Βασ. Αναστασόπουλος

Ποιον θα ψηφίζατε, με το χέρι στην καρδιά; Τον νυν πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα; Τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κυριάκο Μητσοτάκη; Μήπως ούτε τον έναν ούτε τον άλλον; Μην βιαστείτε να απαντήσετε. Διότι, όσο και αν συγκλίνουν οι δημοσκοπήσεις στο συμπέρασμα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα πέσει από την εξουσία στις επόμενες εκλογές, όποτε και αν αυτές διεξαχθούν, άλλο τόσο συμφωνούν ότι ο καταλληλότερος πρωθυπουργός της χώρας δεν είναι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ή ο αρχηγός της ΝΔ, αλλά ο... κανένας! Το τι μπορεί να σημαίνει, αυτό, βέβαια, ουδείς εκ των -κατά τα άλλα- λαλίστατων δημοσκόπων θα επιχειρήσει να το αναλύσει...

Ο παραπάνω είναι και ένας εκ των λόγων που, όπως έχω επιχειρήσει να καταστήσω σαφές μέσα από την αρθρογραφία μου, δεν εμπιστεύομαι τις δημοσκοπήσεις. Δεν είναι μόνο η επανειλημμένη αποτυχία τους, τα τελευταία χρόνια, να προβλέψουν τις εγχώριες πολιτικές εξελίξεις (βλ. εκλογές Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου 2015, αλλά και το δημοψήφισμα του Ιουλίου της ίδιας χρονιάς). Είναι και η διαπίστωση ότι οι ίδιοι οι άνθρωποι που τις διεξάγουν, όταν καλούνται να παρουσιάσουν τα συμπεράσματα των ερευνών τους, τείνουν να εστιάζουν στην κάρτα της πρόθεσης ψήφου και να αναλύουν τα περί της συσπείρωσης των κομμάτων ή τις μετακινήσεις ψηφοφόρων από το ένα στο άλλο, αλλά δεν τολμούν να «αγγίξουν» δύο θέματα-«ταμπού»: το πρώτο είναι η πραγματικότητα πως η πλειοψηφία των Ελλήνων εκλογέων δεν προκρίνει ως καταλληλότερο για τη διακυβέρνηση του τόπου έναν εκ των αρχηγών των δύο μεγαλύτερων κομμάτων, αλλά τον... γνωστό-άγνωστο «κανένα». Και το δεύτερο, ότι μπορεί στη δημοτικότητα των πολιτικών αρχηγών να διατηρεί σαφές προβάδισμα ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης έναντι των υπολοίπων, όμως στην πραγματικότητα μιλάμε απλά και μόνο για τον άνθρωπο που συγκεντρώνει... λίγο λιγότερες αρνητικές γνώμες από τους υπόλοιπους (με το ποσοστό αυτών να κυμαίνεται συνήθως από το 65% μέχρι και το 90%)! Πώς καταλήγουμε, εν τέλει, να ψηφίζουμε και να ανεβοκατεβάζουμε κυβερνήσεις, όταν την ίδια ώρα... απαξιώνουμε τους επικεφαλής τους, αυτό είναι αλλουνού παπά Ευαγγέλιο...

Το Ευρωβαρόμετρο, ωστόσο, είναι, κατά την ταπεινή μου άποψη, μία εν πολλοίς διαφορετική περίπτωση -και αυτό γιατί η γκάμα των ερωτήσεων είναι σαφώς ευρύτερη από εκείνη των γκάλοπ που έχουν τη ματιά τους στραμμένη αποκλειστικά και μόνο στις εκλογές. Οι συμμετέχοντες καλούνται να μιλήσουν για την οικονομική τους κατάσταση, τα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία, να τοποθετηθούν επί των εγχώριων, αλλά και των ξένων θεσμών και να αποκαλύψουν έτσι τον τρόπο που σκέφτονται και λειτουργούν όχι μόνο πάνω από την κάλπη, αλλά και πολύ πριν φτάσουν μπροστά σε αυτήν. Κάπως έτσι, το Ευρωβαρόμετρο που δημοσιεύθηκε μόλις την περασμένη Πέμπτη, 22 Δεκεμβρίου, προσφέρεται ενδεχομένως για μερικά πολύ χρήσιμα και... ανατρεπτικά συμπεράσματα.

