PwC: Δύσκολη χρονιά για real estate, αλλά στην Αθήνα υπάρχουν ευκαιρίες

Οι Ευρωπαίοι επενδυτές, κατασκευαστές, τραπεζίτες και χρηματιστές επιβεβαιώνουν ότι το 2009  θα είναι μία πολύ δύσκολη χρονιά. Σύμφωνα με τη μελέτη της PricewaterhouseCoopers για τις τάσεις της αγοράς των ακινήτων στην Ευρώπη το 2009 (Emerging Trends in Real Estate® Europe 2009), κατά τη διάρκεια του 2009, τα κεφάλαια για ακίνητα θα εξακολουθήσουν να παρέχονται με φειδώ, τόσο στην κεφαλαιαγορά όσο και στα δάνεια, ενώ επικρατεί μεγάλη αβεβαιότητα για μία πιθανότητα να αντιστραφεί αυτή η τάση. Δεν είναι ακόμη σαφές εάν οι τιμές θα βελτιωθούν ή εάν η αιτία είναι βαθύτερη.

Πράγματι, η βαθμολογία για τη συνολική διαθεσιμότητα, σε μία κλίμακα από το ένα μέχρι το εννέα, είναι η χαμηλότερη που έχει ποτέ καταγραφεί από τη μελέτη Emerging Trends in Real Estate® Europe.                                                                                                                     

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε για έκτη χρονιά από το Urban Land Institute (ULI) και την PricewaterhouseCoopers, βασίζεται σε έρευνες και συνεντεύξεις με τη συμμετοχή περίπου 500 κορυφαίων στελεχών του κλάδου.

Στη συντριπτική τους πλειοψηφία όσοι συμμετείχαν στην έρευνα αναφέρουν ότι το να αυξήσουν το δανεισμό τους είναι πρακτικά αδύνατον και ότι θα συνεχίσει να είναι δύσκολο ολόκληρο το 2009.

Η μελέτη αποκαλύπτει επίσης ότι η υπάρχουσα κρίση στην κεφαλαιαγορά του real estate θα μπορούσε να μετατραπεί σε μόνιμη κρίση, καθώς η Ευρώπη μπαίνει όλο και περισσότερο σε περίοδο ύφεσης. Η οικονομική ανάπτυξη συνέχισε να μειώνεται σε όλη την Ευρώπη καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς που πέρασε και αυτή η τάση θα συνεχίσει να υπάρχει και το 2009, με τις υπάρχουσες συνθήκες που πιέζουν τα κράτη της Ευρώπης. Ακόμη και οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες χώρες θα υποστούν μείωση της παραγωγής τους, ενώ αναμένεται ότι θα επηρεαστεί και η αγορά ενοικίων, καθώς θα υπάρξει αύξηση των κενών διαμερισμάτων, με τα ενοίκια να καταβάλλονται καθυστερημένα ή να απαιτείται προσαρμογή.

Ο κ. Χάρης Κυριαζής, Partner, της PricewaterhouseCoopers στην Ελλάδα, δήλωσε: «Θα είναι μία δύσκολη χρονιά για πολλούς επενδυτές. Για όσους αγόρασαν όταν οι τιμές ήταν υψηλές, μπορεί να εξελιχθεί σε αγώνα για επιβίωση, ιδιαίτερα εάν οι τράπεζες απαιτήσουν αυστηρή τήρηση των ημερομηνιών αποπληρωμής. Από την άλλη, όσοι έχουν μετοχές για επένδυση, θα έχουν ευκαιρίες, καθώς οι τράπεζες αρχίζουν να αναλαμβάνουν δράση. Παρόλο που τα νέα δάνεια θα είναι λίγα, οι τράπεζες δεν θα έχουν πολλές εναλλακτικές εκτός από το να παραμείνουν σαν πιστωτές σε όσους δανειζόμενους χρειαστεί να αναδιαρθρώσουν το χρέος τους.»

«Όμως η Αθήνα βελτιώνει τη θέση της σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα, καθώς δεν βρίσκεται πλέον ανάμεσα στις τρεις τελευταίες ευρωπαϊκές πόλεις όσον αφορά στις προοπτικές ανάπτυξης ακινήτων. Σύμφωνα με τη μελέτη, υπάρχουν ευκαιρίες στην αγορά ακινήτων της Αθήνας, παρόλο που οι επενδυτές δεν μπορούν να βρουν εύκολο δανεισμό για μεγάλες συναλλαγές,» συμπλήρωσε ο κ. Κυριαζής.

Η Αθήνα ανέβηκε στην κατάταξη ως προς τις προοπτικές επένδυσης κατά 4 θέσεις (21^η θέση), και ακόμα περισσότερο ως προς τις προοπτικές ανάπτυξης, καταλαμβάνοντας τη 12^η θέση συνολικά. Όμως η Αθήνα βρίσκεται ανάμεσα στις 3 ευρωπαϊκές πόλεις όπου οι επενδυτές θα πωλούσαν ακίνητα, με ποσοστό 36%. Στην κατηγορία αυτή το υψηλότερο ποσοστό έχει το Δουβλίνο (48%), και μετά η Πράγα (37%).

