Κώστας Γιαννόπουλος: Πώς έχτισα το «Χαμόγελο του Παιδιού» σε 24 χρόνια

Τέτοιο σοκ ούτε στις πιο ανατριχιαστικές κινηματογραφικές ιστορίες που έχω δει σε ολόκληρη τη δημοσιογραφική μου διαδρομή. Το «περιστατικό» του Αρθουρ Φλεκ, του επονομαζόμενου και Joker, μοιάζει χάρτινο, πλαστικό μπροστά σε αυτά που αφηγείται μια ψυχούλα με το όνομα Κώστας Γιαννόπουλος.

Αν υπάρχει Θεός θα τον τοποθετήσει στα δεξιά ή στ’ αριστερά του. Αρχάγγελος, επίγειος, κανονικός. Αν στις ελληνικές κυβερνήσεις οποιασδήποτε κομματικής προέλευσης έχει μείνει μια σταγόνα τσίπας, θα του στήσουν άγαλμα. Και αν όλες οι αληθινές καρδιές ακούσουν τις μαρτυρίες του και συναντηθούν με τα απίστευτα, τα πρωτοφανή έργα του και τις ανιδιοτελείς πράξεις του, τότε άπασες και άπαντες θα υποκλιθούν σ’ αυτό το πλάσμα, τον προστάτη των «παιδιών ενός κατώτερου θεού». Η γραμμή 1056 λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο. Αρκεί να πατήσεις τα τέσσερα πλήκτρα και αμέσως θα ακούσεις τη φωνή και το τραγούδι του Θάνου Καλλίρη.

«Εκείνο που θυμάμαι πιο πολύ/ στα μάτια σου να λάμπει ένα φως/ να ταξιδεύει σαν ανήλικος Θεός/ στο πρόσωπό σου

Εκείνο που φοβάμαι πιο πολύ/ να μην ξεχάσεις τη δική μας επαφή/ τώρα που βρήκες σε μιαν άλλη διαδρομή/ τον εαυτό σου

Μα είσαι εδώ/ πάντα εδώ/ απ’ όλα τα χαμόγελα εσύ/ πιο φωτεινό/ Οπου κι αν πάω/ κάθε μέρα πιο πολύ/ θα σ’ αγαπάω/ και την ελπίδα που ξυπνάει στην καρδιά μου/ σου χρωστάω/ όπου κι αν πάω/ για χάρη σου τον ήλιο μες στα μάτια θα κοιτάω/ Ο ουρανός θα ’χει για μας την ίδια θέα/ και θα ’ναι πάντα το χαμόγελό σου εκεί Ανδρέα».

ΤΟ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΑΝΤΡΕΑ

Ο Ανδρέας ήταν το ένα από δύο αγόρια του Κώστα Γιαννόπουλου. Ηταν μόλις δέκα ετών όταν διαγνώστηκε με όγκο στο κεφάλι του. Οσο το ακούω και το διαβάζω τόσο δεν αντέχω. Στις 9 Νοεμβρίου του 1995 ο μικρός Ανδρέας, στο μικρό του ημερολόγιο, σε μια μικρή σελίδα έγραψε με το χέρι του μια ευχή τόσο μεγάλη, τόσο ηρωική, τόσο γενναιόδωρη και τόσο συγκινητική που αν τη διαβάσεις και αν είσαι αληθινός άνθρωπος, τότε οι δακρυγόνοι αδένες θα αρχίσουν αυθόρμητα να στάζουν και τα μάτια σου να θολώνουν:

«Ολοι ξέρουμε, συζητάμε για αυτά τα παιδιά στο δρόμο που τους λείπει το χαμόγελο. Τους λείπει το χαμόγελο γιατί δεν έχουν λεφτά, δεν έχουν παιχνίδια, δεν έχουν φαΐ, και μερικά δεν έχουν γονείς. Σκεφτείτε λοιπόν να αφήσετε τα λόγια, ας ενωθούμε κι ας δώσουμε ότι μπορούμε στα φτωχά: αλβανάκια, άσπρα, μαύρα, όλα παιδιά είναι και αξίζουν ένα χαμόγελο. Αυτός ο σύλλογος θα λέγεται “ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ”. Ελάτε λοιπόν να βοηθήσουμε, αν ενωθούμε όλοι θα τα καταφέρουμε.

