Γρηγόρης Χαλιακόπουλος: «Το Χρώμα της Απιστίας»

Συνέντευξη στην Κατερίνα Αθανασίου κριτικός λογοτεχνίας -δημοσιογράφος

Συγγραφέας μυθιστορημάτων, παραμυθιών, θεατρικών έργων, σεναρίων ντοκιμαντέρ, ποιητής, στιχουργός και αρθρογράφος, ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος είναι ένα άτομο πολυσχιδές. Ο ίδιος δηλώνει ακτιβιστής συγγραφέας, εφόσον έχει συνομιλήσει δια ζώσης με περισσότερους από 60.000 μαθητές σχολείων ανά την Ελλάδα, με στόχο να ενδυναμώσει την αυτοπεποίθηση των νέων παιδιών. Με το νέο του μυθιστόρημα «Το Χρώμα της Απιστίας», επιδιώκει να μας ταξιδέψει στα κρυφά υπόγεια του υποσυνειδήτου, εκεί που αραχνιάζει το λαβωμένο συναίσθημα και οι απραγματοποίητες επιθυμίες. Με αφορμή αυτή τη λογοτεχνική πρόκληση, πραγματοποιήθηκε η συνέντευξη που ακολουθεί.

Το τελευταίο βιβλίο σας «Το Χρώμα της Απιστίας» εισδύει στα άδυτα της παραφροσύνης. Ποια ανάγκη σας οδήγησε να βουτήξετε στα αχαρτογράφητα νερά της ψυχής;

Το μυθιστόρημα «Το Χρώμα της Απιστίας», αποτελεί μια δική μου υποχρέωση και παράλληλα ένα στοίχημα με τον εαυτό μου. Υποχρέωση έναντι των ανθρώπων που γνώρισα στο Θεραπευτήριο Δρομοκαΐτειο μετά από δέκα συνεχή χρόνια ερευνών. Οφείλω πολλά στους διοικούντες οι οποίοι με εμπιστεύτηκαν και μου έδωσαν τη δυνατότητα να μελετήσω τα αρχεία, της προ και μετά κατοχικής περιόδου, ώστε μέσα από αυτά να γνωρίσω το παρελθόν σπουδαίων ανθρώπων που έζησαν εκεί μέσα ως τρόφιμοι. Προσωπικότητες όπως ο Γεώργιος Βιζυηνός, ο Ρώμος Φιλύρας, ο Νικόλαος Δραγούμης και άλλοι, βίωσαν την παράνοια και δημιούργησαν έργα μέσα στους χώρους του ψυχιατρείου. Ο δε απαιτούμενος σεβασμός προς τους συνανθρώπους μας, που έζησαν ή ζουν εντός των τειχών μιας διαφορετικής και μάλιστα ξεχασμένης κοινωνίας, αποτέλεσε το στοίχημα της συγγραφής αυτής.

Στην υπόθεση του έργου σας, κυριαρχεί ιδιαίτερα το πορτρέτο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Η αιτία;

Ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι αποτέλεσε τον ήρωα της εφηβικής μου ηλικίας. Υπήρξε εκείνος ο συγγραφέας που με τα γραπτά του με πήρε από το χέρι και με οδήγησε στον εσώτερο κόσμο του ανθρώπου. Μάλιστα σε μια δήλωσή του ο Καρλ Γιούνγκ είχε υποστηρίξει ότι, οι «Βάκχες» του Ευριπίδη και το «Έγκλημα και Τιμωρία» του Ντοστογιέφσκι τον βοήθησαν όσο τίποτε άλλο στην αναλυτική ψυχολογία. Συνεπώς μου ήταν απαραίτητος ο Ντοστογιέφσκι στην εμπέδωση της σκέψης μου σχετικά με την παραφροσύνη, το ακραίο ρίσκο, την αγάπη, τη φρίκη, και την μεταμέλεια. Τον χρειαζόμουν κυρίως όταν αλλαξοπίστησε και από κήρυκας του ουτοπικού σοσιαλισμού, κατέστη ένας φοβισμένος θρησκόληπτος χριστιανός και φανατικός πανσλαβιστής. Αυτές οι μεταβολές της ψυχής και του πνεύματος αποτελούν συγγραφικά την πλέον γενναιόδωρη τροφοδοσία έμπνευσης.

