«Άλλοι άνθρωποι» με την πιστωτική στο χέρι οι Έλληνες

Με μία πιστωτική  κάρτα στο χέρι ο καθένας, οι έλληνες νοιώθουν ευφορία να αγοράζουν όσα ίσως δεν αγόραζαν ποτέ αλλιώς. Οι ενεργές κάρτες στη χώρα μας είναι όσες και οι κάτοικοί της, δηλαδή 11 εκατομμύρια. Ωστόσο το 12% των χρηστών πλαστικού χρήματος δηλώνει πως, όταν έρθει ο λογαριασμός, «αγχώνεται» και νοιώθει υπερβολική πίεση, αφού δυσκολεύεται να πληρώσει ακόμα και την ελάχιστη μηνιαία δόση –ούτε λόγος φυσικά δε γίνεται για την ολική εξόφληση των χρεών του. 

Αυτό είναι  σήμερα το ψυχολογικό προφίλ του μέσου έλληνα που χρησιμοποιεί πιστωτική κάρτα, σύμφωνα με μια πρωτότυπη αλλά άκρως αποκαλυπτική έρευνα του τμήματος Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, με επιστημονικό υπεύθυνο τον πρόεδρο του Τμήματος, καθ. Επαμεινώνδα Πανά.  

Η έρευνα για το οικονομικό άγχος των Ελλήνων λόγω χρέους των πιστωτικών καρτών πραγματοποιήθηκε με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου στην περιοχή της Αττικής στα μέσα Οκτωβρίου και σε τυχαίο δείγμα 980 ενηλίκων (τυπικό σφάλμα 2,93 σε διάστημα εμπιστοσύνης 95%). 

«Κόβουν χρήμα» με κάρτες 

Όπως αναφέρεται στην έρευνα, οι καταναλωτές, με μεγάλη πιθανότητα, αγοράζουν και δαπανούν πολύ περισσότερα όταν πληρώνουν με την πιστωτική τους κάρτα,

παρά όταν πληρώνουν  τοις μετρητοίς. Αυτό εξηγείται, γιατί  οι πιστωτικές κάρτες προσφέρουν την ψευδαίσθηση ότι αγοράζοντας, δεν αισθάνεσαι κάποιο οικονομικό πρόβλημα, όπως νιώθεις όταν πληρώνεις τοις μετρητοίς. 

Όμως, τονίζεται «αυτή η ευθυμία και η ευφορία που αισθάνεται κάποιος στιγμιαία με τις αγορές μέσω πιστωτικών καρτών μετατρέπεται σε άγχος, όταν αρχίσουν να έρχονται οι λογαριασμοί πληρωμών των πιστωτικών καρτών». 

Από ψυχολογικής  άποψης δηλαδή, η πιστωτική κάρτα παρέχει κατ’ αρχάς στους ανθρώπους το συναίσθημα ότι αντιμετωπίζουν και λύνουν τα οικονομικά τους προβλήματα. Στη συνέχεια, το χρέος των πιστωτικών καρτών δημιουργεί στους ανθρώπους που δεν έχουν την ικανότητα της οικονομικής διαχείρισής τους «σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα», στερώντας από τον κάτοχο κάρτας ακόμα και το βασικό αίσθημα της ασφάλειας. 

Στην ελληνική αγορά κυκλοφορούν 11 εκατομμύρια πιστωτικές κάρτες, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Visa και οι οφειλές στις τράπεζες ξεπερνούν τα

10 δισ. ευρώ ενώ οι καθυστερήσεις ξεπερνούν το 6%των συνολικών οφειλών. 

Η αδυναμία αποπληρωμής  των πιστωτικών καρτών έχει αυξηθεί  λόγω της οικονομικής ύφεσης, αλλά και της ακρίβειας και της αύξησης της ανεργίας. Πολλά ελληνικά νοικοκυριά ζουν με δανεικά από τις πιστωτικές τους κάρτες.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων, οι αναλήψεις  μετρητών από τις κάρτες ξεπερνούν τα 200 εκατ. ευρώ το μήνα! Και αυτό παρά το γεγονός

ότι η ανάληψη  μετρητών μέσω πιστωτικών καρτών έχει υψηλό επιτόκιο (συνήθως άνω του 20%), ενώ ταυτόχρονα η πράξη αυτή επιβαρύνεται με υψηλή προμήθεια (που έχει κριθεί και από τα δικαστήρια παράνομη).  

«Ντόμινο» 

Όπως τονίζεται στην σχετική μελέτη, «το κύμα των καθυστερήσεων πληρωμής των πιστωτικών καρτών είναι πιθανόν να αποτελέσει την επόμενη φάση της χρηματοοικονομικής κρίσης που ουσιαστικά θα πλήξει πρώτα το νοικοκυριό».  

