Θάνος Παπαδόπουλος

Η σταθερότητα και η ασφάλεια των συνόρων που επέβαλε η Ένωση της Ευρώπης έφτασε και στα Βαλκάνια μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και της Γιουγκοσλαβίας. Οι διαφορές με την Αλβανία και τη FYROM οξύνονται μόνο όταν ανεβαίνει η ένταση στο Αιγαίο. Μπορούν όμως να επιλυθούν εύκολα, καθώς οι δύο χώρες επιδιώκουν να γίνουν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Η εχθρότητα και η επιθετικότητα της Τουρκίας πηγάζει από την εθνική - λαϊκή κουλτούρα, δηλαδή την ιδεολογία που μοιράζονται οι ηγετικές τάξεις (πολιτικοί, στρατιωτικοί, δικαστές, δημοσιογράφοι, μουλάδες, κρατικοί υπάλληλοι κλπ.) με τον λαό. Δεν είναι τυχαίο ότι μετά το "πραξικόπημα" όλα τα κόμματα, πλην του κουρδικού, συγκλίνουν στο «Δόγμα Ερντογάν». Η ιδεολογία έχει τρεις μεγάλες πηγές: 

1. Τον ακραίο εθνικισμό που διαμόρφωσε το κίνημα των Νεότουρκων και ο Κεμάλ Ατατούρκ, που δημιούργησαν το σύγχρονο εθνικό κράτος της Τουρκίας.

2. Τον κρυφό ισλαμικό ριζοσπαστισμό, που είναι η ιδεολογία του "Κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης" και του ίδιου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, από τότε που ήταν δήμαρχος Κωνσταντινούπολης. 

3. Την παράδοση και την ισχυρή ανάμνηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που περιλάμβανε στην ακμή της τα Βαλκάνια, τον Καύκασο και τη Μαύρη Θάλασσα, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. 

Τα ιδεολογικά αυτά ρεύματα συγχωνεύονται σε μία ισλαμοεθνικιστική ιδεολογία που θεμελιώνεται στον νέο-οθωμανισμό. Ο Αχμέτ Νταβούτογλου έχει διακηρύξει πριν από το 2009 ως βασικό δόγμα της Τουρκίας τον νέο-οθωμανισμό. Αλλά και πριν απ' αυτόν ακόμη, από τη δεκαετία του 1990, ο Τουργκούτ Οζάλ έλεγε τα ίδια πράγματα. Όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση και οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης προσχώρησαν μαζικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, η Τουρκία ένιωσε ν' αποδεσμεύεται από Ανατολή και Δύση για να ξεδιπλώσει το ισλαμο-εθνικιστικό όραμά της.

Η μεγάλη αύξηση του πληθυσμού της Τουρκίας, που έφτασε ήδη στα 80 εκατομμύρια, σε συνδυασμό με την οικονομική και τη στρατιωτική ενδυνάμωσή της χαρίζει στον Ερντογάν το αίσθημα της Μεγάλης Δύναμης της περιοχής. Σύμφωνα με το δόγμα του νέο-οθωμανισμού η άμυνα της Τουρκίας αρχίζει στην Αδριατική θάλασσα, περνά από τη Μαύρη Θάλασσα και την Υπερκαυκασία, ελέγχει τη Συρία, το Ιράκ, την Αραβία και την Αίγυπτο.

Η Μεγάλη Ιδέα του Ερντογάν θέλει να μετατρέψει την Τουρκία σε Ισλαμική Αυτοκρατορία που θα είναι η συνέχεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με νέα μορφή. Όσοι υποτιμούν ή δεν αναγνωρίζουν το όραμα Ερντογάν θα ξυπνήσουν αργά ή γρήγορα ναυαγοί στα ρηχά. 

Η Τουρκία λόγω της επιδίωξης της να κυριαρχήσει στην Ανατολική Μεσόγειο δεν κάνει στρατηγικές συμμαχίες. Αντίθετα και η στρατηγική συμμαχία που είχε με τη Δύση (ΗΠΑ και Ευρώπη) στο ΝΑΤΟ, όπως και η στρατηγική συμμαχία με το Ισραήλ, υπονομεύεται και φθείρεται. Η Τουρκία κάνει μόνο τακτικές και περιστασιακές συμμαχίες όπως αυτή με τη Ρωσία και το Ιράν.

Από την άλλη η Τουρκία έχει ν' αντιμετωπίσει μεγάλα προβλήματα στο πλαίσιο της επιθετικής ισλαμο-εθνικιστικής πολιτικής της:

α) Το Κουρδικό: Περίπου 35 εκατομμύρια Κούρδοι που ζουν στην Τουρκία, Συρία, Ιράκ και Ιράν επιδιώκουν ν' αποκτήσουν το δικό τους ανεξάρτητο εθνικό κράτος. Ο πόλεμος κατά του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) τους έδωσε την ευκαιρία να προσεγγίσουν τόσο τις ΗΠΑ όσο και τη Ρωσία και να προωθήσουν τις θέσεις τους έως την αυτονομία των περιοχών τους στη Συρία και το Ιράκ.