Μέσα από το έργο αυτό, τι ευελπιστείτε όσον αφορά στο αναγνωστικό σας κοινό;

Εμπορικά το βιβλίο αυτό είναι αντιεμπορικό. Απέχει πολύ από τη σύγχρονη μυθιστορία, καθότι εμπεριέχει φύσει και θέσει τον προβληματισμό και το μακροβούτι στον πυθμένα της συνείδησης. Όμως δεν γράφω με απώτερο σκοπό τα κλικ της ταμειακής μηχανής του εκδοτικού μου οίκου ή του όποιου βιβλιοπωλείου. Ως προτεραιότητά μου θέτω την προσωπική μου λύτρωση και την άρνησή μου να συνταυτίζομαι ανά πάσα στιγμή με τον συρμό, που επιδιώκει μια «βιπερική» αντανάκλαση των έργων πάνω στο μυαλό των αναγνωστών. Αν με επιλέγουν καλώς. Αν όχι, υπάρχει πλήθος ευπώλητων βιβλίων στην αγορά.

Ποίηση ή πεζό η συγγραφική σας αδυναμία;

Ξεκίνησα τη συγγραφή με ποίηση από την εφηβική μου ηλικία. Η ποίηση με βοήθησε να σταθώ στα πόδια μου σε μια ζόρικη περίοδο της ζωής μου. Θα ήμουν αγνώμων αν δεν της χορηγούσα και δικαιωματικά πλέον την πρωτιά. Με τη διαφορά όμως ότι η ίδια η ποίηση, απαιτεί να εμφανίζεται όπου, όποτε και με όποιο τρόπο αυτή επιθυμεί. Το ποίημα εμπεριέχει μέσα του το αίνιγμα, το συμβολισμό, την αμεσότητα και τη συντόμευση. Αν για ένα γεγονός, στο πεζογράφημα υποχρεούσαι για την περιγραφή του να γεμίσεις σελίδες των σελίδων, στην ποίηση ενδεχομένως να αρκούν μόνο πέντε έξι στίχοι. Στην μια περίπτωση έχουμε την «σεναριακή πολυλογία» στην έτερη την «λακεδαιμονίζουσα διατύπωση». Ακόμα και ένα τίτλος είναι ποίηση, όπως το «σαγαπώ» στον Έρωτα.

Τι δεν έχετε γράψει ακόμη που θα θέλατε να γράψετε;

Είχα την ευλογία να ασχοληθώ με όλα τα είδη της λογοτεχνίας: Ποίηση, διήγημα, νουβέλα, μυθιστόρημα, παραμύθι, θεατρικό έργο, χρονογράφημα, ευθυμογράφημα αλλά και με τη στιχουργική. Επίσης έχω καλυφθεί και από μια μεγάλη γκάμα δημοσιογραφικής δημιουργίας. Αλλά και τα κείμενα για ντοκιμαντέρ που έχω γράψει κι αυτά λογοτεχνία είναι.

Κυρίως με τι καταπιαστήκατε δημοσιογραφικά;

Αρθογραφία, ρεπορτάζ πολιτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, έρευνα και άλλα. Βέβαια είχα αδυναμία στις συνεντεύξεις σημαντικών ανθρώπων και στην παρουσίαση προσωπικοτήτων που ήταν άγνωστες στο ευρύ κοινό. Έτσι έπραττα και με την εφημερίδα που έβγαζα το 1995-1994 την «Αίσθηση Λόγου Και Τέχνης» η οποία υπήρξε η πρώτη Free press και μοιραζόταν σε 5.000 αντίτυπα στα Πανεπιστήμια και στα βιβλιοπωλεία δωρεάν και δίχως διαφημίσεις. Επόμενο ήταν να καταχρεωθώ και στο τέλος να την κλείσω.

