Συμφωνία Ελλάδας - Αιγύπτου για ΑΟΖ: Λύσσαξαν οι Τούρκοι - Ο Ερντογαν βγάζει ξανά τις φρεγάτες

Aν το μέτρο αντίδρασης του αντιπάλου σου είναι ένδειξη της επιτυχίας σου, τότε η λυσσαλέα αντίδραση της Τουρκίας στη συμφωνία Ελλάδας - Αιγύπτου για μερική οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο κρατών είναι ένας ασφαλής δείκτης για την επιτυχία της ελληνικής διπλωματίας.

Ο βασικός στόχος της Αθήνας στις διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση ΑΟΖ με το Κάιρο ήταν η κατοχύρωση των νόμιμων ελληνικών δικαιωμάτων, όπως απορρέουν από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας και, κυρίως, η έμπρακτη αμφισβήτηση και κατάργηση στην πράξη του τουρκολιβυκού μνημονίου με το οποίο η Αγκυρα επιχείρησε να σφετεριστεί θαλάσσιες ζώνες ελληνικής κυριαρχίας.  

Λίγες ώρες αφότου η ελληνική και η αιγυπτιακή κυβέρνηση ανακοίνωσαν επισήμως την επίτευξη συμφωνίας για την οριοθέτηση τμήματος της μεταξύ τους ΑΟΖ, η τουρκική κυβέρνηση αντέδρασε μανιασμένα. Το υπουργείο Εξωτερικών της γείτονος με γραπτή ανακοίνωση χαρακτήρισε τη συμφωνία Ελλάδας - Αιγύπτου «ανύπαρκτη», προσθέτοντας ότι η  Αγκυρα θα πράξει ό,τι είναι απαραίτητο προκειμένου το μνημόνιο Αθήνας - Καΐρου να καταπέσει στα χαρτιά αλλά και επί του πεδίου.

Η τουρκική διπλωματία προέβαλλε τον ισχυρισμό ότι η συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου παραβιάζει δήθεν την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας αλλά και της… Λιβύης, διακηρύσσοντας παράλληλα την ετοιμότητα της Αγκυρας να υπερασπιστεί τα νόμιμα δικαιώματά της και παράλληλα κατηγόρησε την αιγυπτιακή κυβέρνηση ότι αφού το 2003 παρέδωσε στην Κύπρο 11.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα, τώρα ζημιώνει και πάλι τα συμφέροντα του αιγυπτιακού λαού δεχόμενη λιγότερη θαλάσσια έκταση απ’ όση της αναλογεί προς όφελος της Αθήνας.  

Το ύφος της τουρκικής ανακοίνωσης εξέπληξε ακόμη και τα πρόσωπα εκείνα στην ηγεσία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών που ανέμεναν από την Αγκυρα να αντιδράσει στην είδηση της συμφωνίας με την Αίγυπτο. «Περίμενα αντίδραση από την Τουρκία, όχι όμως να λυσσάξουν με τον τρόπο που διαμαρτυρήθηκαν» τονίζει στο «ΘΕΜΑ» κορυφαίος παράγοντας της ελληνικής διπλωματίας και εξηγεί: «Στην τουρκική κυβέρνηση είχαν την αίσθηση ότι είμαστε πολύ μακριά από την επίτευξη συμφωνίας με το Κάιρο. Στην Αγκυρα θεωρούσαν ότι λόγω των νομικών προβλημάτων η συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ θα καθυστερήσει. Δεν ήξεραν ότι επίκειται η οριστικοποίηση της συμφωνίας κι αυτό τους οδήγησε στη βίαιη αντίδραση».

Το βράδυ της προηγούμενης Πέμπτης 6 Αυγούστου, ώρες μετά τη συνομολόγηση της συμφωνίας για οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ της Ελλάδας και της Αιγύπτου, από το γραφείο του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ενημέρωσαν την ελληνική κυβέρνηση ότι η επανέναρξη των ελληνοτουρκικών διερευνητικών συνομιλιών που είχε προγραμματιστεί για τα τέλη Αυγούστου ακυρώνεται.

