Επιχειρηματικότητα με επίκεντρο το περιβάλλον: Οδικός χάρτης προς τη γρήγορη αλλαγή

Οι ακαδημαϊκοί, τα επιστημονικά επιτελεία, αλλά και ορισμένες επιχειρήσεις, υιοθετούν μια ανανεωμένη προσέγγιση για το μέλλον, η οποία εστιάζει, στρατηγικά σε συστήματα που έχουν ως στόχο τους να προστατέψουν και να ανανεώσουν τόσο το ανθρώπινο κεφάλαιο όσο και τους φυσικούς πόρους. Ξεπερνώντας τα όρια μιας θεωρητικής άσκησης, ορισμένες εταιρείες ξεκινούν να δραστηριοποιούνται και να επιταχύνουν την αλλαγή. Με την στρατηγική εστίαση τόσο στο παγκόσμιο αλλά και στο τοπικό (glocal) αντίκτυπο των δραστηριοτήτων και του εφοδιασμού, οι επιχειρήσεις αλλάζουν σε μεγάλο βαθμό την προσέγγισή τους στις επενδύσεις, την επιχειρηματικότητα και την ανάπτυξη των εργαζομένων.

Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις με κοινές δραστηριότητες ήθελαν πάντα όλες οι εφαρμογές να διευρύνονται σε παγκόσμιο επίπεδο, από την προμήθεια των πρώτων υλών έως την αγορά εξοπλισμού και τις πολιτικές ανθρώπινου δυναμικού, έχοντας ως στόχο τους την επίτευξη της μέγιστης αποδοτικότητας. Προσφάτως αναδύθηκε μια υβριδική προσέγγιση, η οποία ονομάζεται παγκοσμιοτοπικοποίηση (glocalization), σύμφωνα με την οποία αξιοποιούνται στο έπακρο οι κλιμακωτές πρακτικές, ενώ παράλληλα αναγνωρίζεται ότι οι χώροι παραγωγής, οι συνήθειες των καταναλωτών και οι αγορές εργασίας έχουν συχνά εντελώς διαφορετικά αποτυπώματα μεταξύ τους. Οι τοπικές ανάγκες των καταναλωτών μπορεί να διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό, όπως και οι λύσεις για την προστασία της τοπικής βιοποικιλότητας. Αν εστιάσουμε με επιτακτικό τρόπο στις τοπικές ανάγκες, στο πλαίσιο μιας νοοτροπίας που θα λαμβάνει υπόψη της τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα, μπορούμε να επιταχύνουμε την πρόοδο σε μεγάλο βαθμό, έτσι ώστε να ευδοκιμεί κάθε κοινότητα που έρχεται σε επαφή με επιχειρηματικές δραστηριότητες.

Ας πάρουμε ως παράδειγμα την ύδρευση σε τοπικό επίπεδο. Σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά ακόμα και στο εσωτερικό χωρών, υπάρχει μεγάλη ποικιλία τοπίων, πολιτισμών, οικονομιών και κλιμάτων που καθιστούν τα ζητήματα που αφορούν το νερό πολύπλοκα και απαιτούν λύσεις οι οποίες θα είναι μοναδικές για κάθε σημείο συγκέντρωσης υδάτων (λεκάνη απορροής). Αυτό οδήγησε την P&G να ξεκινήσει, για όλα τα εργοστάσιά της, μια βάσει δεδομένων αξιολόγηση των κινδύνων που σχετίζονται με το νερό. Για την αξιολόγηση αυτή συνεργαστήκαμε με ειδικούς στο World Resources Institute (WRI), το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (World Wildlife Fund - WWF) και την Environmental Resources Management (ERM), για να εντοπίσουμε τις περιοχές ανά τον κόσμο στις οποίες πρέπει να εστιάσουμε για την επίτευξη του μέγιστου θετικού αντίκτυπου. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από τον Παγκόσμιο άτλαντα υδάτινου κινδύνου του WRI και δεδομένα από άλλες πηγές, και κατανοώντας σε ποιες περιοχές οι καταναλωτές, οι προμηθευτές και οι εγκαταστάσεις μας εκτίθενται περισσότερο στους υπάρχοντες και στους μελλοντικούς κινδύνους, εντοπίστηκαν 18 σημεία συγκέντρωσης υδάτων με προτεραιότητα, σε επτά χώρες.