Ανδρέας Γιαννόπουλος 9 Νοεμβρίου 1995»

Αυτό ήταν. Ο πατέρας εγκατέλειψε τα πάντα. Αφησε πίσω του όλες τις δικές του εταιρείες πληροφορικής. Εφυγε απ’ όλα. Ετσι διαμιάς. Μια δύναμη υπερφυσική τον οδηγούσε με ορμή. Και στοιχειωμένος από την απουσία του μικρού Ανδρέα έσπευσε να υλοποιήσει την ευχή, την επιθυμία και το όνειρο του δεκάχρονου γιου του. Αφού το ήθελε «Χαμόγελο του Παιδιού» έτσι θα γίνει. Χαμόγελο του Παιδιού. Ολων των παιδιών Ανεξαρτήτως χρώματος και καταγωγής.

Μέχρι σήμερα αυτή η μαγική γραμμή 1056 έχει κουδουνίσει ενάμισι εκατομμύριο φορές. Και αυτό στα 23 χρόνια λειτουργίας. Από τότε που αυτός ο «άγιος» άνθρωπος αποφάσισε να τα εγκαταλείψει όλα και να αφοσιωθεί ψυχή τε και σώματι στο «Χαμόγελο του Παιδιού». Τρεις λέξεις που συνοδεύονται από τις σπάνιες, επί των ημερών μας, ιδιότητες όπως: προστασία, περίθαλψη, ψυχοθεραπεία, ανάπτυξη, φροντίδα, αποκατάσταση, υποστήριξη, ενσωμάτωση, συμφιλίωση, ισορροπία. Ολα αυτά που συνιστούν αγάπη και φροντίδα.

«ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ»

Βρήκα τον Κώστα Γιαννόπουλο εξουθενωμένο από την ακατάπαυστη αφοσίωσή του. Σε αυτές τις περιπτώσεις το χαμόγελο κοστίζει πολλά. «Εχω να κοιμηθώ δύο 24ωρα», μου λέει. Αισθάνθηκα σαν μικρός βασανιστής του. Δεν το ήθελα. «Δεν πειράζει, ρώτησέ με ό,τι θέλεις».

Και άρχισα. Αλλά και πάλι αισθάνθηκα να τον βασανίζω. Το κατάλαβα από την ταχύτητα των απαντήσεών του. Η άγνοιά μου ήταν ενοχλητική. Δεν λέω, είχα ακούσει για το έργο του. Ομως δεν είχα ενδιαφερθεί. Και έτσι μερικές κρίσιμες «λεπτομέρειες» μού είχαν διαφύγει. Παρ’ όλα αυτά, εκείνος απτόητος συνέχιζε. Μιλούσε γρήγορα. Προφανώς για να τα προλάβει όλα.

Γρήγορα αποφάσισε να εγκαταλείψει τα «επίγεια». Γρήγορα άρχισε να υλοποιεί το όνειρο του μικρού Ανδρέα. Γρήγορα να το αναπτύσσει. Γρήγορα αλλά πάντα με μέθοδο και με απίστευτη οργάνωση. Η κουβέντα μας άρχισε από τις κλήσεις SOS και τελείωσε με τα προσφυγόπουλα: «Μας είναι αδιάφορη η προέλευση και οι κατηγορίες, αν δηλαδή είναι παιδιά προσφύγων ή μεταναστών. Ολα παιδιά είναι. Τι σημασία έχει; Καμία».

