Παπαϊωάννου για τα μη κρατικά πανεπιστήμια: Ιστορική μεταρρύθμιση που διασφαλίζει νέες προοπτικές για την ελληνική εκπαίδευση

Η ίδρυση και λειτουργία των μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές θεσμικές τομές των τελευταίων ετών καθώς έρχεται να αλλάξει ριζικά το τοπίο της ανώτατης εκπαίδευσης. 

Με αφορμή τις αντιδράσεις της Πανελλήνιας Ένωσης Αναγνωρισμένων Κολλεγίων, που εκφράζει σοβαρές ενστάσεις για τον τρόπο αδειοδότησης αλλά και του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (ΔΣΑ), που αμφισβητεί το περιεχόμενο του προγράμματος σπουδών της νέας Νομικής Σχολής ιδιωτικού πανεπιστημίου, ο υφυπουργός Παιδείας, αρμόδιος για την ανώτατη εκπαίδευση, Καθηγητής Νίκος Παπαϊωάννου, μιλά στο protothema.gr. Απαντά αναλυτικά στις επικρίσεις, δίνοντας διευκρινίσεις σχετικά με την κυβερνητική πρωτοβουλία και τη νομιμότητα των διαδικασιών.

Οι αιτιάσεις των κολλεγίων

Η Πανελλήνια Ένωση Αναγνωρισμένων Κολλεγίων υποστήριξε με ανακοίνωσή της ότι η διαδικασία αδειοδότησης των νέων πανεπιστημίων έγινε με «δύο μέτρα και δύο σταθμά» σε σχέση με τις υπόλοιπες εκπαιδευτικές δομές της χώρας.

Όπως επισημαίνει, δεν ζητήθηκαν από τους αιτούντες βασικά νομιμοποιητικά έγγραφα, που είναι απαραίτητα για σχολεία, ΙΕΚ, ΚΔΒΜ ή κολλέγια, όπως ποινικά μητρώα των νόμιμων εκπροσώπων, ασφαλιστικές και φορολογικές ενημερότητες, πιστοποιητικά φερεγγυότητας, καταστατικά εταιρειών που να αποδεικνύουν το μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού ιδρύματος, μισθωτήρια εγκαταστάσεων, πιστοποιητικά πυρασφάλειας.

Η Ένωση καταγγέλλει, επίσης, ότι η Γενική Διεύθυνση Ανώτατης Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας «αρνείται να δώσει στη δημοσιότητα τα κρίσιμα έγγραφα εγγυητικών επιστολών και παραβόλων» ώστε να φανεί εάν τα κεφάλαια προέρχονται πράγματι από τα ξένα πανεπιστήμια ή αν εμπλέκονται εγχώρια επιχειρηματικά συμφέροντα. Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι ΕΘΑΑΕ και ΕΟΠΠΕΠ δεν ανάρτησαν τις αιτήσεις στη «Διαύγεια», παρά τα σχετικά εξώδικα. 

Ο υφυπουργός Παιδείας απορρίπτει κατηγορηματικά τις αιτιάσεις, τονίζοντας πως η διαδικασία για τα μη κρατικά πανεπιστήμια δεν μπορεί να συγκριθεί με εκείνη που ακολουθείται για κολλέγια ή ΙΕΚ: «Η αξιολόγηση των φακέλων των πανεπιστημίων ουδεμία σχέση έχει με τον τρόπο αξιολόγησης του οποιουδήποτε φακέλου ΙΕΚ ή Κολλεγίου. Εκείνο που έκανε η πολιτεία, με βάση τον νόμο, είναι να εξετάσει τους φακέλους των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, που υπέβαλαν τα μητρικά ιδρύματα».

Ο κ. Παπαϊωάννου χαρακτήρισε τη θεσμοθέτηση των μη κρατικών πανεπιστημίων «ιστορική μεταρρύθμιση» που διασφαλίζει νέες προοπτικές για την ελληνική εκπαίδευση, μακριά από «κομματικές ή ιδεολογικές αγκυλώσεις».

