Δεν είναι μόνο η ιστορία των εξορίστων της
Ανάφης ή του ίδιου του νησιού με τα ανοιχτά τραύματα και το μυθολογικό υπόστρωμα που ενέπνευσε ώστε να πραγματοποιηθεί μια ολοκληρωμένη
Μπιενάλε στο μακρινό αυτό νησί του Αιγαίου με τον τίτλο
«Phenomenon» που τείνει πλέον να καταστεί θεσμός.
Είναι και οι πολλαπλές υποδηλώσεις του χρόνου, του χώρου, της ύπαρξης. Καθώς πραγματοποιείται για τέταρτη χρονιά, στην τέταρτη του έκδοση όπως λένε οι διοργανωτές, το Phenomenon ANAFI συγκεντρώνει εικαστικούς, πανεπιστημιακούς, μελετητές από όλο τον κόσμο με σκοπό να επεξεργαστούν εκ νέου αυτά τα σήματα και τα φαινόμενα που καθιστά αυτό τον χώρο τόσο οικείο αλλά και τόσο ξένο.
Πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία αυτής της άκρως πρωτότυπης Μπιενάλε η συγγραφέας και ανθρωπολόγος Μάργκαρετ Κέννα η οποία έχει ασχοληθεί εκτενώς με την Ανάφη στην “Κοινωνική οργάνωση της Εξορίας” όπου μελετά το νησί από τους Αργοναύτες μέχρι σήμερα αλλά και οι προοπτικές που ανοίγουν αυτές οι παράδοξες αναγνώσεις στον χρόνο. Ειδικά ο μύθος που συνδέεται άμεσα με το όνομα είναι αποκαλυπτικός: σύμφωνα με τον Απολλώνιο τον Ρόδιο οι Αργοναύτες επιστρέφοντας με το χρυσόμαλλο δέρας από την Ιωλκό προς την Κρήτη , βρέθηκαν σε ένα αδιαπέραστο σκοτάδι και ζήτησαν τη βοήθεια του Απόλλωνα του Αιγλείτη. Ο Απόλλωνας έριξε μια αστραπή και τότε, όπως λένε, ανεφάνη η νήσος όπου οι Αργοναύτες βρήκαν καταφύγιο.
Αυτοί οι “Αργοναύτες” είναι που ενέπνευσαν τον Ιορδάνη Κερενίδη (Διευθυντή στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών στο Παρίσι στον τομέα των κβαντικών υπολογιστών) και τον Piergiorgio Pepe (Νομικό επιστήμονα Σύμβουλο Δεοντολογίας και Ηθικής και Λέκτορα στο SciencePo) καθώς αναζητούσαν την ονομασία του νησιού ώστε να θεσπίσουν αυτές τις ανοιχτές καλλιτεχνικές συναντήσεις. Φέτος μάλιστα κάποιοι άλλοι “Αργοναύτες”, αυτοί της Μάγκι Νέλσον, η οποία δίνει επίσης το παρών στο νησί με μια περφόρμανς, φαίνεται να άνοιξαν το πρόγραμμα με μια παρουσίαση του ομώνυμου βιβλίου της στην Αθήνα (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες), το οποίο επίσης μιλάει για την παράδοξη εμπλοκή του μύθου σε ζητήματα ταυτότητας, φύλου και ριζοσπαστικής αναζήτησης.