-Διαβάζω πως μέχρι σήμερα έχετε λάβει εκατοντάδες χιλιάδες κλήσεις. «Πιστοποιημένες. 1.500.000 κλήσεις σε 23 χρόνια. Πιστοποιημένες από την Εθνική Τράπεζα με την οποία συνεργαζόμαστε. Το πρώτο εξάμηνο του 2019 δεχτήκαμε 60.000 κλήσεις».

-Τα ίδια τα παιδιά επικοινωνούν μαζί σας; «Πολλές φορές μάς παίρνουν τα ίδια τα παιδιά. Αρκετά απ’ αυτά ντρέπονται και στην αρχή δεν μιλάνε. Στη συνέχεια επικοινωνούμε μαζί τους μέσω τσατ. Προφανώς έχουν πρόβλημα με τη φωνητική διαδικασία. Γι’ αυτό το λόγο δημιουργούμε μια νέα εφαρμογή με ειδικό και αποκλειστικό τσατ για τέτοιες περιπτώσεις κακοποιημένων παιδιών. Το φτιάχνει η Γενική Διεύθυνση Πληροφορικής της Εθνικής Τράπεζας».

-Ολα ξεκίνησαν από μια δική σας τραγωδία... «Ο γιος μου ο Ανδρέας ήταν δέκα χρονών με όγκο στο κεφάλι. Ηταν δική του επιθυμία. Δική του και η ονομασία “Χαμόγελο του Παιδιού”. Πριν “φύγει” μας άφησε πίσω μια μικρή σελίδα από το ημερολόγιό του. Εγώ τότε μαζί με τον Φέσσα και κάποιους άλλους ήμουν επιτυχημένος επιχειρηματίας πληροφορικής. Τα βρόντηξα όλα και προχώρησα όλη αυτή τη διαδικασία».

-Πώς ξεκίνησε; «Από τα γραφείο της εταιρείας μου με εθελοντές, ασθενοφόρα, κινητές μονάδες και σπίτια ημερήσιας φροντίδας. Αμέσως δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες υποδομές για να υποστηρίξουν αυτό το εγχείρημα. Και τώρα στηρίζουμε 100.000 παιδιά».

-Και οι οικονομικοί πόροι; «Από τον κόσμο τον απλό, από εταιρείες, από παντού. Οποιος επιθυμεί να συνεισφέρει σε αυτή την προσπάθεια. Με χρήματα, αντικείμενα, με ρούχα, με διαθέσιμους χώρους, με οτιδήποτε χρήσιμο».

ΚΑΙ Ο ΤΣΙΠΡΑΣ; «ΠΑΜΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ»

-Το κράτος; «Ξεχάστε το αυτό. Ψίχουλα. Αφήστε, πληρώνουμε και φόρους από πάνω... Φόρους για όλα - και για τις κινητές μονάδες. Διαρκώς πληρώνουμε».

-Ακόμα και επί Αλέξη Τσίπρα και αριστερής κυβέρνησης που διαρκώς η ρητορική της εξαντλείται στον ανθρωπισμό, την αλληλεγγύη και την κοινωνική προσφορά; «Πάμε παρακάτω».

Σαν να έλεγε «αστειεύεστε τώρα;». Εγώ επέμεινα. Ο Κώστας Γιαννόπουλος προσπαθούσε να αποφύγει την απάντηση. Δικαιολογημένα.

«Διαχρονικά κανείς δεν μας στήριξε. Είχανε αγκυλώσεις. Οχι μόνο να μας στηρίξουν, αλλά αν μπορούσαν θα μας έκοβαν τα πόδια. Κακώς τα λέω όλα αυτά. Αν τα διαβάσουν κινδυνεύει το “Χαμόγελο του Παιδιού”. Ομως πρέπει να πω για την υποστήριξη του Προέδρου της Δημοκρατίας, που μάλιστα ήταν προχθές σε μια εκδήλωση και μίλησε με θερμά λόγια. Μας ενισχύει ακόμα ο Ελληνας επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων Χρήστος Στυλιανίδης. Η Ευρωπαϊκή Ενωση μας εκτιμά και μας εμπιστεύεται. Από εκεί λαμβάνουμε βοήθεια από συγκεκριμένα προγράμματα που αφορούν στο μπούλινγκ, τις κακοποιήσεις και τις εξαφανίσεις. Το “Χαμόγελο” μαζί με αντίστοιχους φορείς στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι δύο πρώτες ευρωπαϊκές χώρες της γραμμής 11600».

