Ταξίδι στο Κόσοβο: Περιθωριοποίηση και εθνοτικά μίση στο κέντρο της Ευρώπης

Κόσοβο. Κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας Πρίστινα. Εκατοντάδες διαδηλωτές, οι περισσότεροι κάτω των 25 ετών. Δεκάδες σκηνές στις οποίες θα περάσουν την νύχτα τους. Φωτιές και ζεστό τσάι για να αντεπεξέλθουν στους 4 βαθμούς Κελσίου και μουσική υπόκρουση από τους “Depeche Mode” και τους “New Order”, μέχρι τους “Sex Pistols” και φυσικά την παραδοσιακή αλβανική μουσική.  

Η εικόνα από την πλατεία της Πρίστινα, στο τέλος της πεζοδρομημένης οδού “Μητέρα Τερέζα”, θα μπορούσε να περιγράφει ένα νεανικό πάρτι στην πιο απομονωμένη χώρα των Βαλκανίων. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για μια συγκέντρωση Αλβανών εθνικιστών του Κοσόβου οι οποίοι με αφορμή την επικείμενη εκλογή του Χασίμ Θάτσι στη θέση του προέδρου της χώρας, επιβεβαιώνουν πως σχεδόν δύο δεκαετίες μετά την κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει. 



Άσβεστο μίσος ανάμεσα στην πλειονοψηφία των Αλβανών και την μειονοψηφία των Σέρβων. Διαφθορά, παραοικονομία, φτώχεια και ανεργία, με τους κατοίκους του Κοσόβου να μην καταβάλουν καμία προσπάθεια να αφήσουν πίσω τους το παρελθόν για να διεκδικήσουν, κάποια στιγμή, τη θέση τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Η πρώτη εικόνα που βλέπει κάποιος στην Πρίστινα αρκεί για να συνειδητοποιήσει πως οι Αλβανοί του Κοσόβου δεν έχουν καμία θέληση να αφήσουν πίσω τους τις μνήμες του πολέμου. Το αεροδρόμιο της Πρίστινα, μια από τις μεγαλύτερες επενδύσεις τουρκικών συμφερόντων στην χώρα, φέρει το όνομα του Adem Jashari, του ιδρυτή του UCK, του “Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσόβου”. Τόσο η κεντρική “Λεωφόρος UCK”, όσο και η “Λεωφόρος Μπιλ Κλίντον”, στη διασταύρωση με το άγαλμα του πρώην προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, σε συνδυασμό με τις αλβανικές και αμερικανικές σημαίες που κυματίζουν στην Πρίστινα, ολοκληρώνουν την εικόνα του εθνικού μίσους και της προσπάθειας να μείνουν ζωντανές οι μνήμες του πολέμου, κυρίως στην νέα γενιά που αποτελεί το 52% του πληθυσμού. 

Οι διαδηλώσεις στην κεντρική πλατεία της Πρίστινα συγκεντρώνουν ένα περίεργο μωσαϊκό ανθρώπων. Οι διαδηλώσεις δεν στρέφονταν αποκλειστικά κατά της κυβέρνησης, ούτε κυρίως κατά της εκλογής του Χασίμ Θάτσι στη θέση του προέδρου. Υποστηρικτές του κόμματος Vetëvendosje (Αυτοπροσδιορισμός στα αλβανικά), μέχρι ακραίους εθνικιστές που αντιτίθενται στη Συμφωνία των Βρυξελλών για περισσότερη αυτονομία στους Σέρβους της Μιτροβίτσα, της πόλης στα βόρεια του Κοσόβου, οι διαδηλωτές έχουν μερικά κοινά στοιχεία. Υποστηρίζουν την ενοποίηση της χώρας με την Αλβανία, κατηγορούν την Ευρωπαϊκή Ένωση για μια συμφωνία που κατά τους ίδιους ευνοεί την σερβική μειονοψηφία και την συμφωνία για τα σύνορα με το Μαυροβούνιο. «Οι διαδηλωτές είναι κατά της συμφωνίας των Βρυξελλών για τους Σέρβους και για τα σύνορα με το Μαυροβούνιο» υπογράμμισε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών του Κοσόβου Πετρίτι Σελίμι. 