Μα και στα θεατρικά σας έργα κατά κύριο λόγο με βιογραφίες ασχολείσθε…

Αλήθεια είναι ότι το ίδιο προσπάθησα και προσπαθώ να κάνω και στα θεατρικά έργα. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, η αρχαία Τελέσιλλα, ο Κωνσταντίνος Καβάφης, ο Νίκος Πλουμπίδης, ο Κοσμάς ο Αιτωλός, Ο Νικόλαος Δραγούμης, η Δανάη Στρατηγοπούλου, ο Φερεϋντούν Φαριάντ είναι πρόσωπα για τα οποία έγραψα τα κείμενα θεατρικών έργων. Αυτό το πισωγύρισμα των σκηνοθετών και παραγωγών να επενδύουν συνεχώς στον Σαίξπηρ και τον Τσέχωφ καταντά κουραστικό. Υπάρχουν τόσες φυσιογνωμίες στη σύγχρονη ζωή του τόπου μας που θα μπορούσαν να τις προβάλλουν. Γι αυτό χαίρομαι όταν βλέπω να ανεβαίνουν παραστάσεις με ζωές ανθρώπων που γνωρίσαμε όπως, της Σωτηρίας Μπέλλου ή της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου.

Σε τι συνίσταται η έμπνευση για έναν συγγραφέα;

Για τους άλλους δεν γνωρίζω, αλλά για μένα όλα κινούνται μέσα από τη διελκυστίνδα ζωής και θανάτου. Η μόνιμη και διαρκής αντιπαράθεση των δύο είναι το κομβικό σημείο της δικής μου έμπνευσης.

Έχετε γράψει σχετικά με αυτό και ένα θεατρικό με τίτλο «Αιώνιο Ζευγάρι»…

Ναι και παίχτηκε στο «Αντεργκράουντ» με ξεχωριστή επιτυχία. Όλη η υπόθεση στηρίζεται στην ανάγκη της Ζωής, να κερδίσει μερικά λεπτά παραπάνω πριν της κόψει το νήμα ο Χάρος, ενώ αυτή τον φλερτάρει για να τον παραπλανήσει. Όμως ο Χρόνος είναι αδίστακτος και καθίσταται νικητής στο παιχνίδι αυτό.

Υπάρχει τόπος, χρόνος, που επισκέπτεται η έμπνευση έναν συγγραφέα;

Οπουδήποτε μπορεί να χτυπήσει το ρόπτρο της φαντασίας σου η έμπνευση και να σε προτρέψει να γράψεις. Εκεί έγκειται και η ομορφιά της. Να γράφεις σε ένα κουτί από τσιγάρα ακόμα και σε μια κηδεία ή σε έναν γάμο. Και μάλιστα κωμωδία στην πρώτη περίπτωση και τραγωδία στην δεύτερη. Όλα έχουν συνάφεια και σχέση με τους θύλακες του εγκεφάλου σου και όχι με τον περίγυρο ή την παρέα.

Αν θα γράφατε ιστορικό μυθιστόρημα, ποια περίοδος θα σας ενδιέφερε;

Θεατρικά όλες οι εποχές με ιντριγκάρουν. Μυθιστορηματικά όχι. Η μάλλον υπάρχει μια εποχή που θα ήθελα να «παίξω» μαζί της. Αφορά στην ώρα που γεννήθηκα γιατί μου είπε η μάνα μου, ότι βγήκα πολύ δύσκολα και με τράβηξαν με τις κουτάλες. Από τότε πιστεύω ότι έχω στενόμακρο κεφάλι εξαιτίας της συμπίεσης. Η μόνη ιστορική φιλοδοξία μου είναι να σαρκάσω τη γέννα μου.

