό, αντί για απλό και κωδικοποιημένο, αποδεικνύεται γραφειοκρατικός Λεβιάθαν και εφιάλτης για τον μέσο πολίτη, τις επιχειρήσεις, τους υποψήφιους επενδυτές, ακόμα και για τους λογιστές, που για να το μελετήσουν καλούνται να βουτήξουν σε περισσότερες από 10.000 σελίδες ατάκτως ερριμμένων διατάξεων του παρελθόντος, ψαχουλεύοντας σκόρπιους νόμους και εγκυκλίους 60 χρόνων πίσω!

«Δεν θα το διαβάσει ποτέ κανείς»

Από όλες τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που η κυβέρνηση ευαγγελίστηκε προεκλογικά –και που «λανσάρει» σήμερα στους ελεγκτές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και στους ξένους που ενδιαφέρονται για τη χώρα μας- η μόνη που αποτελεί ήδη νόμο του κράτους (αφού χρειάστηκαν 6 μήνες πολιτικής γκρίνιας για να περάσει από σαράντα κύματα και τη βάσανο της ανοιχτής διαβούλευσης) είναι αυτή με τον πηχυαίο τίτλο «Αποκατάσταση της φορολογικής δικαιοσύνης και αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής».

Στην κρίσιμη αυτή συγκυρία, μάλιστα, αποτελεί πιλότο, σημαία και πρόκριμα και για τις άλλες μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές που δρομολογεί η κυβέρνηση στο Ασφαλιστικό, στα εργασιακά, στο καθεστώς αδειοδότησης επιχειρήσεων… Για όλες δηλαδή τις βαθιές τομές και ανατροπές όπου η κυβέρνηση προσπαθεί να στείλει μήνυμα παντού πως η Ελλάδα κάνει «ό,τι είναι απαραίτητο» και «αλλάζει αλλά δεν βουλιάζει».

Στην πράξη όμως -παρά τις όποιες καλές προθέσεις και άσχετα από το περιεχόμενό του- επιτυγχάνει το αντίθετο από τους σκοπούς του, αφού αντί να εμπεδώνει τη διαφάνεια και να δίνει πνοή και ώθηση στην οικονομία, αποξενώνει τον φορολογούμενο από το Φορολογικό Δίκαιο και τον καθιστά όμηρο του ελεγκτή.

Οπως διαπιστώνουν εκπρόσωποι της αγοράς και έμπειροι σύμβουλοι επιχειρήσεων, «αντί για 90 περιεκτικές σελίδες που θα περιέκλειαν ένα σύγχρονο φορολογικό πλαίσιο, εφάμιλλο και ανταγωνιστικό άλλων χωρών», η κυβέρνηση παρουσίασε έναν τόμο τροποποιήσεων παλαιών διατάξεων, με «μπαλώματα πάνω σε παλιά μπαλώματα» που ουδείς πρόκειται να διαβάσει και να κατανοήσει, έστω και αν θέλει να γνωρίζει από πρώτο χέρι τις φορολογικές του υποχρεώσεις με βάση τον νόμο! Επιπλέον, ενώ μέχρι τη «μεταρρύθμιση» εκδίδονταν κάθε χρόνο 150-200 ερμηνευτικές εγκύκλιοι και αποφάσεις, φέτος θα χρειαστούν πάνω από 300 (δηλαδή 1-2 κάθε μέρα για το υπόλοιπο 2010), που αντιστοιχούν σε χιλιάδες επιπλέον σελίδες διατάξεων, μόνο και μόνο για να ενεργοποιηθούν οι νέες διατάξεις και να αρχίσει να λειτουργεί ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός.

«Κάθε Εφορία και… άλλος νόμος!»

Με την καταιγίδα εγκυκλίων και διατάξεων που επίκειται, όπως παραδέχονται στελέχη του υπουργείου Οικονομικών με εμπειρία στους φορολογικούς ελέγχους, καλλιεργείται η πολυνομία «που γεννά την ανομία, τη συναλλαγή και τη διαφθορά». Ακυρώνεται έτσι στην πράξη η προσπάθεια για ανοιχτή διακυβέρνηση και «ανάρτηση όλων των νόμων στο Διαδίκτυο» για να πληροφορείται σωστά ο πολίτης και για την οποία το κλιμάκιο του ΔΝΤ εκφράστηκε θερμά στις επαφές με τους υπουργούς της κυβέρνησης κυρίους Παπακωνσταντίνου και Γιάννη Ραγκούση.

Οπως επισημαίνει φοροτεχνικός σύμβουλος επιχειρήσεων «θα συνεχίζεται το φαινόμενο κάθε Εφορία να ερμηνεύει και να εφαρμόζει διαφορετικά από άλλες τις ίδιες διατάξεις», γεννώντας αδικίες, διαφθορά και τρομάζοντας τις νέες επενδύσεις. Οποιος επιχειρήσει να διαβάσει τον νόμο που ψήφισε προ δεκαημέρου η Βουλή (http://www.parliament.gr/ergasies/nomosxedia/ValidNomosxedio/1411/A-FORODIAF-PAP.pdf[1]) θα διαπιστώσει πως είναι αδύνατον να βγάλει συμπέρασμα για το τι ισχύει στην περίπτωση που τον αφορά.

Ακόμα και οι ίδιοι οι εφοριακοί υπάλληλοι αναμένουν τις εγκυκλίους οι οποίες στο διά ταύτα θα ορίζουν τι ισχύει, για να τις εφαρμόσουν στην πράξη. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει έτσι για το νέο φορολογικό σύστημα -και τυχόν άλλες μεταρρυθμίσεις του τύπου «ράβε-ξήλωνε»- είναι να μείνουν τελικά οι διαρθρωτικές αλλαγές τα χαρτιά και οι δύσκολες αποφάσεις να μην πιάσουν τόπο.

Για να βγάλεις άκρη ανατρέχεις σε νόμους του 1951

Παρά τις σαρωτικές αλλαγές που επέφερε στο Φορολογικό το υπουργείο Οικονομικών, αντί να διαγράψει οριστικά όλες τις καταργούμενες διατάξεις του παρελθόντος και να περιλάβει σε ένα ενιαίο κείμενο κωδικοποιημένη την ισχύουσα νομοθεσία για χρήση από κάθε πολίτη, επέλεξε την πεπατημένη, με ακατανόητες στον κόσμο αποσπασματικές διατάξεις, που τροποποιούν εκατοντάδες παλαιότερες, ώστε ο ενδιαφερόμενος να πρέπει να ανατρέξει ακόμα και σε νόμους του 1951 (!) για να κατανοήσει από τα συμφραζόμενα -με συνδυαστική ανάγνωση δύο ή τριών νόμων ταυτόχρονα- το κείμενο του 2010.