Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Ακολούθησε η κατάργηση της εργασιακής ασφάλειας. Μετά νέα μείωση των εισοδημάτων. Στη συνέχεια φορολογική επιδρομή, κατάρρευση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων, «εξάτμιση» των μελλοντικών συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, αφανισμός της προοπτικής των νέων παιδιών... Η λίστα δεν έχει τέλος, ενώ έρχονται κι άλλα χτυπήματα: πλειστηριασμοί, ιδιωτικοποίηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και πολλά άλλα.

Η μεσαία τάξη χάνει σταδιακά το μεγαλύτερο μέρος των δικαιωμάτων που είχε αποκτήσει στη μεταπολεμική περίοδο. Κάτι ανάλογο συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, καθώς στο όνομα του ανταγωνισμού η Γηραιά Ηπειρος εγκαταλείπει το κοινωνικό συμβόλαιο των τελευταίων δεκαετιών και τείνει προς το αμερικανικό μοντέλο. Στην Ελλάδα, βέβαια, τα πράγματα είναι οξύτερα λόγω των μεγάλων προβλημάτων, αλλά και επειδή αποτελεί πεδίο κοινωνικού πειραματισμού για τα κέντρα εξουσίας της Ευρώπης.

Εάν όλα όσα συνέβησαν τα τελευταία χρόνια είχαν γίνει απότομα, είναι βέβαιο ότι θα είχε ξεσπάσει επανάσταση. Ομως τα μέτρα εφαρμόστηκαν σταδιακά, με αποτέλεσμα ο κόσμος να προσαρμόζεται, ιδιαίτερα καθώς όλα γίνονται υπό καθεστώς μόνιμου φόβου το οποίο έχει εγκαθιδρυθεί λόγω της οικονομικής κρίσης.

Είναι στη φύση του homo sapiens υπό συνθήκες απειλής και σπανιότητας πόρων να εκδηλώνει μεγάλη προσαρμοστικότητα και να λειτουργεί συντηρητικά, αποφεύγοντας την έκθεση σε κίνδυνο - τουλάχιστον εντός κάποιων ορίων. Και το σύστημα εξουσίας που προωθεί τις αλλαγές δείχνει αξιοπρόσεκτη μέριμνα τα τελευταία χρόνια ώστε τα όρια αντοχής να μην ξεπερνιούνται.

Επανάσταση μπορεί να μη γίνεται στην Ελλάδα, αλλά η κοινωνία είναι σε καθεστώς μόνιμης και διαρκώς αυξανόμενης δυσαρέσκειας, η οποία εκφράζεται και με πολιτική μετατόπιση. Ετσι, μεγάλο μέρος των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων που στήριζαν τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα τις προηγούμενες δεκαετίες τα εγκαταλείπει σταδιακά και αναζητεί καταφύγιο αλλού.
Τα ίδια τα κόμματα επιχειρούν να επαναπροσδιοριστούν, ενώ αναφύονται καινούρια. Το σκηνικό είναι ακόμα ρευστό, αλλά είναι βέβαιο ότι η εικόνα διαρκώς αλλάζει. Το παλιό έχει καταρρεύσει, αλλά το καινούριο δεν έχει ακόμα αποκρυσταλλωθεί.

Το κλειδί των εξελίξεων βρίσκεται στη μεσαία τάξη. Ποιος μπορεί να της προσφέρει ελπίδα ότι θα ξανασταθεί στα πόδια της; Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα που θα καθορίσει τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις το επόμενο διάστημα.

Η κυβερνητική πλευρά ελπίζει ότι θα έρθει από την Ευρώπη μήνυμα χαλάρωσης και νέας ελάφρυνση του χρέους, εξελίξεις τις οποίες σκοπεύει να επικαλεστεί ως επιβράβευση και απόδειξη της ορθότητας των επιλογών που έγιναν, αλλά και να τις αξιοποιήσει για να δώσει κάποιες ανάσες οι οποίες θα αλλάξουν το κλίμα.

Είναι αμφίβολο όμως ότι οι πολίτες θα πειστούν από υποσχέσεις και γενικολογίες τη στιγμή που τους επόμενους μήνες θα βρεθούν αντιμέτωποι με το νέο κύμα πληρωμών για φόρους και χαράτσια, αλλά και με την ένταση των πιέσεων στους δανειολήπτες με βάση το νέο καθεστώς για το «ξεκαθάρισμα» των δανείων.

Μόνο εάν υπάρξει ουσιαστική χαλάρωση, μείωση -ναι μείωση- της φορολογικής επιβάρυνσης για τους συνεπείς φορολογούμενους και γενναία ένεση πόρων στην οικονομία, ώστε να τονωθεί η εσωτερική ζήτηση και να πάρει μπροστά η οικονομία, θα πάρει το μήνυμα η μεσαία τάξη που βρίσκεται σήμερα σε απόγνωση.