Ο κ. William Kistler, πρόεδρος του ULI Europe, για τη Μέση Ανατολή, Αφρική και Ινδία σημείωσε ότι όλος ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης μόλις άρχισε να κάνει αισθητή την παρουσία του στις ευρωπαϊκές οικονομίες, καθώς οι δαπάνες των καταναλωτών, η επιχειρηματική εμπιστοσύνη και οι αξίες των ακινήτων συνεχίζουν να μειώνονται. «Τα πάντα φαίνεται να είναι σε στασιμότητα, μέχρι να δούμε σημάδια εξόδου από την κρίση», συμπλήρωσε ο κ. Kistler. Όμως, παρά τις απαισιόδοξες γενικά συνθήκες, υπάρχουν ακόμη ευκαιρίες για όσους έχουν μετρητά να επενδύσουν, τόνισε. «Με χαμηλά επιτόκια και την αγορά όχι υπεραναπτυγμένη, υπάρχουν ευκαιρίες για όσους είναι σε θέση να αγοράσουν.»

Οι προοπτικές για επενδύσεις και ανάπτυξη μειώθηκαν σε όλες τις πόλεις που περιλαμβάνονται στη μελέτη, με τις συνολικές προοπτικές για επένδυση να πέφτουν από το 5,6 (καλά) το 2008 στο 4,7 (μέτρια) το 2009. Οι προοπτικές για ανάπτυξη σημείωσαν μεγαλύτερη πτώση, από το 5,6 στο 4,3 (άσχημα). Η βαθμολογία όσον αφορά στους κινδύνους έχει επίσης επιδεινωθεί.

Το Μόναχο αναδείχθηκε ως η πρώτη αγορά για επενδύσεις ακινήτων στην Ευρώπη, καθώς ανέβηκε τρεις θέσεις από την κατάταξή του το 2008. Βέβαια, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι παρόλο που το Μόναχο ήρθε πρώτο φέτος, οι προοπτικές που έχει για επενδύσεις, καθώς και όλες οι άλλες πόλεις της έρευνας, μειώθηκαν σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά.

Όσοι συμμετείχαν στην έρευνα κατέταξαν το Μόναχο στην κορυφή της αγοράς επενδύσεων, λόγω ενός συνόλου παραγόντων στους οποίους περιλαμβάνονται: αύξηση των κυβερνητικών δαπανών, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν στη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη, μείωση της ανεργίας, ταχύτατη αύξηση του πληθυσμού και αύξηση των καταναλωτικών δαπανών. Όσον αφορά τον πίνακα με τις ευρωπαϊκές πόλεις υψηλού ρίσκου (European City Risk), το Μόναχο φαίνεται ως πόλη χαμηλού ρίσκου λόγω της διαφορετικής οικονομικής του βάσης, η οποία μετριάζει τις επενδύσεις υψηλού κινδύνου. Η Γερμανία θεωρείται «λιγότερο ευμετάβλητη με περισσότερους μακροπρόθεσμους επενδυτές», καθώς το Αμβούργο βρίσκεται στη δεύτερη θέση, και η Φρανκφούρτη και το Βερολίνο ανάμεσα στις πρώτες δέκα πόλεις με προοπτικές επένδυσης το 2009.

Οι συμμετέχοντες στην έρευνα κατέταξαν την Κωνσταντινούπολη τρίτη στις προοπτικές επένδυσης - πέρυσι ήταν στην πρώτη θέση- καθώς οι επενδυτές συνεχίζουν να αναζητούν ευκαιρίες εκεί. Η Κωνσταντινούπολη εξασφάλισε την πρώτη θέση στις προοπτικές ανάπτυξης, παρόλο που οι επενδυτές ανησυχούν ακόμη, καθώς την κατατάσσουν στην όγδοη θέση όσον αφορά στο ρίσκο της επένδυσης.

Ο τομέας της λιανικής πώλησης κατέχει, για μία φορά ακόμη, την πρώτη θέση όσον αφορά στην αγορά ακινήτων για προοπτικές επένδυσης, με τον ξενοδοχειακό τομέα να ακολουθεί. Η οικονομική ανάπτυξη θα καθορίσει το πόσο κερδοφόρες θα είναι αυτές οι επενδύσεις. Η Μόσχα είναι η πρώτη σε προτιμήσεις πόλη για επενδύσεις ακινήτων, ανάμεσα στις σημαντικότερες ευρωπαϊκές πόλεις. Σχεδόν μισό εκατομμύριο των συμμετεχόντων στην έρευνα της δήλωσαν ότι θα αγόραζαν ακίνητα στην πόλη αυτή. Το Μόναχο, η Βαρσοβία, το Αμβούργο και η Κωνσταντινούπολη έχουν επίσης υψηλό βαθμό σε αυτή την κατηγορία. Στις αγορές με τον υψηλότερο βαθμό όσον αφορά στις πωλήσεις ανήκουν το Δουβλίνο, η Πράγα, η Αθήνα και η Μαδρίτη και οι ενδιαφερόμενοι αγοραστές πρέπει να επενδύουν εκεί με προσοχή.