Οι μισές επιταγές δεν εξοφλούνται στην ώρα τους…

Στο πυρ το εξώτερον, από το σύνολο των τραπεζών, έχουν πέσει οι λεγόμενες «επιταγές ευκολίας» που μέχρι πρότινος εξυπηρετούσαν οι τράπεζες για τους πελάτες τους. Πρόκειται για τις μεταχρονολογημένες επιταγές που μπορεί να εκδώσει κάποιος και τις οποίες οι τράπεζες όταν τις προσκόμιζαν οι πελάτες τους, τις προεξοφλούσαν νωρίτερα από την ημερομηνία λήξη τους.  

Στο εξής και με γνώμονα τον αυξημένο κίνδυνο ικανότητας του πελάτη να ανταποκριθεί σε μελλοντικές υποχρεώσεις του λόγω της οικονομικής κρίσης, οι τράπεζες για να προχωρήσουν σε προεξόφληση, απαιτούν από επιχειρήσεις και ιδιώτες να προσκομίζουν, μαζί με την προς προεξόφληση επιταγή, και τιμολόγια ή αποδεικτικά έγγραφα ισόποσης αξίας ώστε να αποδεικνύεται ότι μεταξύ του εκδότη και του αποδέκτη/κομιστή της επιταγής υπάρχει πραγματική εμπορική συναλλαγή.  

Στην περίπτωση που η επιταγή «αλλάξει» περισσότερα χέρια, την υποχρέωση της απόδειξης του πραγματικού της συναλλαγής έχει ο τελευταίος αποδέκτης της επιταγής ο οποίος θα προσέλθει σε τράπεζα για την προεξόφλησή της.  

Μέχρι τώρα οι τράπεζες προεξοφλούσαν επιταγές πελατών τους, παρ’ ότι τυπικά δεν επιτρεπόταν, προκειμένου να τους εξυπηρετήσουν βασιζόμενες στη σχέση τους με τον πελάτη και στην φερεγγυότητα του εκδότη της επιταγής.  

Η αυστηροποίηση του συστήματος από τις τράπεζες είναι αποτέλεσμα του αυξημένου κινδύνου που φέρουν λόγω της κρίσης οι επιχειρήσεις αλλά και οι ιδιώτες, την ανάληψη του οποίου κινδύνου οι τράπεζες επιδιώκουν να ελαχιστοποιήσουν.

Παράλληλα, οι τράπεζες «εξορθολογίζουν» και όλη τη διαδικασία και τους όρους προεξόφλησης των επιταγών. Για παράδειγμα ενώ πριν την κρίση μια επιταγή αξίας π.χ. 1000 ευρώ  «έσπαγε» και ο κομιστής ελάμβανε στο χέρι 950 ευρώ, τώρα υπάρχουν τράπεζες που προεξοφλούν επιταγές ακόμη και στο 60% της αξίας τους.  

Το πολύ έως 8 μήνες 

Επίσης, έχει περιοριστεί σημαντικά το χρονικό όριο για την προεξόφληση επιταγής. Παρά το γεγονός ότι οι εκδότες επιταγών κυρίως στο χώρο των επιχειρήσεων και επαγγελματιών έχουν επιμηκύνει το χρόνο εξόφλησης και κόβουν μεταχρονολογημένες επιταγές για 12 έως 18 μήνες μετά την έκδοσή τους, οι τράπεζες δεν δέχονται πια για προεξόφληση μεταχρονολογημένες επιταγές με διάρκεια πέραν των 8 μηνών, ακριβώς επειδή είναι εξαιρετικά δύσκολο να αξιολογηθεί με ακρίβεια η οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων, η βιωσιμότητά τους και επειδή εκτιμούν οι έχει αυξηθεί ο κίνδυνος για «κανόνια».  

Τέλος, οι τράπεζες στις επιχειρηματικές συναλλαγές απαιτούν από τους κομιστές των επιταγών μεγαλύτερη διασπορά εκδοτών επιταγών, ώστε να επιτευχθεί και ανάλογη διασπορά του κινδύνου. 

Για παράδειγμα, εάν ένας μεγάλος προμηθευτής εμπορικών καταστημάτων, προσκομίσει επιταγές διαφόρων πελατών του συνολικής αξίας 1 εκατ. ευρώ, η τράπεζα δέχεται να εξοφλήσει επιταγές που προέρχονται από ένα πελάτη εφόσον αυτές δεν ξεπερνούν το 7% - 8% της συνολικής αξίας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό παλαιότερα μπορεί να ξεπερνούσε και το 13%.  

Όλα αυτά που μπορεί να «εξυγιαίνουν» το λειτουργικό μέρος του τραπεζικού συστήματος, στην παρούσα συγκυρία σφίγγουν ακόμη περισσότερο τη θηλιά σε επιχειρήσεις και επαγγελματίες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγω της κρίσης.  

Σφίγγει κι άλλο η θηλιά… 

Η αυστηροποίηση του συστήματος προεξόφλησης επιταγών, μπορεί να οδηγήσει νωρίτερα σε αδυναμία πληρωμής τη μερίδα εκείνη των επιχειρήσεων που δεν διαθέτουν ρευστότητα και κινδυνεύουν να στερηθούν τη δυνατότητα πληρωμής ακόμη και μέσω μεταχρονολογημένων επιταγών.  

Αυτό φυσικά πλήττει κατά κύριο λόγο το εμπόριο που στην πλειοψηφία του αφορά μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και λιγότερο τις μεγάλες επιχειρήσεις οι οποίες χρησιμοποιούν μεν ανάλογα μέσα πληρωμών, καλύπτονται όμως ευκολότερα από το τραπεζικό σύστημα.  

Σημειώνεται ότι η καταγεγραμμένη πλέον αδυναμία όλο και περισσοτέρων επιχειρήσεων και επαγγελματιών στην εξόφληση υποχρεώσεων στο χρόνο που έχουν συμφωνήσει τους οδηγεί στην ανανέωση – με επιμήκυνση του χρόνου – επιταγών που έχουν εκδώσει.  

Το φαινόμενο παίρνει μεγάλη έκταση και σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς 5 στις 10 επιταγές εμφανίζουν αδυναμία των εκδοτών τους να εξοφληθούν στην συγκεκριμένη προθεσμία και προκειμένου να αποφευχθεί η σφράγισή τους ο εκδότης ζητεί παράταση, αναλαμβάνει την επιταγή που συνήθως είχε χρόνο λήξεως 10 – 12 μηνών από την έκδοσή της και χορηγεί επιταγή νέας λήξεως 3 – 4 μηνών αργότερα. 

Το φαινόμενο αφορά κυρίως επιταγές με ποσό της τάξεως 7.000 -10.000 ευρώ κατά μέσο όρο, ποσό που δείχνει ότι η δυσκολία αναφέρεται κατά κανόνα σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις.  

Αυτός που έχει την επιταγή υποκύπτει και παίρνει νέα επιταγή γιατί γνωρίζει ότι αν τη σφραγίσει δεν πρόκειται να λάβει από τον μη έχοντα και αυτός που έδωσε την επιταγή θα καταγραφεί στον Τειρεσία, άρα δεν θα μπορεί να λάβει μπλοκ επιταγών από τις τράπεζες, κάτι που αναπαράγει τελικά το φαύλο κύκλο.