Τρέμουν τη φυγή των καταθέσεων

Με ρευστότητα που υπολογίζεται στα 10-12 δισ. ευρώ οι τράπεζες προετοιμάζονται και οργανώνονται για να διαχειριστούν το κρίσιμο χρονικό διάστημα μέχρι τέλη Ιανουαρίου - αρχές Φεβρουαρίου όπου τοποθετούνται οι εκλογές, αν τελικά η Βουλή δεν καταφέρει να βγάλει Πρόεδρο. Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, το διαθέσιμο ρευστό που υπάρχει στο σύστημα δεν υπερβαίνει τα 10-12 δισ. ευρώ και οι διοικήσεις των μεγάλων τραπεζών είναι σε εγρήγορση και ανοιχτή επικοινωνία προκειμένου να καταρτίσουν βασικά και εναλλακτικά σχέδια για την περίπτωση όπου ο φόβος και η ανησυχία για τις πολιτικές εξελίξεις θα πυροδοτήσουν κύμα φυγής καταθέσεων.

Η εξέλιξη που έχει θορυβήσει τους τραπεζίτες είναι ότι το Δημόσιο έχει στεγνώσει από ρευστότητα καθώς τους τελευταίους μήνες καλύπτει τις ανάγκες του χωρίς να βασίζεται στις δόσεις των δανειστών - υπολογίζεται ότι συνολικά έχει σωρευτεί ένα ταμειακό άνοιγμα της τάξης των 17 δισ. ευρώ. Αυτό έχει επιπτώσεις στις επιστροφές ΦΠΑ, φόρων κ.λπ., καθώς είναι προφανές ότι εξαντλείται κάθε ταμειακή δυνατότητα.

Ταυτόχρονα περιορίζεται πλέον και ο δανεισμός μέσω των εντόκων γραμματίων επειδή βασίζεται αποκλειστικά σε πόρους από τις ελληνικές τράπεζες, καθώς οι ξένοι επενδυτές που έχουν λήξεις ζητούν τα κεφάλαιά τους και αποχωρούν. Το Δημόσιο για να ανταποκριθεί στις ταμειακές του ανάγκες αφαίρεσε ήδη με νέες εκδόσεις εντόκων ρευστότητα 3,92 δισ. ευρώ από τις ελληνικές τράπεζες.

Η συνολική ρευστότητα των 15-16 δισ. ευρώ που εκτιμάται ότι υπήρχε στο σύστημα περιορίστηκε ήδη στα 10-12 δισ. και αυτό αναγκάζει τους τραπεζίτες να σχεδιάζουν τις κινήσεις τους για κάθε ενδεχόμενο. Οι καταθέσεις ήδη δέχονται πίεση. Υπολογίζεται ότι σε καθημερινή βάση καταγράφεται σε όλο το σύστημα εκροή της τάξης των 100 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για πίεση διαχειρίσιμη, που δεν είναι απολύτως διευκρινισμένο σε ποιο βαθμό προκαλείται λόγω των υποχρεώσεων να πληρωθούν ΕΝΦΙΑ, τέλη κυκλοφορίας, φόροι κ.λπ. και σε ποιο βαθμό λόγω ανησυχίας για τις πολιτικές εξελίξεις.

Σπάνε προθεσμιακές καταθέσεις

Ιδιαίτερα όμως προβληματίζουν τους τραπεζίτες δύο γεγονότα:

■ Στα τραπεζικά καταστήματα σπάνε προθεσμιακές καταθέσεις που είχαν διάρκεια ακόμη μερικών μηνών και με επιτόκια σημαντικά υψηλότερα απ’ αυτά που προσφέρει σήμερα η αγορά. Επειδή οι προθεσμιακές καταθέσεις είναι τίτλος που για να ακυρωθεί πρόωρα πρέπει να ακολουθηθεί μια διαδικασία που απαιτεί διάστημα συνήθως δύο ημερών. Το γεγονός ότι καθημερινά σπάνε πρόωρα πολλές προθεσμιακές σημαίνει ότι οι καταθέτες θέλουν να είναι έτοιμοι «με το όπλο παρά πόδα» ώστε να αντιδράσουν χωρίς καθυστέρηση.

■ Τα τραπεζικά γκισέ συνεχίζουν να δέχονται παρά πολλά ερωτήματα, γεγονός που σημαίνει ότι η ανησυχία των καταθετών παραμένει και καταγράφεται, έστω κι αν δεν προβαίνουν άμεσα σε κάποια ενέργεια. Οι τραπεζίτες γνωρίζουν ότι με μια αφορμή μπορεί εύκολα να πυροδοτηθεί κύμα εκροών όπου οι τράπεζες θα βλέπουν στο τέλος της κάθε ημέρας τις καταθέσεις να μειώνονται με ποσά πολλαπλάσια των περίπου 100 εκατ. ευρώ που καταγράφεται σήμερα. Αλλωστε, το δίμηνο Μαΐου - Ιουνίου 2012, όταν η χώρα βρέθηκε στη δίνη της διπλής εκλογικής αναμέτρησης, υπολογίζεται ότι «πέταξαν» από τις τράπεζες περίπου 20 δισ. ευρώ, τα οποία κατέληξαν σε τράπεζες του εξωτερικού, θυρίδες, σεντούκια κ.λπ.