-Τι ακριβώς περιλαμβάνουν αυτές οι υποδομές; «Πολυϊατρεία, κινητές μονάδες, ασθενοφόρα, τα πάντα. Κάποιοι από το ιατρικό προσωπικό είναι εθελοντές, κάποιοι είναι εργαζόμενοι. Ταυτόχρονα λειτουργούμε με τη βοήθεια εθελοντών, γι’ αυτό ανταποκρινόμαστε σε 24ωρη βάση».

-Πολλά απ’ αυτά δεν είναι τόσο γνωστά στο ευρύτερο κοινό... «Επειδή δεν “πουλάνε”, γι’ αυτό. Ας πούμε πόσοι γνωρίζουν για τις μονάδες εντατικής θεραπείας που εγκαθίστανται στο σπίτι του παιδιού; Μονάδες υποστηριγμένες από ψυχοθεραπευτές. Στα ίδια τα σπίτια των παιδιών. Μαζί με τις οικογένειές τους. Σε αυτά τα περιστατικά συνεργαζόμαστε με το Ιπποκράτειο και το Αριστοτέλειο. Μιλάμε για 190 παιδιά».

-Και τα ορφανά; «Δεν υπάρχουν ορφανά. Αυτά, ας τα πούμε “ορφανά”, που δεν είναι, πάσχουν από επιδημία φτώχειας. Επιμένω. Δεν υπάρχουν ορφανά παιδιά. Μόνο οι περιπτώσεις μικρών πλασμάτων που δεν μπορούν να ζήσουν με τους γονείς τους. Είτε από κακοποίηση είτε από αμέλεια. Τα φτωχά παιδιά μαζί με τις οικογένειές τους τα στηρίζουμε στα Σπίτια Ημερήσιας Φροντίδας. Μαζί με τα παιδιά και την οικογένεια. Θεωρώ πως είναι απαράδεκτο και ποταπό να παίρνεις παιδιά που ζουν με φτωχές οικογένειες. Να τα παίρνεις από οικογένειες που νοιάζονται γι’ αυτά και που βρίσκουν καταφύγιο και ζεστασιά στην αγκαλιά των γονιών τους. Αλλο πράγμα φτώχεια και άλλο κακοποίηση και αμέλεια. Εμείς τους βοηθούμε με τρόφιμα, με ιατρικές διαδικασίες, με ψυχιάτρους. Συνολικά και ολιστικά».

-Δεν υπάρχουν έκτακτες περιπτώσεις; «Φυσικά υπάρχουν. Αν ένα παιδί μάς πάρει τηλέφωνο και αν κινδυνεύει η σωματική του ακεραιότητά, τότε και μόνο τότε στέλνουμε ειδική μονάδα και τότε σπάμε την εχεμύθεια. Πολλές φορές ξένοι άνθρωποι παίρνουν τηλέφωνο για να καταγγείλουν περιστατικά κακοποιημένων παιδιών».

-Κακοποιήσεις σεξουαλικές; «Και σεξουαλικές και σωματικές».

ΑΤΟΜΑ ΥΠΕΡΑΝΩ ΠΑΣΗΣ ΥΠΟΨΙΑΣ

-Ποιος είναι ο ένοχος στη σωματική κακοποίηση και ποιος στη σεξουαλική; «Πιο πολύ η μάνα στη σωματική, Αλλά στη σεξουαλική ο πατέρας. Μετά ακολουθούν οι... συνήθεις τρίτοι. Δηλαδή κάποιος δάσκαλος, προπονητής, κάποιος κληρικός, ιερέας, καντηλανάφτης. Ολοι αυτοί που είναι υπεράνω υποψίας. Μπορεί να είναι μέχρι και αρχηγός προσκόπων. Πρόσεξε όμως. Δεν είναι κάποιος κλάδος περισσότερο ένοχος από κάποιον άλλο. Είναι ζήτημα προσωπικότητας».

