Αντιμετωπίζοντας τους «δύσκολους» εφήβους

Πολλές είναι οι αλλαγές που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι καθώς μπαίνουν στην περίοδο της εφηβείας, ένα μεγάλο χρονικό διάστημα που μπορεί να αρχίσει από τα 10 και διαρκεί έως και τα 19 χρόνια. Αναπτυξιακά χωρίζεται σε 3 περιόδους, την πρώιμη (10-14), τη μέση (14-17) και την όψιμη  εφηβεία (πάνω από 17), κατά τη διάρκεια της οποίας οι έφηβοι εκτός από  τις βιολογικές και σωματικές  αλλαγές, βιώνουν και ψυχολογικές, που τους οδηγούν να σκέφτονται πιο  αφηρημένα, μας εξηγεί η Σύμβουλος  Ψυχικής Υγείας-Ψυχοθεραπεύτρια  Μίνα Κάνταρου.

Επικεντρώνονται αρκετά σε φίλους, σε εξόδους, στο ιντερνέτ, σε ηλεκτρονικά παιχνίδια, στην εικόνα τους και ότι άλλο θεωρούν πολύ σημαντικό οι ίδιοι. Ζητούν μεγαλύτερη ανεξαρτησία ως αποτέλεσμα να έρχονται συχνά σε σύγκρουση με τους γονείς τους. Χαρακτηριστικό της εφηβείας είναι η προσκόλληση στο παρόν  και η αδιαφορία για το μέλλον. Συνήθως δεν μπορούν να καταλάβουν τις πιθανές επιπτώσεις των πράξεών  τους, δεν μπορούν να κάνουν υποθέσεις  και θεωρούν ότι δεν πρόκειται  να συμβεί τίποτα κακό σε αυτούς! Πειραματίζονται σεξουαλικά μόνοι τους, με παιδιά της  ίδιας ηλικίας ή και με μεγαλύτερα παιδιά.

Κάποιοι έφηβοι περνούν την  περίοδο της εφηβείας με λιγότερα προβλήματα, και επικεντρώνονται  στην ίδρυση της προσωπικής ταυτότητας και της προετοιμασίας ως προς την ενήλικη ζωή. Ένα ποσοστό  όμως εκδηλώνει επικίνδυνες συμπεριφορές όπως είναι η βία, η παρορμητικότητα, η εγκληματικότητα, οι κλοπές, οι επιθέσεις, η κατάχρηση οινοπνευματωδών  ποτών και ναρκωτικών, η φυγή , οι αυτοκαταστροφικές πράξεις.

Όταν δεν βλέπουν διέξοδο  στον ορίζοντα -λόγω της προσωπικής κρίσης, του άγχους και του φόβου  που βιώνουν- κλείνονται στον εαυτό  τους, νιώθοντας απόγνωση. Θέτουν τον  εαυτό τους, από αντίδραση, σε ρίσκα  και κινδύνους, προκειμένου να φτάσει τα όρια τους. Άλλες φορές είναι  μια μορφή αυτοτιμωρίας. Επιτίθεται στο ίδιο τους το σώμα π.χ. νευρική  ανορεξία, ή βουλιμία. Μπορούμε να το πούμε και ξέσπασμα. Σημαντικό  ρόλο παίζουν και οι παρέες με τις  οποίες συναναστρέφεται ένας έφηβος. Η διαμόρφωση μιας προσωπικής ταυτότητας μπορεί να επηρεαστεί από ομάδες άλλων  που ο χαρακτήρας έχει σαν κυρίαρχη βάση μια λανθασμένη πορεία προσωπικής εξέλιξης. Μερικές από αυτές τις  επικίνδυνες συμπεριφορές μπορούν να οδηγήσουν σε αυτοκαταστροφικές καταλήξεις όπως είναι η τοξικομανία.

Συχνά, υπάρχει σύγκρουση  με την οικογένεια και τον  κοινωνικό περίγυρο και όταν  αυτή είναι πέρα από τα όρια  της κλασικής σύγκρουσης μεταξύ  γονιού και παιδιού το πρόβλημα  μπορεί να φύγει έκτος ελέγχου  και από τις δυο πλευρές  (στην φυγή από το σπίτι,  στο σκασιαρχείο, στη βιαιοπραγία  εναντίον κάποιου καθηγητή κ.τ.λ.).

Τι να κάνουμε για να επικοινωνούμε καλύτερα με το έφηβο παιδί μας;

• Μάθετε τα ενδιαφέροντα των παιδιών σας, δείξτε ενδιαφέρον σε αυτά.

• Όταν τα παιδιά σας μιλούν για τις ανησυχίες τους σταματήστε ότι κάνετε και ακούστε.

• Ακούστε την άποψή τους.

• Αφήστε τους να ολοκληρώσουν αυτό που λένε, πριν απαντήσετε.

• Επαναλάβετε αυτό που ακούσατε για να εξασφαλίσετε ότι έχετε καταλάβει σωστά.

• Ρωτήστε τα παιδιά σας τι μπορεί να θέλουν ή έχουν ανάγκη από εσάς σε μια συνομιλία, όπως συμβουλές, απλά να ακούσετε, βοήθεια στην αντιμετώπιση των συναισθημάτων τους, ή την επίλυση ενός προβλήματος.

• Συζητήστε με τα παιδιά σας – χωρίς ένταση, χωρίς κριτική, απειλές, ή επώδυνους λέξεις.

Η πρόληψη είναι πάντα ένα βήμα μπροστά!

«Οι γονείς καλό θα ήταν να ενημερώνονται  για θέματα που απασχολούν τα παιδιά και να μη διστάζουν να ρωτάνε για  τις όποιες απορίες έχουν», υπογραμμίζει η κ. Κάνταρου. « Δεν χρειάζεται να έχουν οι γονείς εξουσία πάνω στον έφηβο, γιατί αυτό βλάπτει το χτίσιμο της προσωπικότητας του, αλλά το ίδιο κακό είναι και η  αδιαφορία.

Πρέπει λοιπόν οι γονείς να είναι κοντά στα παιδιά τους. Με τον σεβασμό και με τον διάλογο  να καταλαβαίνουν τις ανάγκες  και τους προβληματισμούς των  εφήβων. Τα παιδιά μαθαίνουν με τη μίμηση. Τις περισσότερες φορές, θα ακολουθήσουν το παράδειγμά τους στο πως θα χειριστούν το θυμό, την επίλυση προβλημάτων, την αντιμετώπιση δύσκολων συναισθημάτων, κτλ.  Σε περίπτωση που υπάρχει ανησυχία ή κάποιο πρόβλημα είναι σημαντικό να επικοινωνήσουν οι γονείς με έναν ειδικό για να πάρουν περισσότερες πληροφορίες.

Μην υποβιβάζουμε τα μηνύματα που στέλνουν οι νέοι, έτσι ώστε να αποφύγουμε επικίνδυνες συμπεριφορές. Όσο γίνεται  να διαπαιδαγωγούμε σωστά αυτήν  την περίοδο που οδηγείται  ένας έφηβος ως προς την ενηλικίωση.»  καταλήγει η κ. Κάνταρου.