Τι ισχύει για τα καταστατικά των ΝΠΠΕ και τις εγγυητικές επιστολές

«Στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, που έλαβαν θετική εισήγηση από την ΕΘΑΑΕ, το καταστατικό όχι απλώς είναι ανηρτημένο, αλλά έχει δημοσιευθεί και στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Επομένως, καταρρίπτονται τα επιχειρήματα περί “καταστατικού”», επισημαίνει ο κ. Παπαϊωάννου. Όσο για τις εγγυητικές επιστολές και τα παράβολα, ο ίδιος διαβεβαιώνει ότι έχουν ελεγχθεί από το υπουργείο και είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου, με την προϋπόθεση ότι έχει έννομο συμφέρον.

Όπως διευκρινίζει, «δεν υπάρχει εκ του νόμου καμία υποχρέωση να δημοσιοποιηθούν στη “Διαύγεια” - από πού απορρέει κάτι τέτοιο; Δημοσιευτέα είναι το καταστατικό και ο εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας του παραρτήματος, για τα οποία - όπως προανέφερα - υπάρχει το ΦΕΚ.

Όλα τα υπόλοιπα, αποτελούν έγγραφα μίας σύνθετης διοικητικής λειτουργίας, στα οποία αποκτά πρόσβαση κάποιος εάν προηγουμένως τεκμηριωθεί ότι έχει έννομο συμφέρον». 

Οι αιτήσεις που δεν έγιναν δεκτές

 Αναφερόμενος στις αιτήσεις που δεν έλαβαν θετική εισήγηση, ο κ. Παπαϊωάννου εξήγησε ότι αυτό δεν παραπέμπει σε Ιδρύματα «χαμηλής ποιότητας»: «Σημαίνει ότι στον φάκελο υπήρχαν στοιχεία, που χρήζουν περαιτέρω διευκρινίσεων.

Τα πανεπιστήμια αυτά θα λάβουν τη σχετική εισήγηση της ΕΘΑΑΕ, θα εκτιμήσουν την αναγκαιότητα επανυποβολής του φακέλου και την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά, εφόσον καταθέσουν εκ νέου φάκελο και αυτός αξιολογηθεί θετικά, θα ξεκινήσουν τη λειτουργία τους».

Η διαδικασία πιστοποίησης των προγραμμάτων

Έντονος δημόσιος διάλογος έχει ξεκινήσει με αφορμή την κριτική σχετικά με την αξιολόγηση των προγραμμάτων σπουδών των ΝΠΠΕ. Οι παρατηρήσεις αυτές, σύμφωνα με τον ΔΣΑ, γεννούν ερωτήματα για την επάρκεια των αποφοίτων σε σχέση με τα πτυχία των δημόσιων Νομικών Σχολών.

Συγκεκριμένα, ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών έθεσε ζήτημα για ελλείψεις στο πρόγραμμα μιας Νομικής Σχολής υπό ίδρυση ιδιωτικού πανεπιστημίου, με τον πρόεδρο Δημήτρη Βερβεσό να κάνει λόγο για απουσία βασικών μαθημάτων - Αστικού, Ενοχικού και Κληρονομικού Δικαίου. 

Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Παιδείας αρμόδιος για την ανώτατη εκπαίδευση, Καθηγητής Νίκος Παπαϊωάννου απαντά πως τέτοιες ανησυχίες είναι πρόωρες:

«Όταν θα πιστοποιηθεί το πρόγραμμα σπουδών, τότε θα μπορούμε να πούμε εάν αυτό συνάδει ή όχι με τη συνολική εικόνα του γνωστικού αντικειμένου. Συστήνω λοιπόν σε όσους ενδιαφέρονται να περιμένουν να δουν το πιστοποιημένο πρόγραμμα και στη συνέχεια να προχωρήσουν σε εγγραφή».

