Ακτοπλοϊα: Tα τρωτά του συστήματος πλήττουν τους νησιώτες

Τα τρωτά σημεία του συστήματος ακτοπλοΐας αλλά και τους τρόπους για να βγουν από τη δύσκολη θέση οι νησιώτες-επιβάτες, που είναι εκείνοι οι οποίοι πλήττονται περισσότερο, αναζητά το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Κατ’ αρχάς έγινε καταγραφή των προβλημάτων που είναι αποκαλυπτική, σύμφωνα με έρευνα της Μαρίας Λεκάκου, καθηγήτριας στο Τμήμα Ναυτιλίας & Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

«Στη δυσμενέστερη θέση όλων βρίσκονται οι “ευάλωτοι” χρήστες. Χρησιμοποιούμε αυτόν τον όρο για τους νησιώτες, δεδομένου ότι αποτελούν τη μειοψηφία των μετακινουμένων, λόγω της ισχυρής ζήτησης για διακοπές, καθώς το 70% των μετακινουμένων δηλώνει ως λόγο μετακίνησης τις διακοπές, κινείται τη θερινή περίοδο και έχει χαρακτηριστικά και απαιτήσεις διαφορετικές από αυτές των νησιωτικών κοινωνιών», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

• Οι νησιώτες έχουν πηγές αποσπασματικής πληροφόρησης, οι οποίες βασίζονται στα άλλα μέρη της αγοράς (κράτος, παραγωγούς), επικεντρώνονται δε σε θέματα δρομολογίων ή τιμών, δεν κατέχουν δηλαδή ανεξάρτητη γνώση για να μπορούν να αξιολογήσουν την παρεχόμενη υπηρεσία. Αυτό το έλλειμμα περιορίζει και την αποτελεσματικότητα της παρέμβασής τους στα θεσμικά όργανα (Συμβούλιο Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών) και αδυνατίζει τη θεσμική τους παρέμβαση, ενώ αντίθετα ενισχύει τη θέση των επιχειρήσεων.
• Η αδυναμία παρέμβασης ενισχύεται και από τις διαδικασίες και τη μέθοδο λήψης απόφασης του συγκεκριμένου οργάνου, καθώς η δυνατότητα ουσιαστικής συμμετοχής των εκπροσώπων των τοπικών κοινωνιών ακυρώνεται από τον μικρό χρόνο ενημέρωσης όσον αφορά στην ατζέντα των προς συζήτηση θεμάτων και από την ατελή ενημέρωση, ανάγοντας σε βασικό ρυθμιστή και εισηγητή τις υπηρεσίες του υπουργείου, καθώς μάλιστα οι εισηγήσεις ουσιαστικά «ανακοινώνονται» προφορικώς κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης.
• Μεγάλος αριθμός των θεμάτων ουσιαστικά συζητιούνται “ετεροχρονισμένα” και απλώς νομιμοποιούν τετελεσμένα.
  Η διαπιστωμένα ασθενέστερη θέση των χρηστών (των μεταφορικών υπηρεσιών προς και από τα νησιά) μπορεί να βελτιωθεί με τη θέσπιση και αξιολόγηση των υπηρεσιών μέσω μετρήσιμων Δεικτών Απόδοσης (Key Performance Indicators (KPI)), οι οποίοι σχετίζονται με συμφωνίες με βάση προσδιορισμένα επίπεδα υπηρεσιών, π.χ. ποιότητας και τιμών (Service Level Agreements (SLA)) ή μέσω της σύναψης συμβάσεων με βάση την παραγωγή (Performance Based Contracts)».

Ο ανεκτός ναύλος

Η τελική αποδοχή αλλά και η αποτίμησή τους εναπόκειται στις τοπικές κοινωνίες και τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ηταν και είναι απολύτως απαραίτητος ο σαφής προσδιορισμός δεικτών όσον αφορά στην κοινωνική και οικονομική συνοχή, αλλά και ο οικονομικά ανεκτός ναύλος, ώστε να είναι δυνατόν να προσδιοριστούν και να παρακολουθούνται τα δρομολόγια και οι τιμές και να είναι σαφείς και γνωστές οι προδιαγραφές των Υπηρεσιών Δημοσίου Συμφέροντος, όπως άλλωστε προβλέπεται και από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό, αλλά και από τη διεθνή πρακτική και εμπειρία στην απελευθέρωση υπηρεσιών μεγάλου οικονομικού ενδιαφέροντος (π.χ., απελευθέρωση ταχυδρομικών υπηρεσιών, φυσικού αερίου, ηλεκτρικής ενέργειας, όπου έχει ήδη καθοριστεί η καθολική υπηρεσία, ενώ υπάρχει ανάλογη εμπειρία από τις επικοινωνίες αλλά και τις αερομεταφορές στις ΗΠΑ).

Εκτός της οργάνωσης της παρακολούθησης της αγοράς, απαιτείται η αποτύπωση των ρόλων αλλά και των προτεραιοτήτων των εμπλεκόμενων φορέων, ανάλογα με το πεδίο αρμοδιοτήτων και τον ρόλο τους στην αγορά των θαλάσσιων ενδομεταφορών, ώστε το τελικό προϊόν να είναι ένα σύνολο από αντιπροσωπευτικούς δείκτες που προκύπτουν από την αξιοποίηση των πρωτογενών δεδομένων αλλά και από την αξιολόγηση και την ιεράρχηση εκ μέρους αντιπροσωπευτικών σωμάτων.

Στα νησιά, η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί, αξιοποιώντας τη διεθνή εμπειρία, να διατυπώσει τις προδιαγραφές της μεταφορικής υπηρεσίας που απαιτείται για την ανάπτυξη του τόπου τους, με οργανωμένο και αποδεκτό τρόπο, δεδομένης και της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα δικαιώματα των χρηστών υπηρεσιών γενικού ενδιαφέροντος, όπως είναι οι ακτοπλοϊκές μεταφορές για τις νησιωτικές περιοχές.