Η ανακοίνωση ότι ξαναρχίζουν οι διερευνητικές συνομιλίες, έπειτα από την παρέμβαση της Γερμανίδας καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ και τις διεθνείς αντιδράσεις στην προαναγγελία της Αγκυρας για σεισμικές έρευνες από το πλοίο «Oruc Reis», επρόκειτο να γίνει το πρωί της Παρασκευής 7 Αυγούστου, ταυτοχρόνως στην Ελλάδα και την Τουρκία, στη βάση ενός συμφωνημένου κειμένου που είχαν συντάξει η διευθύντρια του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού, πρέσβης Ελένη Σουρανή και ο Ιμπραχίμ Καλίν, εκπρόσωπος του Ερντογάν.  

Είχε μάλιστα συμφωνηθεί ο πρώτος γύρος των διερευνητικών συνομιλιών που είχαν παγώσει από το 2016 να διεξαχθεί στην Αδριανούπολη ή εναλλακτικά στην Κωνσταντινούπολη, όπου η αντιπροσωπία των Ελλήνων διπλωματών με επικεφαλής τον πρέσβη επί τιμή Παύλο Αποστολίδη επρόκειτο να μετακινηθεί οδικώς λόγω των περιορισμών της Ευρωπαϊκής Ενωσης στις πτήσεις προς την Τουρκία και λόγω της απαγόρευσης σε Τούρκους πολίτες να ταξιδεύουν σε χώρες της Ε.Ε. λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.  

Η τρίτη αντίδραση της Αγκυρας στη συμφωνία Ελλάδας - Αιγύπτου για την τμηματική οριοθέτηση της μεταξύ τους Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης ήρθε διά στόματος του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος έξω από τον ναό της Αγίας Σοφίας εμφανίστηκε οργισμένος. «Δεν αναγνωρίζω τη συμφωνία, για εμάς είναι ανύπαρκτη, η Ελλάδα δεν έχει καμία σχέση με τη Λιβύη ούτε με την Αίγυπτο», δήλωσε ο πρόεδρος της Τουρκίας και με έναν αφορισμό υποστήριξε ότι «δεν υπάρχει ανάγκη διαλόγου με αυτούς που δεν έχουν δικαιώματα ειδικά σε θαλάσσιες ζώνες».

Επιχειρώντας μάλιστα να εμπλέξει το Βερολίνο στις δικές του κινήσεις, είπε υπαινισσόμενος ότι η Αθήνα υπαναχώρησε από κάποιου είδους συμφωνία για μορατόριουμ: «Η καγκελάριος Μέρκελ μου είχε ζητήσει να παγώσουμε τις έρευνες στην περιοχή για τρεις με τέσσερις εβδομάδες. Εγώ της είπα ότι “δεν τους εμπιστεύομαι, αλλά αν το ζητάς εσύ, να το κάνω”, είχαμε ξεκινήσει τις διερευνητικές επαφές με την Ελλάδα με τον Ιμπραχίμ Καλίν, αλλά βλέπετε τι έγινε».

«Από δω και πέρα θα συνεχίσουμε τις έρευνες και τις γεωτρήσεις και για τον σκοπό αυτό έχουμε στείλει εκ νέου το “Barbaros” σε αποστολή», ανακοίνωσε ο πρόεδρος της Τουρκίας, προσθέτοντας ότι η Ανγκελα Μέρκελ έχει ενημερωθεί σχετικά. Στις πληροφορίες ότι υπάρχει ενόχληση από τη γερμανική καγκελαρία για τη συμφωνία Ελλάδας - Αιγύπτου, συνεργάτες του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη τονίζουν ότι ο πρωθυπουργός είχε πει σε ανύποπτο χρόνο στην κυρία Μέρκελ ότι αν βρεθεί η ευκαιρία η Αθήνα θα προχωρήσει σε υπογραφή μνημονίου οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με το Κάιρο.  

Επισήμως οι Γερμανοί δεν έχουν τοποθετηθεί επί της συμφωνίας που υπέγραψε ο κ. Νίκος Δένδιας με τον Αιγύπτιο υπουργό Εξωτερικών Σάμεχ Σούκρι, αφήνοντας να διαφανεί κάποιου είδους ενόχλησή τους.  

«Δεχθήκαμε να πάμε σε διερευνητικές επαφές με το “Barbaros” να κάνει έρευνες στην ΑΟΖ της Κύπρου και χωρίς να έχουν αποσύρει το τουρκολιβυκό σύμφωνο. Είναι δυνατόν να μας εγκαλούν ότι τινάξαμε στον αέρα τις διερευνητικές;», υπογραμμίζει ανώτατο κυβερνητικό στέλεχος.