Επιτρέψτε μου, προτού επιχειρήσω να παραθέσω μερικά εξ αυτών, να ξεκαθαρίσω ότι θεωρώ πώς ο Έλληνας ψηφοφόρος δεν είναι μόνο απογοητευμένος, αλλά έχει μπερδευτεί και πολύ. Μιλώντας καθημερινά με απλούς ανθρώπους, μεροκαματιάρηδες, βιοπαλαιστές, σε μία άτυπη δική μου σφυγμομέτρηση, γίνομαι δέκτης ενός μείγματος δυσπιστίας, οργής και απογοήτευσης, που «αγγίζει» κυρίως τον πρωθυπουργό, αλλά δεν αφήνει «αλώβητο» και τον αρχηγό του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Κι αν θα έπρεπε... σώνει και καλά να απαντήσω στο ερώτημα «ποιον θέλουν οι Έλληνες να τους κυβερνήσει», θα τολμούσα να απαντήσω ως εξής: έναν Έλληνα... Ντόναλντ Τραμπ!

Προτού ίσως σπεύσετε να απορήσετε ή να λοιδωρήσετε, επιτρέψτε μου να σας πω ότι η αντίληψή μου αυτή των πραγμάτων δεν προκύπτει αυθαίρετα. Τουναντίον, εκππορεύεται από την απόπειρα μιας δεύτερης «ανάγνωσης» των στοιχείων του Ευρωβαρόμετρου, στο οποίο αναφέρθηκα προηγουμένως. Και εξηγούμαι ευθύς αμέσως.
 

Τι λένε, για παράδειγμα, οι Έλληνες που ρωτήθηκαν, στο πλαίσιο της έρευνας, τον περασμένο Νοέμβριο, για την παγκοσμιοποίηση: σε ποσοστό 64% απαντούν ότι δεν αποτελεί ευκαιρία για την οικονομική ανάπτυξη. Τι είπαν οι Αμερικανοί που ψήφισαν τον Τραμπ; Σε ποσοστό 53% στις αστικές, 63% στις προαστιακές και 71% στις αγροτικές περιοχές, πως η οικονομία των ΗΠΑ ήταν σε λάθος δρόμο και πως η παγκοσμιοποίηση, με την πολιτική των ανοιχτών συνόρων και τη μαζική μετανάστευση, τους στέρησε σε μεγάλο βαθμό τις δουλειές τους, αλλά και την εθνική τους ταυτότητα. Και πώς αντέδρασαν σε αυτό; Επέλεξαν για κυβερνήτη τους τον Τραμπ της περιχαράκωσης, της απομόνωσης, τον εκκεντρικό μεγιστάνα που υψώνει τείχη στα σύνορα με το Μεξικό και υπόσχεται να διώξει τους μουσουλμάνους από τις ΗΠΑ. Παγκοσμιοποίηση, είπατε; «Ευχαριστούμε, αλλά... χορτάσαμε. Δεν θα πάρουμε άλλη» ήταν περίπου η απάντησή τους. Κάτι αντίστοιχο, δηλαδή, με αυτό που λένε οι Έλληνες, όταν τάσσονται, σε ένα αδιαμφισβήτητα υψηλό ποσοστό 70%, κατά της παρουσίας μεταναστών από τρίτες χώρες.

Μιλώντας για περιχαράκωση, ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι σχέσεις των Ελλήνων με την ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, μόλις το 20% των ερωτηθέντων έχει εμπιστοσύνη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ το 78% απαντά αρνητικά. Όταν όμως καλούνται να αποφανθούν κατά πόσον θα ήταν καλύτερα τα πράγματα για τη χώρα, εάν βρισκόταν εκτός ΕΕ, το 57% απαντά αρνητικά και το 38% θετικά -ποσοστά, που κινούνται μεν κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ, ωστόσο είναι πολύ χαμηλότερα σε σχέση με δημοσκοπήσεις προηγούμενων ετών, κυρίως πριν από την οικονομική κρίση. Τι σημαίνουν τα παραπάνω; Ότι οι Έλληνες ακόμα «παλεύουν» μέσα τους και «ζυμώνονται», αναφορικά με το αν η παρουσία της χώρας μας στους κόλπους της νομισματικής ένωσης και, συνεπακόλουθα, της ευρωπαϊκής «οικογένειας», συνεχίζει να είναι προς το όφελός τους ή έχει καταστεί μια επιζήμια και επώδυνη περιπέτεια. Με μόλις δύο στους δέκα να εμπιστεύονται την ΕΕ και λιγότερους από έξι στους δέκα να θεωρούν... θέσφατο την παραμονή στην Ένωση, η τάση είναι μάλλον κατά της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η απουσία, ωστόσο, ενός ηγέτη που θα τολμούσε να αναλάβει το βαθύτατα πολιτικό αυτό εγχείρημα, δείχνει να «φρενάρει» και την ολοκληρωτική στροφή προς τον αντιευρωπαϊσμό. 