β) Το Αιγαίο: Η Τουρκία επιδιώκει την κυριαρχία τουλάχιστον στο μισό Αρχιπέλαγος .Θέλει να ελέγχει τον θαλάσσιο δρόμο που συνδέει τη Μαύρη Θάλασσα και τα Βαλκάνια με τη Μεσόγειο. Επειδή, εκτός από τη γεωπολιτική και γεωστρατηγική του αξία, αποτελεί και ενεργειακό δρόμο, ενώ ενδέχεται να υποκρύπτει και κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Όργανο της κυριαρχίας της Τουρκίας στα Βαλκάνια είναι το Ισλαμικό Τόξο. Δηλαδή οι Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης, Βουλγαρίας, FYROM, Αλβανίας, Κοσσόβου και Βοσνίας- Ερζεγοβίνης. (Γι' αυτό το πρόβλημα της FYROM πρέπει να λυθεί τώρα, με διεθνή συμφωνία κι ευρωπαϊκή εγγύηση). 

γ) Η Κύπρος και η Κυπριακή ΑΟΖ: Η Τουρκία διεκδικεί δυναμικά, με παρουσία πολεμικών πλοίων, το μεγαλύτερο μέρος της Κυπριακής ΑΟΖ, ενώ κατέχει στρατιωτικά το 40% του νησιού. Διεκδικεί τόσο τα κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου της περιοχής όσο και τη μετατροπή της σε ενεργειακό κόμβο ανάμεσα στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη. Έτσι ελπίζει ότι θα ελέγχει τα ενεργειακά αποθέματα της Μέσης Ανατολής και τη ροή τους προς την Ευρώπη. Στo πλαίσιo αυτό, με αφορμή το Κουρδικό, έχει παρέμβει στρατιωτικά τόσο στο Ιράκ όσο και στη Συρία. Η επίθεση στο Αφρίν κλπ. δεν αφορά μόνο το Κουρδικό, αλλά και την κυριαρχία της Τουρκίας στην περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό άμεσος στόχος της Τουρκίας είναι η μη κατασκευή (η ματαίωση) του αγωγού East Med που θα μεταφέρει αέριο από το Ισραήλ μέσω Κύπρου, Ελλάδας και Ιταλίας στην Ευρώπη…

Συνεπώς, τα επεισόδια στα Ίμια και στην ΑΟΖ της Κύπρου δεν είναι αντιπερισπασμός στα φέρετρα από τη Συρία, όπως λένε διάφοροι προπαγανδιστές της ΕΡΤ. Σιγά μην ενδιαφέρεται ο Σουλτάνος Ερντογάν για 50 Τούρκους στρατιώτες και 150 Σύρους συμμάχους του της φιλοτουρκικής αντιπολίτευσης! Πιστεύουν πραγματικά ότι έχει τέτοιες ευαισθησίες ο άνθρωπος που οραματίζεται την…. επανεμφάνιση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με νέα μορφή; Οι προκλήσεις, η ένταση στο Αιγαίο και στην Κύπρο που διαρκώς ανεβαίνει είναι σταθμοί, επεισόδια στο στρατηγικό σχέδιο της Τουρκίας για το Αιγαίο και την Κύπρο, για τη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια, για την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης που τη ζητάει ρητά και κατηγορηματικά. 

Η μόνη αχτίδα αισιοδοξίας σ' αυτήν τη ζοφερή πραγματικότητα που δημιουργεί η Τουρκία για  την Ελλάδα είναι η άμεση και σταθερή αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης  και των Ευρωπαίων τόσο για τα Ίμια όσο και για την Κυπριακή ΑΟΖ. Η κατηγορηματική υπεράσπιση της Κυπριακής ΑΟΖ από την Ευρώπη και η ρητή δήλωση ότι τα ελληνο-τουρκικά σύνορα αποτελούν τα ευρω-τουρκικά σύνορα είναι ο μόνος φραγμός στην επιθετικότητα της Τουρκίας. Η "Χουριέτ" εκτίμησε αυτό ακριβώς το γεγονός όταν την επομένη των τουρκικών προκλήσεων και των δηλώσεων των Ευρωπαίων πολιτικών έγραφε ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση πήρε το μέρος (υποστήριξε) την Ελλάδα». Πράγμα που δεν κατάλαβαν οι αναλυτές της ΕΡΤ. 

Υ.Γ.:
Η διαχείριση από την Τουρκία της τύχης των δύο Ελλήνων στρατιωτικών του Έβρου εντάσσεται μέσα σ' αυτό το στρατηγικό πλαίσιο. Γι' αυτό οι εξελίξεις δεν θα είναι προς την εξομάλυνση. 

* Ο Θάνος Παπαδόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας