Εδώ και δυο χρόνια πολλοί αναλυτές στο Ιράν προειδοποιούσαν ότι η συσσώρευση οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια εξέγερση. Πράγμα που τελικά έγινε. Τις τελευταίες μέρες οι Ιρανοί κατεβαίνουν στους δρόμους ζητώντας αλλαγή. Οι συνέπειες σαράντα χρόνων «Ισλαμικής Δημοκρατίας» είναι επώδυνες για την πλειοψηφία: περισσότεροι από το 40% των ανθρώπων διαβιούν κάτω από το σχετικό όριο φτώχειας, τουλάχιστον έντεκα εκατομμύρια Ιρανοί ζουν σε παραγκουπόλεις γύρω από τα μεγάλα αστικά κέντρα, ενώ πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού είναι άνεργοι.
Το Ιράν βέβαια είναι πλούσια χώρα. Αρκεί να θυμηθεί κανείς ότι επί προεδρίας Αχμαντινετζάτ (2005-2013) οι εξαγωγές πετρελαίου άγγιξαν τα 700 δις δολάρια. Μόνο που τα ποσά αυτά δεν διατέθηκαν για να καταπολεμηθεί η φτώχεια και η ανεργία, αλλά επενδύθηκαν σε θρησκευτικούς θεσμούς που στηρίζουν το θεοκρατικό καθεστώς, στο πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης και στην οικονομική στήριξη του Σύρου προέδρου Άσαντ, της οργάνωσης Χεζμπολά στον Λίβανο, των σιιτικών ομάδων του Ιράκ και των ανταρτών Χούθι στην Υεμένη. Την ίδια περίοδο δεκάδες χιλιάδες αναπτυξιακά προγράμματα διακόπηκαν.
Αμφισβήτηση του συστήματος
Το 2013 ο νέος πρόεδρος Ροχανί υποσχέθηκε να διευθετήσει την πυρηνική διένεξη με τη Δύση και να αντιμετωπίσει τα καθημερινά προβλήματα των ανθρώπων. Πέτυχε στο πρώτο, απέτυχε στο δεύτερο. Οι λόγοι είναι ποικίλοι: το μποϊκοτάζ της συνεννόησης με τη Δύση από το θρησκευτικό κατεστημένο, η κρατική και αναποτελεσματική οικονομία, η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, η διστακτικότητα της ΕΕ έναντι της Τεχεράνης, αλλά και οι τοπικές κρίσεις με κορυφαία τη διένεξη με τη Σαουδική Αραβία για την επικυριαρχία στην περιοχή.
Οι διαμαρτυρίες της τελευταίας εβδομάδας στόχο είχαν αρχικά την αύξηση των τιμών, γρήγορα όμως εξελίχθηκαν σε αμφισβήτηση του συστήματος, στο οποίο οι Ιρανοί έχουν πάψει πλέον να πιστεύουν. Στις διαμαρτυρίες συμμετέχουν κατ’ αρχήν τα φτωχότερα στρώματα των αστικών κέντρων, οι αντιφρονούντες με επιρροή δεν έχουν ταχθεί ακόμα με το νέο κίνημα. Η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να καταπνίξει με τη βία τις αντιδράσεις όσο δεν έχουν ακόμα παλλαϊκό χαρακτήρα. Βραχυπρόθεσμα μάλιστα αυτό θα σήμαινε και ενίσχυση των συντηρητικών κύκλων στην εξουσία. Μεσοπρόθεσμα όμως η δυσφορία των Ιρανών και ο πόθος για αλλαγή δεν πρόκειται να υποχωρήσουν εύκολα.
* O Moσταφά Μαλεκάν είναι ιρανικής καταγωγής. Εξαιτίας του φόβου αντιποίνων δεν θέλησε να δημοσιευτεί το πραγματικό του όνομα.
