Μπλόκο του ΣτΕ στους ελέγχους για εισοδήματα πριν το 2010

Τα πάνω κάτω στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης για τις νέες ρυθμίσεις και τα πρόστιμα που το υπουργείο Οικονομικών υπολογίζει να εισπράξει από τις λίστες με τα εμβάσματα και τις καταθέσεις, απειλούν να φέρουν η τρόικα, αλλά και νέες δικαστικές αποφάσεις που καθιστούν απόλυτο ρυθμιστή των εξελίξεων στο θέμα αυτό το Συμβούλιο της Επικρατείας.


Η κυβέρνηση έχει ποντάρει πολλά (για επιπλέον έσοδα, αλλά και για το image της) στους αναδρομικούς ελέγχους καταθέσεων και εμβασμάτων, ενώ ετοιμάζει και τη νέα ρύθμιση νομιμοποίησης των μεγαλοκαταθετών από τις διάφορες λίστες - με τελευταία και καλύτερη τη λίστα Μπόργιανς. Επεσε, όμως, σε συμπληγάδες καθώς:

■ Αφενός η τρόικα δεν έχει απαντήσει ακόμα επισήμως αλλά, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν φαίνεται να συναινεί στις μεγάλες εκπτώσεις έως 70% που θα προσφέρει η νέα ρύθμιση, διότι όσοι ενταχθούν σε αυτήν θα πληρώνουν λιγότερα από όσα αν ήταν νομοταγείς και τα πλήρωναν στην ώρα τους!

■ Αφετέρου τα δικαστήρια δεν δέχονται ότι έχει ισχύ ο αναδρομικός φόρος που επιβάλλεται σε καταθέσεις και εισοδήματα προ του 2010. Παραπέμπουν το θέμα στο ΣτΕ, το οποίο όμως, όπως αποκαλύπτει σήμερα το «ΘΕΜΑ», με αποφάσεις του έχει ήδη δικαιώσει φορολογούμενους και απέρριψε τους αναδρομικούς φόρους σε καταθέσεις που είχε επιβάλει η Εφορία. 

Τάκλιν από τα δικαστήρια

Οι εξελίξεις αναγκάζουν την κυβέρνηση να επανεξετάσει τα σχέδια για ελέγχους και ρυθμίσεις εθελοντικής αποκάλυψης κεφαλαίων, αν θέλει να μη βρεθεί μπροστά στον κίνδυνο να αναγκαστεί να… επιστρέψει και λεφτά στους μεγαλοκαταθέτες που ελέγχει.
Και αυτό γιατί οι δικαστικές αποφάσεις αμφισβητούν το δικαίωμα της Εφορίας να επιβάλει όπου και όπως θέλει πρόστιμα, ειδικά αν το κάνει αναδρομικά για εισοδήματα και καταθέσεις που αφορούν τα έτη πριν το 2010. Ωστόσο, όλα τα λεφτά που βγήκαν στο εξωτερικό και αποκαλύπτονται στις διάφορες λίστες, αφορούν κυρίως τα χρόνια πριν ξεσπάσει η κρίση στην Ελλάδα. Αρα, αν τα δικαστήρια βάλουν φρένο σε ελέγχους και ρυθμίσεις για τα χρόνια έως το 2009, περιορίζεται δραματικά και το εισπρακτικό αποτέλεσμα των διώξεων στους καταθέτες. 
Προ ημερών, όμως, σε μία από τις πρώτες-πρώτες αποφάσεις που έβγαλε για το 2016, το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών δεν έκανε δεκτό το σκεπτικό με το οποίο λειτουργεί η Εφορία. Παραπέμπει την υπόθεση στο Συμβούλιο της Επικρατείας, θέτοντας σημαντικά προδικαστικά ερωτήματα που θα καθορίσουν τι αποφάσεις θα βγάζουν στο εξής τα ελληνικά δικαστήρια για όσους ελέγχονται αναδρομικά επειδή βρέθηκε το όνομά τους στις διάφορες λίστες.

Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι ήδη το ΣτΕ έχει εκδώσει μία σημαντική απόφαση, στην οποία στηρίζονται τα διοικητικά δικαστήρια που δικαιώνουν τους ελεγχόμενους φορολογούμενους. Η απόφαση δικαίωσε εν έτει 2013 τον παλαιό ποδοσφαιριστή του Ολυμπιακού Πέτρο Μίχο που γλίτωσε τα βαριά πρόστιμα που του είχε επιβάλει η Εφορία για μία κατάθεση 34 εκατ. δραχμών από την Τράπεζα Κρήτης του Κοσκωτά το 1988! O ποδοσφαιριστής απέδειξε ότι το ποσό αυτό το εισέπραξε ως αποζημίωση, για την οποία μάλιστα τον φόρο έπρεπε να πληρώσει ο ΟΣΦΠ και όχι ο ίδιος. Είναι πιθανόν, λοιπόν, το ΣτΕ να επιβεβαιώσει και πάλι την απόφασή του αυτή με μία νέα, δημιουργώντας νομολογία που δεν θα μπορεί να μην εφαρμόσει το υπουργείο Οικονομικών σε όσα τώρα σχεδιάζει να κάνει.

