Συναγερμός για τα ελληνικά «σάπια» δάνεια

Τα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου 2009 των τραπεζών, μεταδίδουν τάση ομαλοποίησης ή τουλάχιστον ανακοπής της αρνητικής πορείας που έδειξε να κορυφώνεται στο τελευταίο τρίμηνο του 2008.

Η αναμενόμενη μείωση της κερδοφορίας κανέναν δεν εξέπληξε και οι ίδιοι οι τραπεζίτες επιχειρούν να προβάλλουν μια συγκρατημένη αισιοδοξία κάνοντας λόγο, για πρώτη φορά από τον περασμένο Σεπτέμβριο, ότι το επόμενο διάστημα τα πράγματα θα είναι καλύτερα.

Οι δείκτες όμως των επισφαλειών άλλα καταμαρτυρούν. Η ραγδαία αύξηση των επισφαλειών που καταγράφεται στις λογιστικές καταστάσεις αποτυπώνει μια πολύ δύσκολη πραγματικότητα, η οποία αναμένεται να ξεδιπλωθεί μέσα στο καλοκαίρι και να αναδειχθεί σε όλο της το «μεγαλείο» έως το τέλος του χρόνου.

Στην πραγματική οικονομία η επιδείνωση των δεικτών αυτών, έρχεται να επιβεβαιώσει την ανησυχητική αύξηση των νοικοκυριών που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους απέναντι στις τράπεζες.

Δεν είναι τυχαίο ότι πριν μερικές ημέρες ο κ. Τάκης Αράπογλου ο πρόεδρος της Εθνικής τράπεζας (τα αποτελέσματα της οποίας εξέπληξαν θετικά με τα 317 εκατ. ευρώ κέρδη) μιλώντας ενώπιον του αντιπροέδρου της ΕΚΤ κ. Λουκά Παπαδήμου, του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιώργου Προβόπουλου και των Ελλήνων κορυφαίων συναδέλφων του, επεσήμανε πως «η ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού χωρίς αμφιβολία αναμένεται να υποβαθμισθεί περαιτέρω.

Στα τέλη του 2009 ή στις αρχές του 2010 όπου περίπου θα διπλασιασθούν οι επισφαλείς απαιτήσεις και οι προβλέψεις σε σχέση με τα επίπεδα του 2008». Δηλαδή προανήγγειλε ότι οι επισφάλειες θα αγγίξουν το 10% που σημαίνει ότι το 10% του συνόλου των δανείων που έχουν χορηγηθεί θα σταματήσουν να πληρώνονται τουλάχιστον για τρεις μήνες και σημαντικός αριθμός αυτών θα περάσουν σε οριστική καθυστέρηση.

Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες θα πρέπει να προχωρήσουν σε διαγραφές των δανείων αυτών και να αυξήσουν περαιτέρω τις προβλέψεις τους για την κάλυψη των προβληματικών χαρτοφυλακίων. Και αυτό τη στιγμή που πέντε μήνες νωρίτερα, τον Δεκέμβριο του 2008 όλες οι τράπεζες σχημάτισαν γενναίες προβλέψεις, θυσιάζοντας την κερδοφορία, ενώ μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2009 προχώρησαν ξανά σε υπερδιπλασιασμό των προβλέψεών τους και παρ’ όλα αυτά, η κάλυψη των επισφαλών δανείων τους κινείται σε ακόμη χαμηλότερα ποσοστά.

Σύμφωνα με τους αναλυτές, αν οι τράπεζες σχημάτιζαν τις προβλέψεις που έπρεπε για να καλύψουν πλήρως τον κίνδυνο από τα μη εξυπηρετούμενα δάνειά τους, τότε αρκετές θα εμφάνιζαν ζημιές ή στην καλύτερη περίπτωση στάσιμα αποτελέσματα.

Σύμφωνα με τις τράπεζες, η κάλυψη των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι επαρκής, αν ληφθεί υπόψη ότι ένα σημαντικό ποσοστό των δανείων αυτών καλύπτεται από εξασφαλίσεις όπως π.χ. τα στεγαστικά μέσω των προσημειώσεων, γεγονός που υπερκαλύπτει τον κίνδυνο που έχουν αναλάβει.

Όμως, τα νέα από το μέτωπο των χορηγήσεων δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Ο ρυθμός χορήγησης στεγαστικών δανείων παραμένει αναιμικός, παρά τη μείωση των επιτοκίων και τα ελκυστικά προϊόντα που λανσάρουν οι τράπεζες. Αυτό αποδίδεται στην ανασφάλεια που εξακολουθεί να κυριαρχεί στην κοινωνία και την αγωνία για το μέλλον. Η μείωση του ρυθμού χορηγήσεων και η παράλληλη αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα επιδεινώσει ακόμη περισσότερο την εικόνα, καθώς τα χαρτοφυλάκια δεν θα αναπτύσσονται με ικανοποιητικούς ρυθμούς εν αντιθέσει με τα επισφαλή δάνεια, γεγονός που θα αποτυπωθεί στην επιδείνωση των δεικτών με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να αποτελούν ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό των συνολικών δανείων. 

Τα υψηλότερα επίπεδα επισφαλειών, τόνισε ο κ. Αράπογλου,  σε συνδυασμό με την ανάγκη διατήρησης υψηλής κερδοφορίας για τους μετόχους πιέζουν τις τράπεζες σε όλο τον κόσμο για ανατιμολόγηση κινδύνων. Είναι ξεκάθαρο, συμπλήρωσε, πως η εποχή όπου οι τράπεζες ανταγωνίζονταν για μερίδιο αγορά έχει περάσει, αφού τα περιθώρια δανεισμού είχαν μειωθεί υπερβολικά και η αποδοτικότητα πολλών προϊόντων σχετικά με το κόστος κεφαλαίου ήταν πολλές φορές αρνητική. Κατά τον κ. Αράπογλου, οι τράπεζες  θα πρέπει να αρχίσουν να συλλέγουν ρευστότητα όσο το δυνατόν γρηγορότερα και αν χρειαστεί να μειώσουν τη μόχλευση.

Προφανώς οι τράπεζες θα προσπαθήσουν να ικανοποιήσουν το 2009 όσο μπορούν τους μετόχους τους, οι οποίοι λόγω της κυβερνητικής στήριξης μέσω του πακέτου των 28 δις. ευρώ θα αρκεσθούν φέτος στο μέρισμα με τη μορφή των δωρεάν μετοχών.

Γι’ αυτό και περιμένουν να ανταμειφθούν το 2009. Δεν είναι τυχαίο ότι οι τράπεζες μόλις άρχισαν να ομαλοποιούνται οι διεθνείς κεφαλαιαγορές, σπεύδουν η μία μετά την άλλη να προχωρήσουν σε ομολογιακές εκδόσεις αντλώντας τα κεφάλαια που θα τους επιτρέψουν την έξοδο από το πακέτο. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι ξεπερνούν και όλα τα προβλήματα.

Το πραγματικό πρόβλημα θα είναι η ύφεση και οι επιπτώσεις της στην πραγματική οικονομία, Αυτό θα επηρεάσει την ποιότητα των χαρτοφυλακίων και οι τράπεζες θα χρειασθούν κι άλλα κεφάλαια για να καλύψουν τους αυξανόμενους κινδύνους. Προφανώς η Τράπεζα της Ελλάδος, κάτι γνωρίζει για να προχωρά σε νέο «τεστ κοπώσεως» του τραπεζικού συστήματος.