Παρατίθεται ένα παράδειγμα μιας προσέγγισης βάσει συστημάτων που έχει ως στόχο της η συλλογική δράση να λειτουργήσει ως καταλύτης σε τοπικό επίπεδο: 3 από τα 18 σημεία συγκέντρωσης υδάτων με προτεραιότητα, στις οποίες θα εστιάσει η P&G για την επόμενη δεκαετία, βρίσκονται στο κεντρικό Μεξικό, συμπεριλαμβανομένου και του σημείου που περιβάλλει την πόλη του Μεξικού. Τον τελευταίο χρόνο, η P&G έχει συνεργαστεί με τοπικούς ειδικούς της οργάνωσης “The Nature Conservancy”, για να μάθει περισσότερα για τα προβλήματα που σχετίζονται με το νερό και για τις πιθανές λύσεις μέσα στην πόλη και γύρω από αυτήν. Σαν ένα πρώτο βήμα στην προσπάθειά μας να γίνουμε μέρος της λύσης, συμμετέχουμε στο ταμείο υδάτων της πόλης του Μεξικού: το Agua Capital. http://aguacapital.org/. Το “Agua Capita” δημιουργήθηκε το 2018 ως μια πρωτοποριακή πλατφόρμα για τη συνεργασία διαφορετικών κλάδων, με στόχο τη συνεισφορά στην ασφάλεια του νερού της πόλης του Μεξικού και δίνοντας έμφαση σε φυσικές λύσεις. Η P&G, μαζί με άλλα μέλη του συμβουλίου, επιχειρεί να αντιμετωπίσει την υπερεκμετάλλευση των υδροφόρων οριζόντων, τις ανεπάρκειες των υποδομών και των λειτουργιών, αλλά και να ασχοληθεί με το ζήτημα της διαχείρισης των πλημμυρών και της βελτίωσης της επαναχρησιμοποίησης των λυμάτων.

Ορίζοντας μια σαφή αποστολή με επιχειρηματικό πνεύμα, οι νέες επιχειρήσεις κατανοούν την ανάγκη για αλλαγή και υιοθετούν καινοτόμες προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση σύνθετων προκλήσεων. Προβλέπεται ότι έως το 2030 θα υπάρχει ένα χάσμα της τάξης του 40% μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης νερού σε παγκόσμιο επίπεδο. Η πίεση στους υδάτινους πόρους αυξάνεται και ορισμένες πόλεις, όπως το Κέιπ Τάουν στη Νότια Αφρική, έχουν ήδη βιώσει ήδη την «Ημέρα μηδέν»: μια ημέρα όπου η πόλη σχεδόν ξέμεινε από νερό και η κυβέρνηση ζήτησε και από τα τέσσερα εκατομμύρια κατοίκους να μειώσουν τη χρήση του νερού στα σπίτια τους σε 50 λίτρα το άτομο ημερησίως. Το νερό όχι μόνο είναι απαραίτητο για την καθημερινή λειτουργία των εγκαταστάσεων και της παραγωγής μας, αλλά αποτελεί και αναπόσπαστο κομμάτι του 70% των προϊόντων μας για το σπίτι. Είτε πρόκειται για πλύσιμο ρούχων, πιάτων ή μαγείρεμα, οι κατοικίες χρησιμοποιούν το 10% των παγκόσμιων υδάτινων πόρων, εντείνοντας της ανάγκη αναθεώρησης του μέλλοντος της καθημερινής κατανάλωσης νερού.
Οι περισσότερες κατοικίες στις ΗΠΑ χρησιμοποιούν έως και 500 λίτρα νερού ημερησίως ανά άτομο, και αυτό αποτελεί έναν μη βιώσιμο ρυθμό κατανάλωσης. Αρκετά χρόνια πριν, ξεκινήσαμε να αναζητούμε καινοτομίες σε προϊόντα που απαιτούν λίγο ή και καθόλου νερό, συστήματα καθαρισμού και πλατφόρμες ανταλλαγής εμπειριών. Κατά τη διάρκεια του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός τον Ιανουάριο του 2019, ηγηθήκαμε μιας πολύπλευρης συζήτησης για να δούμε το κατά πόσον οι κατοικίες μπορούν να λειτουργούν καταναλώνοντας 50 λίτρα νερό, χωρίς να υπάρχει διαφορά στην αίσθηση από την κατανάλωση των 500 λίτρων, ξεκλειδώνοντας, έτσι, λύσεις για βιώσιμη και οικονομική διαβίωση.