-Διαταραγμένης προσωπικότητας. Πάντως έχω διαβάσει και έχω δει ταινίες σχετικά με τον πρωταθλητισμό των καθολικών ιερωμένων στη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. «Α, να ξέρετε... Τέτοια άθλια και μάλιστα άφθονα περιστατικά έχουν να κάνουν με την Καθολική Εκκλησία. Με τη δική μας δεν υπάρχει πρόβλημα».

-Σοβαρά τώρα; (με ειρωνική διάθεση) «Εχετε δει να βγει κάτι στον αέρα, στη δημοσιότητα; Σχεδόν τίποτα. Είπαμε, όλοι αυτοί είναι άτομα υπεράνω πάσης υποψίας. Σκάσανε τα σκάνδαλα της αρκούδας. Μίλησαν ποτέ μετά από τόσα χρόνια; Η δική μου συμβουλή προς τους γονείς είναι να έχουν τα μάτια τους τετρακόσια. Να βλέπουν τι γίνεται για να προστατεύουν τα παιδιά τους απ’ αυτούς τους υπεράνω υποψίας».

-Εννοείτε πως τα κουκουλώνουν; «Φυσικά τα κουκουλώνουν. Αυτό συμβαίνει στην Ελλάδα. Σε όλες τις δραστηριότητες. Μάλιστα σε συγκεκριμένες ιστορίες και περιπτώσεις μάς παίρνουν στο τηλέφωνο ξένοι άνθρωποι και τα καταγγέλλουν. Ομως τι να κάνεις... Τα ψυχολογικά δεν αποδεικνύονται. Πολλά συμβαίνουν στην Ελλάδα. Πώς θα αντιμετωπιστούν; Να οργανωθεί η κοινωνία, να μιλάνε οι άνθρωποι, να μην τα κουκουλώνουν, να υπάρχει ενδιαφέρον στο σχολείο. Ομως να μην το παρατραβάμε. Η Ελλάδα δεν είναι η χώρα με τα περισσότερα προβλήματα που προκύπτουν από ναρκωτικά, από την παραμέληση, τις κακοποιήσεις και τις ψυχολογικές συνέπειες όλων αυτών».

-Τα περιστατικά αυξήθηκαν, φυσικά, μέσα στην κρίση. «Περισσότερα περιστατικά. Ανάλογα με την περίοδο. Με την κρίση περισσότερα ναρκωτικά, αύξηση αλκοολισμού. Συμπτώματα της οικονομικής κρίσης. Οι άνθρωποι τότε μιλούσαν λιγότερο. Εξαρση της εσωστρέφειας».

-Το «Χαμόγελο» υποδέχεται, φιλοξενεί και φροντίζει μόνο μικρά παιδιά; «Από τα μωρά μέχρι νέους 18 ετών. Για παράδειγμα, έχουμε κινητές μονάδες εντατικής θεραπείας νεογνών. Οι κλήσεις αυτές γίνονται μέσω ΕΚΑΒ. Το μωρό που γεννιέται πρόωρο πρέπει να μετακινηθεί αμέσως. Η δική μας μονάδα διαθέτει θερμοκοιτίδα».

-Μα οι κλινικές στις οποίες γεννάνε οι μητέρες δεν διαθέτουν θερμοκοιτίδες; «Οχι όλες. Μερικές φορές τα νεογέννητα πεθαίνουν από παραλύσεις. Εχει τύχει να μεταφερθεί μωρό από την Αλεξανδρούπολη στη Θεσσαλονίκη. Μωράκι μόλις μισό κιλό. Κι όμως επέζησε. Κάποιος μάλιστα αναρωτήθηκε αν χωράει μια ψυχούλα σε 500 γραμμάρια. Το “Χαμόγελο” θα του δώσει ένα φιλί ζωής».