Επισημαίνει επίσης ότι η Αθήνα δεν είχε λάβει εγγυήσεις για την καλή πρόθεση της Αγκυρας να μην υπονομεύσει τις συνομιλίες που θα σηματοδοτούσαν την επανέναρξη του ελληνοτουρκικού διαλόγου, όπως έπραξε μόλις προσφάτως ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου αποκαλύπτοντας τη μυστική τριμερή συνάντηση Ελλάδας - Γερμανίας - Τουρκίας στο Βερολίνο.

«Ο τρόπος διαπραγμάτευσης δεν μας έπειθε ότι η τουρκική πλευρά είχε καλές προθέσεις», επιχειρηματολογεί ανώτατος παράγοντας του υπουργείου Εξωτερικών και παρατηρεί ότι «η Τουρκία διανύει μια περίεργη φάση. Δείχνει σε ωρίμανση όλα τα ελαττώματα ενός αυταρχικού καθεστώτος».

«Οι καιροί ου μενετοί. Ηταν δυνατόν να λέγαμε στους Αιγύπτιους, “όχι, δεν υπογράφουμε” για να μη στενοχωρηθεί η Τουρκία;», αναρωτιέται ανώτατο κυβερνητικό στέλεχος με το οποίο συνομίλησε το «ΘΕΜΑ» εξηγώντας ότι σε περίπτωση υπαναχώρησης από την υπογραφή συμφωνίας για την ΑΟΖ με το Κάιρο η Αθήνα θα έχανε πλήρως την αξιοπιστία της.

Το χρονικό της υπογραφής

«Μέχρι ενός σημείου έχουμε προχωρήσει πάρα πολύ. Θα πρέπει να μας δώσουν κάτι και οι Αιγύπτιοι κάποια στιγμή», έγραφε την προηγούμενη Κυριακή 2 Αυγούστου το «ΘΕΜΑ» επικαλούμενο έγκυρες πληροφορίες από πρόσωπα που χειρίζονταν την ατζέντα των συζητήσεων με το Κάιρο. Λίγα 24ωρα νωρίτερα, 10 ημέρες πριν την επίσημη υπογραφή της συμφωνίας για μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας με τον Αιγύπτιο ομόλογό του είχαν συμφωνήσει στον χάρτη που αποτύπωνε τα όρια της ελληνικής και της αιγυπτιακής ΑΟΖ.  

Την προηγούμενη Πέμπτη, έπειτα από 10 ημέρες εντατικών διαπραγματεύσεων, ολοκληρώθηκε το λεγόμενο wording της συμφωνίας ώστε να κατοχυρώνονται τόσο η ελληνική όσο και η αιγυπτιακή πλευρά.  

«Η συμφωνία έχει αρκετές διαφορές με το μνημόνιο οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, το οποίο υπεγράφη στην Αθήνα στις 9 Ιουνίου από τον κ. Δένδια και τον Ιταλό ομόλογό του Λουίτζι ντι Μάιο», εξηγεί υπηρεσιακό στέλεχος του υπουργείου Εξωτερικών που συμμετείχε στην κλειστή ομάδα χειρισμού του θέματος και συμπληρώνει: «Η συμφωνία με την Αίγυπτο περιλαμβάνει ένα σύνολο νομικών προβλέψεων. Αναφέρει ευθέως για ποιον λόγο η συμφωνία δεν βλάπτει, ούτε περιορίζει τα συμφέροντα της Ελλάδας και της Αιγύπτου, αλλά επίσης τι θέλει και τι περιμένει το καθένα από τα συμβαλλόμενα μέρη».  

Από τις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας ο κ. Δένδιας συνομιλούσε καθημερινώς μέσω τηλεφώνου με τον Αιγύπτιο ομόλογό του. Μόνο την Τετάρτη 5 Αυγούστου, οι δύο άνδρες είχαν δύο τηλεφωνικές επικοινωνίες: η μία διήρκεσε μιάμιση ώρα και η άλλη έγινε στις 12.45 τη νύχτα. Στις 18.30 το απόγευμα της Τετάρτης -μεταξύ των δύο τηλεφωνημάτων- ο κ. Δένδιας ενημέρωσε για τις τελευταίες εξελίξεις τον κ. Μητσοτάκη. Ο πρωθυπουργός συζήτησε αναλυτικά με τον υπουργό Εξωτερικών όλες τις λεπτομέρειες της συμφωνίας και του εξήγησε ποιο είναι το εύρος θέσεων που μπορεί να διαπραγματευτεί με το Κάιρο.  