Το πρόγραμμα “50 Liter Home”, του οποίου είναι επικεφαλής η P&G, φέρνει κοντά εταιρείες, υπεύθυνους χάραξης πολιτικών και κοινότητες, με στόχο την ανάπτυξη και τη διεύρυνση της εφαρμογής οικιακών καινοτομιών, οι οποίες θα βοηθήσουν στην επίλυση της κρίσης του νερού στις πόλεις. Πρόκειται για μια φιλόδοξη προσπάθεια που απαιτεί συλλογική συνεργασία, έτσι ώστε να δράσουμε γρήγορα και να αξιοποιήσουμε ειδικές γνώσεις και πόρους από διαφορετικές πηγές, όπως από κατασκευαστές ειδών υγιεινής και συσκευών, φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, συνεργάτες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της τεχνολογίας, ΜΚΟ, υπεύθυνους ανάπτυξης ακινήτων, μηχανικούς, σχεδιαστές σπιτιών και άλλους. www.50LHome.com

Η υπεύθυνη διαχείριση των δασών είναι άλλος ένας τομέας όπου οι αρχές μιας ανανεωμένης επιχειρηματικότητας, συμβάλλουν στη δημιουργία κατάλληλων πρωτοβουλιών και ορθών εμπορικών πρακτικών, ενώ παράλληλα διασφαλίζουν έναν θετικό αντίκτυπο για τις τοπικές κοινότητες, στο παρόν και στο μέλλον. Πέραν από τη διαχείριση των δασών, σκοπός της προσέγγισης που θέτει στο επίκεντρο το περιβάλλον είναι και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας, μέσω της προστασίας της τοπικής βιοποικιλότητας και μέσω των πρακτικών προμηθειών που συμβάλλουν στη διαδικασία αποκατάστασης και αναπλήρωσης. Το Παγκόσμιο Δίκτυο για τα Δάση και το Εμπόριο (Global Forest & Trade Network - GTFN) του WWF είναι μια από τις προοδευτικότερες προσπάθειες μετασχηματισμού του κλάδου της δασοκομίας σε μια κινητήριο δύναμη για την προστασία των πολύτιμων και απειλούμενων δασών του πλανήτη. Συνεργαζόμενο με εταιρείες που έχουν δεσμευτεί για την υιοθέτηση και την υποστήριξη μιας υπεύθυνης προσέγγισης στη διαχείριση των δασών, το GFTN βοηθά στη δημιουργία συνθηκών στις τοπικές αγορές που προασπίζονται τη βιοποικιλότητα ενώ παράλληλα έχουν οικονομικά και κοινωνικά οφέλη για τις κοινότητες -- βοηθώντας, έτσι, να διασφαλιστεί η ευημερία των δασών σήμερα, αλλά και στο μέλλον.

