Το ΔΝΤ χτυπάει πάντα δύο φορές

Με μεγάλη αγωνία περιμένει η κυβέρνηση, αλλά και το σύνολο της οικονομίας την Εαρινή Σύνοδο του ΔΝΤ στις 20-22 Απριλίου στην Ουάσινγκτον, καθώς εκεί θα ξεκαθαρίσει μια σειρά από οικονομικά, αλλά ενδεχομένως και πολιτικά ζητήματα. Η κυβέρνηση περιμένει εναγωνίως να διαφανούν οι προθέσεις του ΔΝΤ και να ξεκαθαρίσει ο ρόλος του στη μεταμνημονιακή Ελλάδα προκειμένου να σταθμίσει αν υπάρχουν περιθώρια για να διεκδικήσει κάποια χαλάρωση σε κρίσιμα θέματα όπως οι συντάξεις και το αφορολόγητο.


Κυβερνητικά στελέχη, όταν ερωτώνται εάν θα επιδιωχθεί η χρονική μετάθεση της περικοπής των συντάξεων, σπεύδουν να υπογραμμίσουν ότι κάτι τέτοιο δεν έχει τεθεί, χωρίς όμως να κρύβουν ότι θα το θεωρούσαν «ευχής έργον». Η επωδός τους, ωστόσο, είναι ότι «πρέπει πρώτα να δούμε τι θα γίνει με το ΔΝΤ».

Το Ταμείο αναδεικνύεται για μία ακόμη φορά σε κρίσιμο παράγοντα, αφού πλέον θέλει να διατηρήσει την παρέμβασή του στα ζητήματα της Ευρωζώνης, μέσα από τη συμμετοχή του στο υβριδικό σύστημα εποπτείας που χτίζεται για την Ελλάδα, και το χαρτί που παίζει για να πετύχει τον στόχο του είναι το ελληνικό χρέος.

Αρκετοί παράγοντες από το κυβερνητικό στρατόπεδο πιστεύουν ότι η επιτυχία που παρουσιάζει η Ελλάδα στην υλοποίηση των στόχων για το πλεόνασμα δημιουργεί ένα περιθώριο διαπραγμάτευσης προκειμένου να χαλαρώσει η τανάλια που έχει ήδη νομοθετηθεί για περικοπές στις συντάξεις από το 2019 και μείωση του αφορολόγητου από το 2020 ή από το 2019 εάν χρειαστεί.

Η ελληνική πλευρά δεν έχει σαφή εικόνα για τις προθέσεις του Ταμείου, αλλά τα πρώτα μηνύματα από την Ουάσινγκτον, τα οποία φτάνουν μέσω Βρυξελλών, δείχνουν ότι τα πράγματα δεν θα είναι εύκολα.

Και τούτο διότι κάποιες πληροφορίες φέρουν στελέχη του Ταμείου να επιμένουν στη γραμμή ότι η περικοπή των συντάξεων καθώς και η μείωση του αφορολόγητου είναι απαραίτητες για διαρθρωτικούς λόγους και όχι -μόνο- δημοσιονομικούς.

Η λογική αυτή παρακάμπτει την επιχειρηματολογία της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία βασίζεται στο ότι το υπουργείο Οικονομικών έχει υπερκαλύψει όλους τους στόχους για το πρωτογενές πλεόνασμα και τα αποτελέσματα που επιτυγχάνει ξεπερνούν όλες τις προβλέψεις, κυρίως δε εκείνες του ΔΝΤ.

Η κυβέρνηση κάνει σημαία της την επιτυχία αυτή με σκοπό να διεκδικήσει μια πιο ευνοϊκή αντιμετώπιση στο θέμα των συντάξεων και του αφορολόγητου.

Στο μυαλό ορισμένων στελεχών υπάρχει η εκτίμηση ότι τα δημοσιονομικά περιθώρια που έχει δημιουργήσει η επίτευξη υπερπλεονασμάτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όπλο για να ζητηθεί μια χρονική παράταση στις περικοπές των συντάξεων και βέβαια να αποκρουστεί οποιαδήποτε απόπειρα του ΔΝΤ να φέρει τη μείωση του αφορολόγητου από το 2010.