Το πρωί της Πέμπτης οι δύο υπουργοί Εξωτερικών επικοινώνησαν εκ νέου οπότε και σχεδόν οριστικοποιήθηκε η επίτευξη της συμφωνίας. Μετά το τηλεφώνημα μεταξύ τους, ο κ. Δένδιας επικοινώνησε με τον Ελληνα πρωθυπουργό και ο κ. Σούκρι με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Στην τελική ευθεία για την υπογραφή της συμφωνίας ο κ. Δένδιας επιβιβάστηκε στο κυβερνητικό αεροσκάφος και ταξίδεψε στο Κάιρο, όπου έφτασε το μεσημέρι της Πέμπτης. Οι τελευταίες λεπτομέρειες της συμφωνίας οριστικοποιήθηκαν στη συνάντηση των δύο υπουργών Εξωτερικών στο αιγυπτιακό υπουργείο. Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων ο κ. Σούκρι επικοινώνησε με τον επικεφαλής του State Department Μάικ Πομπέο, ο οποίος ενημερώθηκε για το περιεχόμενο της συμφωνίας. Αφού ο Αιγύπτιος υπουργός Εξωτερικών εξήγησε στον επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας τι σημαίνει η συμφωνία, ο κ. Πομπέο φέρεται πως έδωσε τη συγκατάθεσή του. «Ο Αιγύπτιος υπουργός Εξωτερικών ήθελε να γνωρίζουν και οι Αμερικανοί για το περιεχόμενο της συμφωνίας προτού αυτή συνομολογηθεί επισήμως», εξηγεί ανώτατος παράγοντας της ελληνικής κυβέρνησης.

Πέντε λεπτά πριν από την υπογραφή ο πρωθυπουργός ενημερώθηκε για το συνολικό περιεχόμενο της συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο και έδωσε το τελικό OK. Ηταν το επιστέγασμα μιας προσπάθειας 15 ετών, απ’ όταν ξεκίνησαν οι διαβουλεύσεις Αθήνας - Καΐρου.

Από ελληνικής πλευράς, το περιεχόμενο της συμφωνίας επεξεργάστηκε μια ομάδα περίπου 10 ανθρώπων γύρω από τους κυρίους Μητσοτάκη και Δένδια: ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών, δύο ανώτατοι αξιωματικοί από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας, ο διευθυντής του διπλωματικού γραφείου του υπουργού Εξωτερικών, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας ναύαρχος (ε.α.) Αλέξανδρος Διακόπουλος, η διευθύντρια του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού πρέσβης Ελένη Σουρανή, ο πρεσβευτής της Ελλάδας στο Κάιρο Νίκος Γαριλίδης, αλλά και ειδικοί νομικοί και επιστήμονες που προσέφεραν πολύτιμη αρωγή και συμβουλές επί συγκεκριμένων πτυχών της συμφωνίας για την ΑΟΖ.  

Το πολύ εντυπωσιακό είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε τη συνδρομή ακόμη και των αιγυπτιακών μυστικών υπηρεσιών οι οποίες, κατόπιν παράκλησης του Σάμεχ Σούκρι, έλεγξαν το προφίλ των προσώπων που μετείχαν στις υπηρεσιακές διαπραγματεύσεις με την Αθήνα. Η ανησυχία ήταν μήπως η ελληνική διπλωματία διαπραγματεύεται εν αγνοία της με υπηρεσιακά στελέχη του αιγυπτιακού υπουργείου Εξωτερικών με δεσμούς με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, τα οποία θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις προοπτικές μιας συμφωνίας.

Αλλωστε το 2012 η τουρκική κυβέρνηση είχε φτάσει σε συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με το Κάιρο, όμως το deal δεν επισημοποιήθηκε ποτέ λόγω της πτώσης της κυβέρνησης Μόρσι, ο οποίος διατηρούσε στενές σχέσεις με τον Ερντογάν…

Ειδήσεις σήμερα

Σεισμός 4,1 Ρίχτερ «ξύπνησε» τη Βέροια

Πανδημία στην Τουρκία: 15 θάνατοι το τελευταίο 24ωρο - 5.844 συνολικά οι νεκροί

Σε επιφυλακή όλη νύχτα το πολεμικό ναυτικό, παρακολουθεί από κοντά τις κινήσεις των Τούρκων