Ένας χρόνος από τη φωτιά στο Μάτι: Η νύχτα που «έκρυψαν» τους νεκρούς

Εναν χρόνο μετά, οδηγώντας κάποιος στη λεωφόρο Μαραθώνος με κατεύθυνση το Μάτι και τον Νέο Βουτζά, μόλις στρίψει ελαφρά αριστερά μετά τη διασταύρωση της Ραφήνας, αρχίζει να νιώθει άβολα. Το μυαλό αρχίζει να παίζει περίεργα παιχνίδια όταν το βλέμμα πέφτει στο τοπίο που θυμίζει κρανίου τόπο με τα καμένα σπίτια και το πάλαι ποτέ πευκοδάσος που υπήρχε στην αριστερή πλευρά της Μαραθώνος προς τον Νέο Βουτζά.

Πλησιάζοντας στο σημείο όπου αν στρίψεις δεξιά από τη Μαραθώνος κατευθύνεσαι στο Μάτι διακρίνεις μια άλλη, ακόμη πιο ζοφερή εικόνα. Είναι το μεγάλο οικόπεδο του Δήμου Ραφήνας όπου εδώ και έναν χρόνο συγκεντρώνονταν οι καμένοι κορμοί και άλλα υλικά από τη φονική πυρκαγιά. Σήμερα το οικόπεδο αυτό έχει κλείσει με εντολή του Δήμου Ραφήνας και η υλοτόμηση στο πυρόπληκτο Μάτι έχει σταματήσει. Περίπου 2.000 καμένα δέντρα στέκονται κατάμαυρα σε ένα απόκοσμο τοπίο θυμίζοντας σε όλους μια καταστροφή που η Ελλάδα δεν είχε ζήσει ποτέ. «Το οικόπεδο δεν μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε πια γιατί ο Δήμος Ραφήνας δεν μπορεί να στηρίξει άλλο τα καμένα του Δήμου Μαραθώνα, αφού εκεί πηγαίνει και η εποχική κλάδευση και ο χώρος έχει γεμίσει. Και έτσι εμείς είμαστε εκτεθειμένοι και η υλοτόμηση δεν μπορεί να συνεχιστεί», λέει στο «ΘΕΜΑ» το μέλος του της Συντονιστικής Επιτροπής των Κατοίκων Μάτι-Αττικής (ΣΕΚΜΑ) Χρήστος Αναγνώστου. Στην οδό Κυανής Ακτής με κατεύθυνση προς την παραλία και στις δυο πλευρές του δρόμου ορθώνονται ακόμη καμένα σπίτια, αποκαΐδια και μαύρα δέντρα, απομεινάρια της μέρας που σημάδεψε για πάντα τους Ελληνες.

Εδώ και έναν χρόνο, όπως επισημαίνουν κάτοικοι της περιοχής, έχει γίνει μόνο κάτι από το 100% των εξαγγελιών και όσων έπρεπε να γίνουν από την προηγούμενη κυβέρνηση. Αυτό το «κάτι» που έγινε αντιστοιχεί σε ένα ποσοστό του 23%, αν μπορεί κανείς να μιλάει με ποσοστά και αριθμούς μετά από μια τέτοια τραγωδία. Μια τραγωδία όπου 102 άνθρωποι χάθηκαν επειδή τίποτε ή σχεδόν τίποτε δεν έγινε σωστά από αυτούς που ήταν υπεύθυνοι εκείνες τις ώρες όπου οι ψυχές όλων είχαν σφιχτεί από τις εικόνες της βιβλικής καταστροφής που έρχονταν σε ζωντανή μετάδοση.

Εναν χρόνο μετά το Μάτι «πονάει» ακόμη και οι πληγές δεν έχουν επουλωθεί. Η ζωή, ναι, συνεχίζεται γιατί πάντα αυτό γίνεται, αλλά οι 102 αθώες ψυχές που χάθηκαν, τα καμένα σπίτια, τα καμένα δέντρα και οι κατεστραμμένοι δρόμοι είναι πάντα εκεί για να μας θυμίζουν αυτή την ανείπωτη τραγωδία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΣΕΚΜΑ, υπάρχουν ακόμη σπίτια που πρέπει να κατεδαφιστούν αλλά τίποτε δεν έχει γίνει γι’ αυτό. Τίποτε δεν έχει γίνει και για πολλά ακόμη.