Ωστόσο, τα στελέχη του ΔΝΤ που ασχολούνται με το ελληνικό πρόγραμμα φέρονται να επιμένουν ότι και τα δύο μέτρα είναι απαραίτητα για να διορθωθούν υπάρχουσες στρεβλώσεις. Για τις μεν συντάξεις προβάλλεται το επιχείρημα ότι οι περικοπές είναι απαραίτητες για να διασφαλιστεί η εσωτερική ισορροπία του ασφαλιστικού συστήματος. Για το δε αφορολόγητο το επιχείρημα είναι ότι στην Ελλάδα η φορολογική βάση είναι πολύ μικρή, αφού περίπου οι μισοί φορολογούμενοι απαλλάσσονται από τον φόρο. Με τη μείωση, η αναλογία θα έρθει πιο κοντά στα ευρωπαϊκά δεδομένα. Σύμφωνα με ένα άλλο επιχείρημα που προβάλλεται είναι ότι το 2019 θα είναι εκλογικό έτος, οπότε όλα τα μέτρα θα πρέπει να έχουν εφαρμοστεί προηγουμένως για να μην επηρεαστούν από τον εκλογικό κύκλο.

Αυτό, όμως, που δεν έχει αποσαφηνιστεί είναι πόσο θα μετράει ο λόγος του ΔΝΤ την επόμενη μέρα.

Είναι δεδομένο, για παράδειγμα, ότι το ανεξόφλητο ποσό του δανείου που έχει πάρει η Ελλάδα από το ΔΝΤ θα εξαγοραστεί από τον ESM έτσι ώστε η Ελλάδα να έχει χαμηλότερα επιτόκια και μεγαλύτερη διάρκεια. Δεν έχει, όμως, ξεκαθαρίσει ακόμη αν το δάνειο θα εξοφληθεί στο σύνολό του ή όχι. Αν απομείνει ένα ποσό ανεξόφλητο, το ΔΝΤ θα διατηρήσει ένα μέσο παρέμβασης στα ελληνικά ζητήματα, και για τον λόγο αυτό το ζήτημα έχει ενδιαφέρον. Η Ευρωζώνη θέλει και αυτή το ΔΝΤ με κάποιον τρόπο, προκειμένου να το παρουσιάσει ως μια εγγύηση ότι τα πράγματα στην Ελλάδα παραμένουν υπό έλεγχο και μάλιστα αυστηρό.

Από την άλλη πλευρά, όμως, οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να υποχρεωθούν σε μεγάλη ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, όπως ζητεί μέχρι σήμερα το ΔΝΤ. Και το ερώτημα είναι: θα επιτευχθεί ένας συμβιβασμός μεταξύ των δύο πλευρών προκειμένου το Ταμείο να παραμείνει στην Ελλάδα, αλλά χωρίς να γίνει δραστική ελάφρυνση χρέους;

Για να συμβεί αυτό, το ΔΝΤ θα πρέπει να υιοθετήσει πιο αισιόδοξες προβλέψεις για την ανάπτυξη και τον προϋπολογισμό στην Ελλάδα; Εάν κάνει κάτι τέτοιο, θα αφήσει περιθώριο στην Ευρωζώνη να περιοριστεί μόνο σε ανώδυνους χειρισμούς για το ελληνικό χρέος, τους οποίους μάλιστα θα μεταθέσει και για το μέλλον.

Μέχρι τώρα όμως το ΔΝΤ έκανε απαισιόδοξες προβλέψεις, ότι δηλαδή η Ελλάδα δεν μπορεί να πιάσει μακροπρόθεσμα τους στόχους για την ανάπτυξη, ούτε εκείνους για το πρωτογενές πλεόνασμα, και επομένως δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί στις πληρωμές για το χρέος. Οπότε χρειάζεται μεγάλη ελάφρυνση.

Εάν το ΔΝΤ επιμείνει σε αυτές τις δυσοίωνες προβλέψεις, ο πήχης για την ελάφρυνση θα ανέβει ψηλά, κάτι που η Ευρωζώνη δεν επιθυμεί.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι μόλις προ δύο εβδομάδων η Κομισιόν εξέφρασε ανοιχτά την αντίθεσή της με τις άστοχες προβλέψεις του ΔΝΤ, δείχνοντας τη μεγάλη απόσταση και την υπόγεια αντιπαράθεση που υπάρχει μεταξύ των δύο πλευρών.

Τον συμβιβασμό διευκολύνει η περίφημη «γαλλική πρόταση» η οποία προβλέπει ότι οι πληρωμές για το χρέος θα μειώνονται όταν η αύξηση του ΑΕΠ πέφτει κάτω από ένα όριο στην Ελλάδα. Το σύστημα αυτό, που έχει ονομαστεί «γαλλικό κλειδί», σε συνδυασμό με το πρόγραμμα «ολιστικής ανάπτυξης» που ετοιμάζει η ελληνική κυβέρνηση, επιτρέπει στο ΔΝΤ να βάλει νερό στο κρασί του και να αναθεωρήσει τις προβλέψεις του έτσι ώστε να επιτευχθεί ο συμβιβασμός.