Πήρε βαθιά ανάσα και μετά συνέχισε ακάθεκτος. Πάντα γρήγορος και πάντα συγκεκριμένος.

«Είμαστε πιστοποιημένοι από τα υπουργεία. Και τώρα προσπαθούμε να τους σπρώξουμε σε νομοθετική διαδικασία ώστε να υπάρχει έλεγχος για όλους αυτούς που λαμβάνουν ενισχύσεις. Πρέπει όλοι να ελέγχονται μέχρι τελευταίας δεκάρας. Τα δικά μας οικονομικά είναι τακτοποιημένα και θωρακισμένα από ελέγχους που εμείς έχουμε προκαλέσει».

ΜΠΑΧΑΛΟ, ΑΥΘΑΡΕΣΙΑ, ΜΚΟ ΚΑΙ «ΦΙΛΙΚΑ» ΣΩΜΑΤΕΙΑ

-Δηλαδή υπάρχουν φορείς που εισπράττουν άνευ ελέγχου. «Τίποτα δεν είναι ξεκαθαρισμένο τώρα. Με απλά λόγια, μπάχαλο».
-Το γνωστό νεοελληνικό. Ποιοι είναι αυτοί οι φορείς; «ΜΚΟ και άλλοι φορείς. Πρέπει, επιτέλους, να ελέγχονται όλοι. Να υπάρχουν ελεγκτικοί μηχανισμοί. Εμάς μας ξετινάζουν. Εμείς ακολουθούμε όλες τις διαδικασίες. Αλλά επιτέλους πρέπει να μάθουμε πόσες είναι αυτές οι ΜΚΟ, πόσα έχουν εισπράξει, πόσα έχουν ξοδέψει. Πού έχει πάει κάθε ευρώ. Δεν θυμάσαι το σκάνδαλο με τα σάπια κοτόπουλα; Φοβάμαι ότι μπορεί να σκάσει κι άλλο».

-Η αυθαιρεσία είναι από τις μόνιμες παθογένειες αυτού του έρμου τόπου. «Πρόσεξε τη διαφορά. Μπορεί όλοι αυτοί να λειτουργούν νομότυπα χωρίς όμως να είναι πιστοποιημένοι. Εχουμε καταθέσει πρόταση νόμου για να ελέγχονται όλοι. Ξέρεις πόσο εύκολο είναι να κάνει κάποιος ένα σωματείο με φιλαράκια της παρέας του ή με φιλαράκια κομματικά; Ετσι λαμβάνεις λεφτά από προγράμματα. Αυτά συνέβαιναν πάντα».

-Προφανώς σας αντιγράφουν. «Μακάρι να μας αντέγραφαν σωστά. Συνήθως μας κακοαντιγράφουν. Ας πούμε, προσπαθούν να φτιάξουν ίδιους με τους δικούς μας κουμπαράδες. Μοιάζουν αλλά δεν είναι όπως οι δικοί μας στο “Χαμόγελο του Παιδιού”. Με αυτό τον τρόπο ξεγελάνε και παγιδεύουν τον κόσμο».

-Και το προσωπικό; «Το μόνιμο αποτελείται από 500 άτομα. Εκ των οποίων μόνο το 10% είναι διοικητικό. Οι περισσότεροι είναι ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχίατροι. Ταυτόχρονα διαθέτουμε 3.700 ενεργούς εθελοντές σε όλη τη χώρα».

«ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ»

-Μετά απ’ αυτή την τεράστια εμπειρία πώς αισθάνεστε, αισιόδοξος ή απαισιόδοξος; «Στη σκέψη απαισιόδοξος, στην πράξη αισιόδοξος. Στο “Χαμόγελο” δεν έχουμε δικαίωμα στην απαισιοδοξία».