Όπως υπογραμμίζει ο ίδιος, «οι επιτροπές αξιολόγησης συγκροτούνται από ακαδημαϊκούς εντός και εκτός Ελλάδας, καθώς και από εκπροσώπους επιστημονικών συλλόγων, όλοι εξειδικευμένοι στο γνωστικό αντικείμενο που εξετάζουν, επομένως ύστερα από έλεγχο του curriculum, θα είναι σε θέση να εκτιμήσουν ποια προγράμματα σπουδών θα μπορούν να ξεκινήσουν. Το διάστημα ενός μήνα για τον σκοπό αυτό, είναι χρόνος που θεωρείται επαρκής». 

Αξίζει να αναφερθεί, επίσης, ότι ένα ΝΠΠΕ μπορεί να έχει λάβει άδεια λειτουργίας και εγκατάστασης αλλά από τα 4 ή 5 προγράμματα σπουδών, να μη λάβει έγκριση για κάποιο. «Είναι σημαντικό τα προγράμματα σπουδών και η υλικοτεχνική υποδομή να συνάδουν με ένα πανεπιστημιακό Ίδρυμα. Η πολιτεία πρέπει να παρέχει όλες τις ασφαλιστικές ακαδημαϊκές δικλείδες, ώστε τα ΝΠΠΕ και τα δημόσια Πανεπιστήμια να συνυπάρχουν στο πλαίσιο ενός εξωστρεφούς ακαδημαϊκού χάρτη», σημειώνει ο κ. Παπαϊωάννου. 

Παράλληλα, διευκρινίζει ότι πολλά από τα πανεπιστήμια αυτά προέρχονται από χώρες με τριετή προγράμματα, τα οποία στην Ελλάδα θα διαμορφωθούν ως τετραετή, ώστε να υπάρχει πλήρης ακαδημαϊκή ισοδυναμία, εφόσον θα εξασφαλίζεται ο αριθμός των 240 ECTS (διδακτικές πιστωτικές μονάδες), που αντιστοιχεί στο συνολικό φόρτο εργασίας ενός ολοκληρωμένου προγράμματος σπουδών – 60 μονάδες ανά έτος.

Διαγραφές φοιτητών - «Νόμος με κοινωνικά χαρακτηριστικά και ασφαλιστικές δικλείδες»

Πέραν του ζητήματος των μη κρατικών πανεπιστημίων, επικείμενης της έναρξης της διαδικασίας διαγραφών των λιμναζόντων φοιτητών, ο κ. Παπαϊωάννου ανέφερε σχετικά ότι ήδη από το 2021, ο νόμος προέβλεπε ανώτατο όριο φοίτησης.

Όμως, όπως εξήγησε: «Τέλος Ιουλίου, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ψήφισε νόμο με έντονα κοινωνικά χαρακτηριστικά. Σε όσους έχουν περάσει το 70% των μαθημάτων, δίνουμε άλλες τρεις εξεταστικές – δηλαδή έναν χρόνο. Όσοι έχουν πτυχιακή ή πρακτική άσκηση, παίρνουν και ένα εξάμηνο επιπλέον. Άρα δίνεται πραγματική δυνατότητα ολοκλήρωσης σπουδών».

Παράλληλα, ξεκαθάρισε ότι η πολιτεία οφείλει να εξορθολογίσει τα μητρώα: «Υπάρχουν φοιτητές εγγεγραμμένοι από τη δεκαετία του ’70 και του ’80, που έχουν πάρει άλλο δρόμο – είναι προφανές. Δεν μπορεί να συνεχίζεται αυτό – πρέπει να γνωρίζουμε ποιος είναι ο ενεργός φοιτητικός πληθυσμός».

Όσο για τις αναμενόμενες αντιδράσεις απέναντι στις διαγραφές, ο ίδιος εμφανίζεται ανοικτός στον διάλογο. Υπογράμμισε, ωστόσο, ότι η πολιτεία δεν μπορεί να μένει όμηρος μειοψηφικών αντιδράσεων: «Η όποια διαφορετική άποψη μπορεί να ακουστεί και να διατυπωθεί. Όμως, διαφωνώ ριζικά και κάθετα με τις περιπτώσεις όπου οι μειοψηφίες προσπαθούν να επιβάλουν την άποψή τους».