Πεντακόσιοι πενήντα άνθρωποι έχουν ξεσπιτωθεί, 2.000 καμένα δέντρα δεν έχουν απομακρυνθεί, όπως δεν έχει απομακρυνθεί και ο αμίαντος σε μεγάλο ποσοστό. Δρόμοι παραμένουν κατεστραμμένοι, πληγές ανοιχτές κι αυτοί για μια περιοχή που τα καλοκαίρια ήταν ένας παράδεισος για τα παιδιά και ησυχαστήριο για τους μεγάλους. Δυστυχώς χρειάστηκαν λίγες ώρες για να μετατραπεί σε κόλαση ο συγκεκριμένος παράδεισος, στον οποίο έναν χρόνο μετά έχουν εκδοθεί μόνο τρεις άδειες ανακατασκευής κατοικιών.

Σήμερα πραγματοποιήθηκε μνημόσυνο στον ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου στη μνήμη των 102 θυμάτων στο οποίο έδωσε το «παρών» και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Το απόγευμα, δε, σε κάθε πληγείσα περιοχή θα συγκεντρωθούν όσοι το επιθυμούν και περπατώντας τους δρόμους της φωτιάς θα καταλήξουν σιωπηλά στο λιμανάκι του Ματιού, στις 20:00 όπου θα τελεστεί Επιμνημόσυνη Δέηση και εκφώνηση των ονομάτων των νεκρών.

Στο Νέο Βουτζά, θα συγκεντρωθούν στις 18:00 στο πέταλο της οδού Ισμήνης, της β' Εισόδου, εκεί που εντοπίστηκαν τα περισσότερα θύματα, προκειμένου να τελεστεί τρισάγιο στη μνήμη τους. Στη συνέχεια, περπατώντας προς το Μάτι με προορισμό το ΝΑ.Ο.ΜΑ. θα φυτευτούν κατά μήκος του δρόμου, 15 κυπαρισσάκια, αφιερωμένα στους ανθρώπους που χάθηκαν.

Καμένες ψυχές στα αποκαΐδια

Κάποιος πρέπει να ασχοληθεί επιτέλους με κάθε δυνατό τρόπο με την επούλωση των πληγών των ανθρώπων που επέζησαν και δεν μπορούν και δεν θέλουν να ξεχάσουν αυτά που βίωσαν. Και μετά έρχεται το θέμα των σπιτιών και των υλικών αγαθών που καταστράφηκαν από το πέρασμα της πύρινης λαίλαπας. Ο κ. Αναγνώστου εξηγεί την κατάσταση και τα όσα δεν έχουν γίνει: «Μιλάμε για τρεις κατηγορίες ανθρώπων. Αυτούς που έφυγαν από τη ζωή, αυτούς που κάηκαν και αυτούς που ξεσπιτώθηκαν. Εχουμε, λοιπόν, 102 νεκρούς, 150 εγκαυματίες και 550 ξεσπιτωμένους. Από τους 150 εγκαυματίες οι 50 είναι βαριά και από αυτούς οι 35 πάρα πολύ βαριά, δηλαδή δεν έχουν δέρμα, μένουν στα σπίτια τους και προσπαθούν να σταθούν στα πόδια τους και να ζήσουν. Από τους 550 που ξεσπιτώθηκαν, οι 250 μένουν στις κατασκηνώσεις εδώ και έναν χρόνο, ενώ οι υπόλοιποι είτε είναι φιλοξενούμενοι από συγγενείς και φίλους είτε πληρώνουν ενοίκιο». Για τους βαριά εγκαυματίες, όπως τονίζει ο κ. Αναγνώστου, «υπάρχουν σοβαρά προβλήματα με την αποκατάστασή τους και αυτό γιατί στην Ελλάδα κάθε φορά που πρέπει να πάρουν υγιές δέρμα, υγιή ιστό, θεωρείται κοσμητική επέμβαση και δεν πληρώνει το κράτος. Μέσω της Συντονιστικής Επιτροπής και με χορηγίες τρέξαμε, βρήκαμε Ελβετούς γιατρούς εξειδικευμένους γι’ αυτές τις περιπτώσεις και έχουμε φτιάξει 12 ιατρεία που πηγαίνουν οι εγκαυματίες. Βρήκαμε και μεταφραστές ώστε να υπάρχει συνεννόηση και έτσι χωρίς το κράτος προσπαθούμε να βοηθήσουμε τους συνανθρώπους μας».