Αυτές οι ανοιχτές κατασκευές της ταυτότητας βρίσκονται επίσης στο πυρήνα της καλλιτεχνικής αναζήτησης του Phenomenon ANAFI που εμπνέεται ταυτόχρονα από τον ανοιχτό διάλογο και το νησί. Αφήνοντας δηλαδή ανοιχτή τη σύζευξη που έβαλε για πρώτη φορά η Μάργκαρετ Κέννα από τότε που ξεκίνησε την έρευνα της τη δεκαετία του 60, οι διοργανωτές επιστρέφουν διαρκώς σε αυτήν ως σημείο αναφοράς. Άλλωστε πηγή έμπνευσης τους αποτέλεσε ένας πίνακας που σχεδίασε η Κέννα κατά τη διάρκεια της παραμονής της στην Ανάφη το 1966, βασιζόμενη σε έναν πίνακα άλλων ανθρωπολόγων, σε μια προσπάθεια να αναλύσει σε ιστορικό χρόνο την ανθρώπινη δραστηριότητα στο νησί αντιστοιχώντας τις εποχές του χρόνου στις οικονομικές εργασίες και την κοινωνική ζωή των κατοίκων του. Και πάνω εκεί έστησαν το πρωτότυπο πρόταγμά τους:
Mε αφετηρία την καθημερινή ζωή των κατοίκων του νησιού και τον τρόπο με τον οποίο έχει αναδιαμορφωθεί και μετασχηματιστεί ανά τα χρόνια, το πέρασμα δηλαδή από τον ετήσιο κύκλο της αγροτικής ζωής, όπως ίσχυε μέχρι τη δεκαετία του ’80, στην τρίμηνη τουριστική καλοκαιρινή περίοδο που διαδέχεται τον «λήθαργο» του χειμώνα και τη χειμερινή μετακίνηση των νησιωτών στην ηπειρωτική χώρα για βιοπορισμό, το Phenomenon 4 θα διερευνήσει την έννοια του χρόνου, τις χωροχρονικές κατασκευές που ορίζουν την καθημερινή μας ζωή, καθώς και το ζήτημα του παραγωγικού/μη παραγωγικού χρόνου μέσα από ερευνητικές πρακτικές και εικαστικές δράσεις με κοινωνικό και δημόσιο χαρακτήρα σε στενή σύνδεση με το νησί, την ιστορία και τους κατοίκους του.
Στο πλαίσιο αυτό, στο PhenomenonAnafi4 προσεκλήθησαν καλλιτέχνες και θεωρητικοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό να συμμετάσχουν σε ένα πρόγραμμα φιλοξενίας και σε μία σειρά δημόσιων δράσεων, διάρκειας δύο εβδομάδων, και να διερευνήσουν από κοινού ερωτήματα που αφορούν στην έννοια του χρόνου και τη σχέση του με τα συστήματα αναπαράστασης και την ίδια την Ιστορία, όχι ως κάτι επιβεβλημένο αλλά ως ένα ανοιχτό work in progress. Οι συμμετέχοντες επιλέχθηκαν λόγω της σύνδεσης του έργου τους με τη φετινή θεματική, όπως η επιστήμονας κβαντικής θεωρίας Karen Barad, που υποστηρίζει την ύπαρξη του χωροχρόνου ως ένα διαπλεκόμενο σύστημα, η εικαστικός Καρολίνα Κρασούλη, το έργο της οποίας κάνει συχνές αναφορές στην αλληλογραφία, μια άλλου είδους σύνδεση των ανθρώπων μέσα στον χρόνο, αλλά και ο Oriol Vilanova, με τη συλλογή από καρτ-ποστάλ που εξετάζει την έννοια του ιστορικού χρόνου και τον τρόπο που τα αντικείμενα χρησιμοποιούνται και ανανοηματοδοτούνται στο πέρασμα του χρόνου. Η έκθεση, η οποία θα λάβει χώρα σε διάφορα σημεία του νησιού, θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μία φωτογραφική εγκατάσταση της Moyra Davey, μία σειρά ζωγραφικών έργων της Καρολίνας Κρασούλη και εικαστικές εγκαταστάσεις του Ian Kiaer, του Daniel Steegmann Mangrané, του Oriol Vilanova και της Μαρίνας Ξενοφώντος.
Ως μια συνέχεια του περσινού προγράμματος που είχε τον τίτλο φαινόμενα (2021) και εξέτασε την έννοια του χώρου, μέσα από αυτήν την διοργάνωση δίνεται η ευκαιρία να επανεξεταστεί η σχέση με τον χρόνο και να δημιουργηθούν παρεκκλίνουσες χρονικότητες που διακόπτουν, τροποποιούν ή αντιτίθενται σε μια κανονιστική θεώρηση της ζωής ανοίγοντας νέες προοπτικές και αφορμές για στοχασμό. Όπως φαίνεται η Anafi δεν είναι μόνο τόπος, είναι ένα ανεξάντλητο καλλιτεχνικό διακύβευμα.
Ειδήσεις σήμερα:
Αναβλήθηκε για 14 Ιουλίου η δίκη του Θέμη Αδαμαντίδη
Η αδημοσίευτη φωτογραφία της Ντίνας Κώνστα από παράσταση του 1966
Ο Ερντογάν χάνει τις εκλογές απ’ όλους τους πιθανούς αντιπάλους του, δείχνουν δημοσκοπήσεις
