Γιακόβ Σινάι: Στον πρωτοπόρο της θεωρίας του χάους το «Νόμπελ» Μαθηματικών 2014

Ο ρωσικής καταγωγής καθηγητής μαθηματικών του αμερικανικού πανεπιστημίου Πρίνστον, Γιακόβ Σινάι, τιμήθηκε από τη Νορβηγική Ακαδημία Επιστημών με το Βραβείο Άμπελ 2014, που θεωρείται το «Νόμπελ» Μαθηματικών.

Ο Ρωσο-αμερικανός μαθηματικός, που συνεργάζεται επίσης με το ρωσικό Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής Λαντάου, υπήρξε πρωτοπόρος της «θεωρίας του χάους» και καινοτόμος στο πεδίο της μαθηματικής φυσικής. Το βραβείο συνοδεύεται με το ποσό των 6 εκατ. νορβηγικών κορωνών (περίπου 1 εκατ. δολ.), σύμφωνα με το "Nature" και το "New Scientist".

O 78χρονος Γιακόβ Σινάι με το έργο του, κατέρριψε τη διάκριση ανάμεσα στην αιτιοκρατική και την τυχαία συμπεριφορά των πολύπλοκων δυναμικών συστημάτων, τα οποία υπάρχουν παντού γύρω μας, από τη διαμόρφωση του καιρού, έως την οικονομία. Όπως έδειξε, τελικά κάθε δυναμικό σύστημα συγκλίνει σε μία μεταξύ λίγων «τυχαίων σταθερών καταστάσεων».

Το νόημα αυτής της ανακάλυψης είναι ότι ακόμη και τα «ντετερμινιστικά» συστήματα μπορούν να εμφανίζουν μία «τυχαία σταθερότητα», έτσι ώστε ενώ οι κανόνες του συστήματος είναι πλήρως προβλέψιμοι, η μακροπρόθεσμη συμπεριφορά του να είναι αβέβαιη.

Σε συνεργασία με τον Ρώσο συνάδελφο και μέντορά του Αντρέι Κολμογκόροφ, ο Γιακόβ Σινάι δημιούργησε την έννοια της «εντροπίας Σινάι - Κολμογκόροφ», που μετρά το μέσο επίπεδο αβεβαιότητας ενός συστήματος στο μέλλον. Δηλαδή, ακόμη και σε ένα σύστημα με απρόβλεπτη συμπεριφορά, είναι δυνατό να προσδιοριστεί ποσοτικά πόσο ακριβώς πολύπλοκο ή απρόβλεπτο είναι το σύστημα αυτό.

Πολλά από τα μαθηματικά «εργαλεία» που ανέπτυξε ο ρωσο-αμερικανός καθηγητής για την μελέτη της χαοτικής συμπεριφοράς των συστημάτων, έχουν πλέον ενσωματωθεί στην καθιερωμένη «εργαλειοθήκη» των φυσικομαθηματικών. Με τον τρόπο του, κατέστησε φανερό ότι συστήματα που επιφανειακά δείχνουν διαφορετικά, έχουν βαθιές ομοιότητες, όπως ο Νεύτων είχε δείξει ότι η πτώση ενός μήλου και οι κινήσεις των πλανητών διέπονται από τον ίδιο νόμο της βαρύτητας.

Το περυσινό βραβείο Άμπελ 2013 είχε πάρει ο Pierre Deligne για τις αλγεβρικές ανακαλύψεις του.

Τα βραβεία αυτά δίνονται κάθε χρόνο στη μνήμη του Νορβηγού μαθηματικού Νιλς Χένρικ Άμπελ (1802-29).