Χωρίς το κράτος, που ούτως ή άλλως απουσίαζε τις κρίσιμες ώρες και εμφανίστηκε μετά, όταν ο κ. Αλέξης Τσίπρας μοίραζε υποσχέσεις και ο κ. Χρήστος Σπίρτζης έλεγε ότι όλα θα γίνουν άμεσα. Τίποτε όμως δεν έγινε άμεσα μετά την τραγωδία, η οποία αν είχε γίνει σε άλλη χώρα -με τους δεδομένους χειρισμούς- θα έπεφταν κεφάλια πρωτοκλασάτων υπουργών την επομένη. Την ημέρα δηλαδή όπου οι άνθρωποι στο Μάτι βίωναν την καταστροφή, αναζητούσαν ανθρώπους που είχαν χαθεί και άρχισαν να ζουν με τους εφιάλτες τους. Εφιάλτες που δεν σβήνουν, ειδικά από το μυαλό των ανθρώπων που έχασαν παιδιά, συγγενείς και φίλους. Για την ψυχολογική αποκατάσταση αυτών των ανθρώπων, αλλά και εκείνων που έζησαν τον πύρινο εφιάλτη ο κ. Αναγνώστου επισημαίνει: «Πριν από έναν μήνα η Περιφέρεια Αττικής έφτιαξε κέντρο ψυχολογικής αποκατάστασης γιατί μέχρι τώρα πηγαίνουμε σε ιδιωτικά ιατρεία ή στους Γιατρούς του Κόσμου ή σε άλλες πρωτοβουλίες ιδιωτικές».

Οταν μιλούν οι αριθμοί

Οι υλικές ζημιές που έχει υποστεί ο οικισμός μπορεί να χωριστούν σε πέντε κατηγορίες: στην υλοτόμηση, στην απομάκρυνση του αμιάντου, στην κατεδάφιση, στην άδεια επισκευής και ανακατασκευής και στη μελέτη φύτευσης. Καθεμία, όμως, έχει τις δικές της τρομερές δυσκολίες έναν χρόνο μετά την καταστροφική φωτιά. «Οσον αφορά την υλοτόμηση, από τα 8.500 δέντρα που έχουν καεί, τα 6.500 έχουν απομακρυνθεί, αλλά ακόμη εκκρεμούν 2.000, τα οποία βρίσκονται μέσα σε ιδιοκτησίες και δεν μπορούν να απομακρυνθούν αν δεν υπάρχει η σύμφωνη γνώμη του ιδιοκτήτη. Σε ό,τι έχει να κάνει με τον αμίαντο, έχει περισυλλεχθεί μόλις ένα ποσοστό της τάξης του 25% του αμιάντου. Με το άλλο 75% τι θα γίνει;

Μπορούν να μας πουν; Γνωρίζουμε ότι έχουμε πάρει 1.500.000 ευρώ για τον αμίαντο- ξέρουμε ότι έχουν ανανεωθεί οι συμβάσεις των τεσσάρων εταιρειών που τον απομακρύνουν αλλά εμείς δεν βλέπουμε τίποτε μέχρι στιγμής. Να πάμε και στα σπίτια; Για την κατεδάφιση σπιτιών έχουμε τα εξής στοιχεία: υπάρχουν 270 σπίτια για κατεδάφιση από τα οποία έχουν κατεδαφιστεί τα 60, οπότε μένουν άλλα 210. Εχουν διενεργηθεί έξι εργολαβίες των 60.000 ευρώ που αφορούν 20 σπίτια, άρα έχουν μοιράσει αυτές τις έξι εργολαβίες σε κομμάτια για να απομακρύνει κάθε εταιρεία 20 σπίτια. Δηλαδή 20Χ6 μας κάνει 120 σπίτια. Υπάρχουν 210 στο σύνολο, άρα μένουν και 90 σπίτια να στέκουν. Πάντως ούτε αυτούς τους εργολάβους έχουμε δει μέχρι τώρα».

Η κυρία Κατερίνα Χρυσανθοπούλου, μέλος επίσης της Συντονιστικής Επιτροπής, τονίζει για το συγκεκριμένο θέμα: «Είχαν ξεκινήσει κάποιες κατεδαφίσεις με χρήματα χορηγιών, όπου οι εταιρείες δούλεψαν για 2 με 3 μήνες, αλλά μετά αποσύρθηκαν. Είχε ξεκινήσει μια διαδικασία το υπουργείο Υποδομών αλλά οι ανάδοχοι σταμάτησαν το έργο γιατί δεν πληρώθηκαν». Υπουργεία, ανάδοχοι, έργα. Λέξεις ατάκτως ερριμμένες πάνω στα αποκαΐδια περιουσιών που σβήστηκαν ή έπαθαν ζημιές και αποτυπώνουν την Ελλάδα που όλοι γνωρίζουμε εδώ και δεκαετίες.