 Όλο και  περισσότεροι έλληνες ζουν πλέον με τον εφιάλτη του χρέους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων υπολογίζεται ότι οι καθυστερούμενες οφειλές στην πληρωμή των δόσεων πιστωτικών καρτών θα φθάσουν το 12% ή, με άλλα λόγια, «12 στους 100 έλληνες κατόχους πιστωτικών καρτών δε θα μπορούν να πληρώσουν την ελάχιστη καταβολή». 

Οι συντάκτες  της μελέτης κάνουν έτσι λόγο για  «ένα τόσο σημαντικό πρόβλημα που πιθανόν να δημιουργήσει τη νέα «φούσκα».  

Η κάρτα είναι γένους … θηλυκού 

Αξιοσημείωτο  είναι, ως προς το φύλο, ότι οι γυναίκες σε ποσοστό 35,8%,

έναντι 34,8% των ανδρών, δήλωσαν ότι χρέωσαν την πιστωτική τους κάρτα το τελευταίο δίμηνο.  

Στο ερώτημα  « το τελευταίο δίμηνο αυξήσατε ή μειώσατε το προσωπικό χρέος σας;»

οι άνδρες το μείωσαν σε μεγαλύτερο ποσοστό (15,6%) από τις γυναίκες (9,6%). Αντιθέτως, σε ποσοστό 18,2% οι γυναίκες αύξησαν το χρέος τους, ενώ το ποσοστό των ανδρών (16,4%) είναι σαφώς μικρότερο.  

Διαπιστώνεται επίσης ότι οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερο ποσοστό (11,1%) σε

σύγκριση με τους άνδρες (9,4%) σε εκείνους που εκφράζουν ότι «αύξησαν πάρα πολύ» το χρέος τους.  

Από τις τοποθετήσεις των ερωτηθέντων, ένα ελάχιστο ποσοστό  του δείγματος (0,5%) δηλώνει ότι  μείωσε πάρα πολύ το χρέος του.

 Στην ερώτηση  «εάν σκοπεύετε να δανειστείτε χρήματα μέσα στους επόμενους έξι μήνες, για ποιο σκοπό θα είναι;» οι γυναίκες σε ποσοστό 7,1% δηλώνουν ότι θα

δανεισθούν για  καταναλωτικούς σκοπούς. Στους άνδρες το αντίστοιχο ποσοστό είναι πολύ μικρότερο ποσοστό (4,9%).  

Από την έρευνα προκύπτει επίσης ότι :

• περίπου 3 στους 10 δηλώνουν ότι δεν πιστεύουν πως σύντομα θα ξεχρεώσουν όλες τις οφειλές τους από κάρτες.
• όσοι δήλωσαν ότι η οικονομική τους κατάσταση είναι δύσκολη,
• ένας  στους δύο εκφράζουν την άποψη  ότι δε θα ξεχρεώσουν.
• 4 στους 10 ερωτηθέντες που ανήκουν στη δύσκολη και μη ανεκτή οικονομική κατάσταση, ανησυχούν συχνά για τα συνολικά τους χρέη.
• 3 στους δέκα άνδρες ανησυχούν συχνά για τα χρέη τους, ενώ αντίστοιχα 4 στις 10 γυναίκες ανησυχούν συχνά για  τα χρέη τους.

Διαπιστώνεται ότι τα χρέη δημιουργούν μεγαλύτερο άγχος στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες (28,8%). Το αποτέλεσμα αυτό είναι συνεπές με την διεθνή επιστημονική έρευνα που θεωρεί ότι το άγχος επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες από τους άνδρες και αυτό πιθανώς να οφείλεται σε ορμονολογικούς και βιολογικούς παράγοντες.

Ωστόσο το άγχος κορυφώνεται στην ηλικιακή κατηγορία των 45 – 59 ετών (37,4%), δηλαδή 4 στους 10 αυτής της ηλικιακής  ομάδας, αισθάνονται υψηλό επίπεδο του  άγχους, ενώ στη συνέχεια μειώνεται  το άγχος όταν κάποιος πλησιάζει στη σύνταξη – κατηγορία 60 ετών και άνω. 

Μεταξύ εκείνων  που δηλώνουν ότι η οικονομική τους κατάσταση είναι δύσκολη, 6 στους 10 εκφράζουν  ότι τα χρέη τους προκαλούν  πολύ άγχος, ενώ μεταξύ εκείνων που δηλώνουν ότι η οικονομική τους κατάσταση είναι μη ανεκτή, ένας στους δύο δηλώνει ότι τα χρέη του, του δημιουργούν άγχος. 

Φόβοι για το αύριο διακατέχουν τους περισσότερους  κατόχους κάρτας, αφού μόνο τρεις στους δέκα άνδρες θεωρούν ότι δε θα αποτελεί σοβαρό πρόβλημα τα χρέη τους στα επόμενα πέντε χρόνια, ενώ στις γυναίκες αυτό ισχύει για μόλις τις δύο στις δέκα.