Η εύρεση δημιουργικών τρόπων αντιμετώπισης των πλαστικών απορριμμάτων είναι ένας ακόμα τομέας όπου η πρακτική της νέας επιχειρηματικότητας για τη συλλογική συνεργασία και τη σκέψη βάσει συστημάτων, αναδύεται ως ένας δρόμος κρίσιμης σημασίας προς το μέλλον. Καμία εταιρεία δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα μόνη της και δεν υπάρχει καμία λύση που να συντηρείται μόνη της, χωρίς την εις βάθος συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών. Η P&G έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στην “Alliance to End Plastic Waste”, μια μη κερδοσκοπική συμμαχία, επικεφαλής της οποίας είναι οι CEO περισσότερων από 40 εταιρειών που παράγουν, χρησιμοποιούν, πωλούν, επεξεργάζονται, συλλέγουν και ανακυκλώνουν πλαστικά. Φέρνοντας κοντά την κορυφαία τεχνική, υλικοτεχνική και μηχανολογική τεχνογνωσία, αλλά και τους συλλογικούς πόρους και την παγκόσμια εμβέλεια ολόκληρης της αλυσίδας του πλαστικού, η συμμαχία αυτή αποτελεί μια πρωτοφανή συγκέντρωση πόρων που, στο σύνολό της, εστιάζει στην εξάλειψη των πλαστικών απορριμμάτων προς το περιβάλλον. Η Alliance to End Plastic Waste εφαρμόζει την τεχνογνωσία των μελών της στις συνεργασίες της με κυβερνήσεις, κοινότητες, ΜΚΟ και ακαδημαϊκούς σε πληθώρα προγραμμάτων, και δεν περιορίζεται απλώς στην παροχή χρηματοδότησης σε άλλους.

Η προσέγγιση αυτή ξεκινά στις περιοχές της Νοτιοανατολικής Ασίας με τις περισσότερες προκλήσεις όπου η ανάγκη είναι επιτακτικότερη. Αναγνωρίζοντας ότι ένα στοιχείο ζωτικής σημασίας για κάθε λύση σε περιπτώσεις ελλιπούς υποδομής είναι το τοπικό εργατικό δυναμικό, πολλά από τα προγράμματα τα οποία υποστηρίζει η “Alliance to End Plastic Waste” έχουν ένα υπόβαθρο κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Η επιστράτευση του ιδιωτικού τομέα θα επιταχύνει την πρόοδο, θα καταστήσει τη διατήρηση των υλικών στο σύστημα οικονομικά ελκυστικότερη, θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και θα ενισχύσει τις κοινότητες στις οποίες εκείνοι που συλλέγουν τα ανακυκλώσιμα ή επαναχρησιμοποιήσιμα υλικά βρίσκονται στη βάση της τρέχουσας αλυσίδας αξίας. Η “Alliance to End Plastic Waste” υποστηρίζει μια σειρά από προγράμματα, όπως το Renew Ganga στο Βαρανάσι της Ινδίας και το Project STOP στη Τζεμπράνα της Ινδονησίας. Και στα δύο παραδείγματα, οι λύσεις που αναπτύσσονται ενσωματώνονται σχολαστικά στην τοπική κοινότητα, ενώ χρησιμοποιούνται κοινά σύνολα βασικών δεικτών απόδοσης, έτσι ώστε, όταν κάποια λύση αποδειχτεί ότι έχει επιτυχία, να μπορεί να επιταχυνθεί η διεύρυνση της εφαρμογής της και η επένδυση κεφαλαίων. Η μετάβαση από το τοπικό στο παγκόσμιο επίπεδο, και όχι το αντίστροφο, είναι ο ιδανικός τρόπος υλοποίησης της νέας νοοτροπίας.

Πιστεύω ακράδαντα ότι σύντομα η υιοθέτηση πρακτικών μιας επιχειρηματικότητας που θέτει στο επίκεντρο το περιβάλλον δεν θα είναι κάτι προαιρετικό, αλλά κάτι απαραίτητο. Οι εποχές όπου εστιάζαμε στο μικρότερο δυνατό αρνητικό αποτύπωμα έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Το αύριο θα χαρακτηρίζεται από βέλτιστες πρακτικές όπως αυτές ορίζονται τοπικά και όπως η εφαρμογή τους διευρύνεται σε παγκόσμιο επίπεδο.

ΜΑΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ:
https://medium.com/activate-the-future/regenerative-business-7-critical-issues-for-7-generations-c20e0fcbfead
https://www.inc.com/maureen-kline/the-business-of-future-is-regenerative.html
https://medium.com/activate-the-future/what-is-regenerative-business-3e562f909707