Παίζει ρόλο όσον αφορά στη συγγραφή, ο τόπος που γεννήθηκε κανείς;

Όχι τόσο ο τόπος όσο ο τρόπος που μεγάλωσε. Τα παιδικά του βιώματα, η σχέση του με τους γονείς του και τον περίγυρο γενικότερα. Κυρίως, παίζει ρόλο το έμψυχο υλικό της ζωής του και όχι η θάλασσα, τα βουνά ή τα σπίτια. Κι αν αυτά διαδραματίζουν κάποιο ρόλο, δεν είναι πρωταγωνιστικός.

Επινοείτε χαρακτήρες για τα βιβλία σας ή κάπου σκιαγραφείτε τον εαυτό σας;

Και τα δύο. Τιμητική θέση έχει ο εαυτός μου, αλλά τον ντύνω με αποκριάτικη περιβολή να μη γίνεται αντιληπτός. Άλλωστε αυτό κατά κύριο λόγο κάνουμε όλοι οι συγγραφείς, άσχετα αν πολλοί δεν το παραδεχόμαστε. Αλλάζουμε τοπωνύμια, επαγγέλματα, επίθετα και ξεμπερδεύουμε. Όμως πάντα αυτό το τρικ γίνεται αντιληπτό από έναν ευφυή ψυχαναλυτικό αναγνώστη.

Υπήρξε κάποιο συμβάν στη ζωή σας το οποίο έχετε μεταφέρει σε κάποιο βιβλίο σας;

Ο θάνατος του πατέρα μου στην ηλικία των πέντε ετών. Είναι ένα βαρίδι που έχω από τότε στην πλάτη μου και θα συνεχίσω να το κουβαλώ μέχρι να φύγω με τη σειρά μου.

Υπάρχει μέλλον στην ανθρώπινη κοινωνία μετά την παγκόσμια κρίση;

Ναι υπάρχει και θα υπάρχει. Απλώς θα προσαρμοστούμε σε άλλες συχνότητες και κανάλια διαβίωσης. Με τον ίδιο τρόπο που θα αποχωριστούμε αν δεν το έχουμε κάνει ήδη, την γουτεμβεργιανή τυπογραφία προς χάριν της ψηφιακής και διαδικτυακής τεχνολογίας, έτσι μπορεί να διαγράψουμε τακτικές γνώριμες, εθιστικές καταστάσεις, πρακτικές δεκαετιών ή και αιώνων. Κάθε εφεύρεση που έρχεται στον πλανήτη Γη, μαζί με τις αλλαγές της επιφέρει και έναν τρόμο για το διαφορετικό. Ο 20ος αιώνας έφερε τρομακτικές διαφοροποιήσεις και αυτό φαίνεται και στην πληθυσμιακή καταγραφή. Το 1900 ήμασταν περίπου 1 δις 640 εκατομμύρια άνθρωποι και τώρα πλησιάζουμε τα 8 δις. Όλα αυτά σε ένα αιώνα.

Γιατί; Η εξέλιξη στη φαρμακολογία με τα εμβόλια, στη μηχανική, στην ιατρική και σε άλλους τομείς των επιστημών, δημιούργησαν ένα πρωτοφανές κύμα αλλαγών. Προσωπικά δεν πιστεύω σε έναν καλύτερο κόσμο γιατί πάντα θα υπάρχει η σύγκρουση καλού και κακού. Εκείνο που έρχεται είναι διαφορετικό και όχι καλύτερο ή χειρότερο. Η σύγκριση μεταξύ εποχών δεν μπορεί να ισχύσει γιατί δεν είναι δίκαιη και κυρίως είναι ανέφικτη. Το κινητό επί παραδείγματι σε σώζει από κάποιον κίνδυνο με ένα τηλεφώνημα. Παλαιότερα δεν είχες αυτή την πολυτέλεια, αλλά δεν κινδύνευες από όγκο στο κεφάλι όπως κινδυνεύεις σήμερα με την χρήση του. Ποια εποχή λοιπόν είναι καλύτερη; Και που άραγε εντοπίζεται το καλό ή το κακό; Προσωπικά μόνο το διαφορετικό βλέπω…

Ετοιμάζετε κάτι αυτόν τον καιρό;

Ένα καινούργιο μυθιστόρημα και ότι άλλο προκύψει.