Με την τελευταία απόφασή του (5/2016) το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών ζητάει από το ΣτΕ να απαντήσει αν ισχύουν για εμβάσματα και καταθέσεις προ της 30.9.2010 όσα προβλέπει ο νόμος 3888/2010, που είναι η βάση στην οποία η Εφορία φορολογεί αυτομάτως τις καταθέσεις και τα εμβάσματα σαν… αδικαιολόγητη προσαύξηση περιουσίας και φοροδιαφυγή. Και συγκεκριμένα:

■ Εάν μπορούν να φορολογηθούν ως εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα ποσά εμβασμάτων που απεστάλησαν στο εξωτερικό προ του 2010, των οποίων η προέλευση δεν δικαιολογείται από τα δηλωθέντα στην Εφορία εισοδήματα. 

■ Εάν είναι νόμιμη η μεταφορά στον φορολογούμενο (αντί στον ελεγκτή της Εφορίας) της υποχρέωσης να αποδείξει αυτός από πού προέρχονται τα ποσά του εμβάσματος και αν έχουν ήδη φορολογηθεί νόμιμα ή όχι.

■ Εάν μπορεί η υποχρέωση αυτή να επεκταθεί και σε εμβάσματα προγενέστερα της έναρξης ισχύος του Ν.3888, δηλαδή πριν από τις 30.9.2010 ή αν είναι αντισυνταγματικό κάτι τέτοιο.
■ Εάν κριθεί ότι τα εμβάσματα υπόκεινται σε φορολόγηση ως εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα, σε ποια χρονιά (δηλαδή με ποιους συντελεστές) θα πρέπει να φορολογηθούν - στον χρόνο αποστολής του εμβάσματος ή στον χρόνο σχηματισμού της τραπεζικής κατάθεσης από την οποία προήλθε το έμβασμα.

■ Εάν κριθεί ότι τα εμβάσματα υπόκεινται σε φορολόγηση ως εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα, πώς θα κρίνεται αν τα ποσά καλύπτονται από τα δηλωθέντα εισοδήματα των κρινόμενων οικονομικών ετών, δηλαδή αν θα χρησιμοποιηθεί ολόκληρο το δηλωθέν εισόδημα ή πρέπει να αφαιρεθούν από αυτό οι τεκμαρτές δαπάνες.

Ανατροπή και… πέναλτι

Την ώρα, όμως, που στο οικονομικό επιτελείο κάνουν σχεδιασμούς για μαζικούς ελέγχους και αναδρομική φορολόγηση καταθέσεων, υπάρχει τουλάχιστον ήδη μία απόφαση του ΣτΕ που φαίνεται να βάζει φρένο στην αναζήτηση φόρων πριν την 30ή Σεπτεμβρίου 2010.
Η νομιμότητα αναδρομικών ελέγχων έχει αμφισβητηθεί και από αποφάσεις δικαστηρίων και από γνωμοδοτήσεις του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους κ.ά., ενώ η απόφαση του ΣτΕ παράγει ήδη έννομο αποτέλεσμα, καθώς με βάση αυτήν εκδίδονται επόμενες αποφάσεις Εφετείων που καταρρίπτουν ή περιορίζουν τους ελέγχους και τα πρόστιμα της Εφορίας επειδή κρίνουν ότι η αναδρομικότητα των ελέγχων από το Δημόσιο ελέγχεται ως ανίσχυρη και αντισυνταγματική από το ανώτατο δικαστήριο.

Ετσι η «φάμπρικα» αναδρομικών ελέγχων 10ετίας που στήθηκε το 2010 καταρρέει, καθώς το ΣτΕ εξέδωσε την επίμαχη απόφαση το 2013, δηλαδή τρία χρόνια ακριβώς μετά τον νόμο Παπακωνσταντίνου (3888 του 2010) και δύο χρόνια μετά την εγκύκλιο Κουσελά (ΠΟΛ.1095 του 2011), βάσει των οποίων το υπουργείο Οικονομικών ξεκίνησε το «πογκρόμ» στους καταθέτες. 

Η απόφαση αυτή κρύβεται πίσω από απανωτές εφετειακές αποφάσεις που εκδόθηκαν πολύ πρόσφατα (το τελευταίο τετράμηνο) από το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών.
Η απόφαση του ΣτΕ αφορούσε, όπως προαναφέρθηκε, την αποζημίωση του ποδοσφαιριστή Πέτρου Μίχου. Η ΔΟΥ Καλλιθέας εντόπισε το 1999 ότι το ποσόν των 34 εκατ. δραχμών που κατατέθηκε στον λογαριασμό του ποδοσφαιριστή δεν είχε δηλωθεί στη δήλωση Ε1 που υπεβλήθη το 1989. Μετά από έλεγχο του είχε καταλογίσει αναδρομικά φόρο 19 εκατ. δρχ. (μαζί με πρόστιμα κ.λπ.). Μετά την απόφαση του ΣτΕ δικαιώθηκε ο ποδοσφαιριστής.