Οι άδειες ανακατασκευής αλλά και επισκευής των σπιτιών είναι ένα άλλο θέμα που εξακολουθεί να πληγώνει το καμένο Μάτι, με τον κ. Αναγνώστου να επισημαίνει σχετικά: «Εχουν βγει 130 άδειες επισκευής που αντιπροσωπεύουν το 25% από το σύνολο των 550 που είναι τα κιτρινοπράσινα με ζημιές, δηλαδή αυτά που έχουν πολύ λίγες έως μέτριες ζημιές. Για την ανακατασκευή έχουμε έναν χρόνο μετά 76 βεβαιώσεις σε δικαιούχους ότι δικαιούνται να πάρουν χρήματα γιατί το σπίτι τους κάηκε. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι έχουν βγει άδειες ανακατασκευής γιατί η Πολεοδομία έχει βγάλει μόνο τρεις άδειες και αυτό επειδή κανείς δεν κατέθετε φάκελο πληρώνοντας μηχανικούς χωρίς να γνωρίζει ότι δεν θα πάρει χρήματα από κάπου και επειδή φυσικά δεν έχει χρήματα και σήμερα ζει στις κατασκηνώσεις».

Η μελέτη δενδροφύτευσης

Η περίφημη μελέτη δενδροφύτευσης απλά δεν υπάρχει αφού δεν έχει γίνει έναν χρόνο τώρα τίποτε από το κράτος, όπως τονίζει ο κ. Αναγνώστου. Επισημαίνει μάλιστα ότι μόνο χάρη σε κάποιες χορηγίες δόθηκαν 2.500 δέντρα και 1.500 θάμνοι σε 500 κατοίκους για να τα φυτέψουν στα σπίτια τους ώστε να αρχίζει να αλλάζει λίγο η όψη της περιοχής: «Εναν χρόνο μετά έχουμε κάνει μόνο το 23% της διαδρομής που έχουμε μπροστά μας. Εχει γίνει η γραφειοκρατική δουλειά αλλά ο κόσμος δεν αντέχει πλέον. Να φανταστείτε ότι δεν υπήρχε καν τεχνογνωσία για πυρκαγιές». Και πώς να υπάρξει όταν κανείς δεν έκανε τίποτε γι’ αυτό, χρόνια ολόκληρα, όταν το Μάτι έπαιρνε τη μορφή που είχε μέχρι τον Ιούλιο του 2018. «Κάτοικοι που είναι μηχανικοί πήραμε τον οδηγό που είχαν στην αποκατάσταση φυσικών καταστροφών για τις ζημιές από σεισμό γιατί με αυτό πορεύονταν και το μεταφράσαμε για πυρκαγιά. Αν δεν υπήρχαμε εμείς οι πολίτες και η Συντονιστική Επιτροπή, τι θα είχε γίνει;».

Ολα καταδεικνύουν ότι εδώ και έναν χρόνο η προηγούμενη κυβέρνηση, παρά τις εξαγγελίες και τα μεγάλα λόγια των πρώτων ημερών μετά την τραγωδία, λειτουργούσε με ρυθμούς χελώνας. Οι πληγέντες είναι απογοητευμένοι, θυμωμένοι, λυπημένοι και οργισμένοι, ειδικά αυτές τις ημέρες που οι μνήμες έρχονται να ξύσουν τις ανοιχτές ακόμη πληγές. Στην επιστολή που έστειλαν πριν από λίγες ημέρες στη νέα κυβέρνηση και στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ζήτησαν «υπέρβαση των εμποδίων και την ταχεία επαναφορά της ζωής σε μια κανονικότητα ώστε να μην χαθεί άλλος πολύτιμος χρόνος». Φεύγοντας, τα μάτια πέφτουν στη μεγάλη πινακίδα που στεκόταν πάνω από την Αργυρή Ακτή ως καλωσόρισμα στο Μάτι και είχε μαυρίσει από τη φωτιά. Οι νέοι της περιοχής, όμως, φρόντισαν να τη χρωματίσουν και να μοιράσουν χαμόγελα, έστω και αμυδρά.

Το γκράφιτι με το μεγάλο πράσινο μάτι που βρίσκεται σε τοίχο στον παραθαλάσσιο δρόμο θέλει να δείξει σε όλους πως το Μάτι θα γίνει ξανά πράσινο. Μπορεί και να γίνει, μετά από πολλά χρόνια, όταν η 23η Ιουλίου θα αρχίσει να ξεθωριάζει από τις μνήμες μας, όπως είθισται να συμβαίνει με όλα τα γεγονότα, μικρά και μεγάλα, που σημαδεύουν τη ζωή των ανθρώπων και της χώρας όπου ζουν.