Στα 17 δισ. ευρώ το ταμειακό άνοιγμα του Δημοσίου, με επιπτώσεις στις επιστροφές ΦΠΑ, φόρων κ.λπ., ενώ εξαντλείται κάθε ταμειακή δυνατότητα

Προφανώς και ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, έχοντας γνώση των αποθεμάτων ρευστότητας που υπάρχουν στο σύστημα, των εύθραυστων ισορροπιών και της δυναμικής που μπορεί να πάρει το φαινόμενο, έκανε την πρόσφατη επισήμανση για τον μεγάλο κίνδυνο «μιας ανεπανόρθωτης βλάβης της ελληνικής οικονομίας». Υπενθυμίζεται ότι ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος είχε υπογραμμίσει ότι η χώρα μας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί «είτε ως αποδιοπομπαίος τράγος είτε ως Ιφιγένεια, για παραδειγματισμό των κρατών-μελών της περιφέρειας της ζώνης του ευρώ» και είχε καλέσει τα πολιτικά κόμματα που πιστεύουν στην Ευρώπη να συνεννοηθούν για το καλό της χώρας, επισημαίνοντας ότι «η κρίση των τελευταίων ημερών λαμβάνει πλέον σοβαρές διαστάσεις».

Ναυτιλιακά κεφάλαια ύψους 300 εκατ. ευρώ αποσύρθηκαν, σύμφωνα με πληροφορίες, από τις ελληνικές τράπεζες και έφυγαν για το εξωτερικό 

Να σημειωθεί ότι οι επιχειρήσεις και τα διαθέσιμά τους δεν έχουν ακόμη κινηθεί προς την έξοδο από τις ελληνικές τράπεζες, καθώς υπάρχουν διαμορφωμένες σχέσεις, συμφωνίες και εξαρτήσεις τις οποίες δεν μπορούν να παραβούν εύκολα. Ωστόσο, αν το κλίμα επιβαρυνθεί περαιτέρω και ιδιαίτερα αν διαφανεί ότι η χώρα πάει σε εκλογές, οι δισταγμοί πολύ εύκολα θα παραμεριστούν. Ούτως ή άλλως, οι τράπεζες πήραν πριν από λίγες ημέρες μια πρώτη γεύση των κλυδωνισμών που μπορεί να προκληθούν αν κινήσουν οι επιχειρήσεις τα διαθέσιμά τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, ήδη αποσύρθηκαν ναυτιλιακά κεφάλαια ύψους 300 εκατ. ευρώ τα οποία έφυγαν για το εξωτερικό.

Σε ελεύθερη πτώση η αγορά

Αυτή η εύθραυστη ισορροπία διαμορφώθηκε σε μια συγκυρία όπου η πραγματική οικονομία και η αγορά έχουν πληγεί σοβαρά από την πολιτική αβεβαιότητα. Ορισμένα από τα μεγάλα καταστήματα των αλυσίδων σούπερ μάρκετ παρουσιάζουν τον Δεκέμβριο κάμψη πωλήσεων που προσεγγίζει ή και αγγίζει διψήφια ποσοστά. Επίσης αλυσίδες λιανικής ένδυσης και άλλων καταναλωτικών ειδών βλέπουν τις πωλήσεις τους σε ελεύθερη πτώση τον Δεκέμβριο, που θεωρείται ο μήνας κατά τον οποίο παραδοσιακά οι εταιρείες κάνουν τον μεγαλύτερο τζίρο τους.



Βαρύ πλήγμα στην αγορά από την πολιτική αβεβαιότητα - Σε διψήφιο νούμερο η πτώση των πωλήσεων

Είναι ενδεικτικό ότι, όπως ανέφερε πηγή μεγάλης αντιπροσωπίας Ι.Χ., οι πωλήσεις που είχαν φτάσει τα 20 Ι.Χ. ημερησίως έχουν πλέον υποχωρήσει στα δύο Ι.Χ. Στις διοικήσεις των τραπεζών αναγνωρίζουν ότι το χρονικό διάστημα ως τα τέλη Ιανουαρίου μπορεί τελικά να αποδειχθεί πολύ μακρύ. Μια πρωτοβουλία των πολιτικών αρχηγών, που θα δεσμεύονταν για την ασφάλεια των καταθέσεων, θα μπορούσε να αμβλύνει την πίεση και να εξομαλύνει την κατάσταση. Στα θετικά πάντως είναι ότι οι τράπεζες από τις 15 Δεκεμβρίου έχουν πιο διευρυμένες χρηματοδοτικές γραμμές, καθώς ισχύουν τα νέα μέτρα σχετικά με τα ενέχυρα στην ΕΚΤ που χρησιμοποιούν οι τράπεζες για να πάρουν ρευστότητα.