Πατάνε, δηλαδή, οι Έλληνες «σε δύο βάρκες», όπως ακριβώς κάνει ο Τραμπ στην ήδη σχεδιαζόμενη εξωτερική του πολιτική. Από τη μία ο ίδιος ο 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ, όπως και ο μελλοντικός σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, στρατηγός Μάικλ Φλιν, έχουν ταχθεί υπέρ μιας πραγματιστικής συνεννόησης με τη Ρωσία εναντίον του κοινού εχθρού, του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Από την άλλη, ο εκλεγμένος αντιπρόεδρος Μάικ Πενς και ο στρατηγός Τζέιμς Μάτις, που επελέγη για το υπουργείο Άμυνας, φαίνονται να επιθυμούν τη συνέχιση της ορθόδοξης, σκληρής γραμμής. Και αυτή είναι μία μόνο από τις αντιφάσεις του νέου Αμερικανού προέδρου, ο οποίος σπεύδει ταυτόχρονα να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη φιλόδοξη συμφωνία εμπορία TPP (για χώρες του Ειρηνικού), αλλά και να υιοθετήσει μια σκληρή γραμμή απέναντι στην Κίνα.

Σε ένα συντριπτικό ποσοστό 93%, για να επιστρέψουμε στο Ευρωβαρόμετρο, οι Έλληνες ερωτηθέντες δηλώνουν ότι δεν εμπιστεύονται τα κόμματα. Στον αντίποδα, το 79% εμπιστεύεται τον Στρατό. Τι κάνει ο Τραμπ, την ίδια ώρα, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού; Αναθέτει το χαρτοφυλάκιο της Άμυνας σε έναν απόστρατο πεζοναύτη, που απαντά όχι μόνο στο όνομα Τζέιμς Μάτις, αλλά και στα προσωνύμια «τρελό σκυλί του πολέμου» και «μοναχικός πολεμιστής». Μιλάει για επέκταση της πυρηνικής ικανότητας των ΗΠΑ. Προαναγγέλλει κούρσα εξοπλισμών. 

Θέλετε κι άλλα για να πειστείτε ότι ένας «Έλληνας Τραμπ» θα έκανε εκλογική «θραύση» σε μια κοινωνία πτωχευμένη, μπερδεμένη, θυμωμένη, απογοητευμένη και (ξενο)φοβική, όπως η ελληνική; Σε μια κοινή γνώμη που έχει απαξιώσει την πολιτική και τους πολιτικούς; Χρειάζονται επιπλέον ενδείξεις, που να συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι, την ώρα που «μαυρίζουν» τον Τσίπρα και αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα τον Μητσοτάκη, σε μια χρονική και πολιτική συγκυρία που η παγκοσμιοποίηση δίνει τη θέση της σε μια εποχή αναμέτρησης μεγάλων δυνάμεων και αντίπαλων εθνικισμών, οι Έλληνες θα έβρισκαν «λιμάνι» στο πρόσωπο ενός ηγέτη «λίγο-πολύ τρελούτσικου», που θα κοιτούσε και τον... φοβερό και τρομερό Σόιμπλε στα μάτια και δεν θα το είχε και σε τίποτα, σε τελική ανάλυση, να βγάλει μεμιάς την Ελλάδα από το ευρώ και να αναζητήσει άλλες συμμαχίες;

Προσωπικά, δεν έχω καμία αμφιβολία ότι ένας «Έλληνας Τραμπ» θα σάρωνε τα πάντα. Αυτό λένε, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο χαμηλόφωνα, και οι απλοί πολίτες σε κατ' ιδίαν συζητήσεις και σε «πηγαδάκια». Δεν τολμούν ακόμα να το πουν φωναχτά, αλλά αυτό ελάχιστη σημασία έχει. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι τον Τραμπ τον ανέδειξε νικητή η λεγόμενη «σιωπηλή πλειοψηφία»...