Πολίτες δεύτερης κατηγορίας και Ευρωπαίοι τελευταίας γραμμής 
Συνοδεία θωρακισμένων οχημάτων, μια ομάδα δώδεκα δημοσιογράφων από αντίστοιχες χώρες της Ε.Ε., εκπροσωπώντας τις μεγαλύτερες εφημερίδες της Ευρώπης, επισκεπτόμαστε την Μιτροβίτσα. Τον σερβικό θύλακο στα βόρεια του Κοσόβου. Οι περίπου 20.000 Σέρβοι κάτοικοι που ζουν στην πόλη περιγράφουν μια ζοφερή κατάσταση. «Είμαστε πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Η ανεργία δεν μπορεί καν να αποτυπωθεί σε πραγματικούς αριθμούς. Οι περισσότεροι νέοι εγκαταλείπουν την πόλη και μέσω Βελιγραδίου προσπαθούν να αναζητήσουν την τύχη τους στην βόρεια Ευρώπη» τονίζει η Ντανιέλα Μιράνοβιτς- Ζουμπάτς. 

Οι Σέρβοι της Μιτροβίτσα, μιας πόλης που το αλβανικό κομμάτι, χωρίζεται από το σερβικό με μια γέφυρα που φρουρείται από Carabinieri της  KFOR, υποστηρίζουν πως τόσο η Σερβία, όσο και η κυβέρνηση της Πρίστινα τους αντιμετωπίζουν ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας για να καταφέρουν να λάβουν όσο το δυνατόν περισσότερα ανταλλάγματα από την Ε.Ε. 

Την ίδια περίπου κατηγορία εξαπολύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Αλβανοί κάτοικοι, καθώς θεωρούν πως η Ε.Ε. απαξιώνει του Αλβανούς του Κοσόβου. Ο Μπεκίμ Τσολάκου, υπουργός του Κοσσυφοπεδίου για την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση, μιλώντας στους δημοσιογράφους που βρεθήκαμε στην χώρα υπογράμμισε πως «οι πολίτες της χώρας αρχίζουν να χάνουν την πίστη στο σχέδιο της ΕΕ, καθώς θεωρούν ότι αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας». 



Η άποψη αυτή που επικρατεί τόσο στην κυβέρνηση, όσο και στην εθνικιστική και αντισερβική αντιπολίτευση, ενδεχομένως να εξηγεί ως κάποιο βαθμό την στάση που τήρησαν τα περισσότερα πρώην γιουγκοσλαβικά κράτη στο συνέδριο της Βιέννης αναφορικά με το προσφυγικό. Προσπαθώντας να βρουν συμμαχίες ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη και με την Ελλάδα να έχει απαξιωθεί πλήρως, η στήριξη που παρείχε κάθε ελληνική κυβέρνηση στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων δεν θεωρείται πλέον σοβαρό επιχείρημα. Η Ελλάδα θεωρείται απομονωμένη και ανίσχυρη και τα Δυτικά Βαλκάνια, εφευρίσκουν προφάσεις για να συμμαχήσουν με κάθε τρόπο με τις χώρες της Ε.Ε. που επιθυμούν τον περαιτέρω αποκλεισμό της χώρας μας, με αφορμή το προσφυγικό ζήτημα. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά στο protothema.gr o υπουργός Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης Μπεκίμ Τσολάκου, αναφορικά με την απειλή της κυβέρνησης Τσίπρα να εμποδίσει κάθε περαιτέρω βοήθεια στα κράτη των δυτικών Βαλκανίων που συμμετείχαν στο συνέδριο της Βιέννης, «η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης είναι βιαστική, είναι βέβαιο ότι αυτή η θέση της ελληνικής κυβέρνησης δεν θα αποτελέσει θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είμαι βέβαιος ότι η Ελλάδα θα συνεργαστεί με τις χώρες των Βαλκανίων, όπως έκανε πάντα. Δεν νομίζω πως η Ελλάδα θα προκαλέσει κανένα πρόβλημα, καθώς η Ελλάδα δεν έχει ούτε τη θέληση ούτε τη δύναμη να επιβάλλει κάτι τέτοιο».



Το Κόσοβο αποτελεί την πιο ιδιαίτερη χώρα των Δυτικών Βαλκανίων. Το μίσος, τόσο ανάμεσα στους Αλβανούς και τους Σέρβους, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα μιας χώρας που οι μεν Αλβανοί κάτοικοί της επιθυμούν να ενωθούν με την «μητέρα Αλβανία», ενώ οι ελάχιστοι Σέρβοι με μια Σερβία που δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξάλλου, κατηγορείται και από τις δύο πλευρές, την ώρα που οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να απαγκιστρωθούν, αφήνοντας της διατήρησης της περίεργης αυτής ισορροπίας στις Βρυξέλλες.