Το διαστημικό τηλεσκόπιο Γαία εντόπισε αστρικό κύμα στον Γαλαξία

Ένα γιγάντιο κύμα με αστέρια που κυματίζει από το κέντρο του Γαλαξία μας προς τα έξω εντόπισε το διαστημικό τηλεσκόπιο Γαία (Gaia) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA).

Γνωρίζουμε ότι τα αστέρια του Γαλαξία περιστρέφονται γύρω από το κέντρο του και το τηλεσκόπιο Γαία έχει μετρήσει τις ταχύτητες και τις κινήσεις τους. Το ίδιο τηλεσκόπιο ανακάλυψε ότι ο δίσκος του Γαλαξία ταλαντεύεται με την πάροδο του χρόνου παρόμοια με την κίνηση μίας σβούρας. Συνολικά, το διαστημικό τηλεσκόπιο Γαία, που «σίγησε» τον περασμένο Μάρτιο, μας έχει προσφέρει τον μεγαλύτερο και ακριβέστερο πολυδιάστατο χάρτη του Γαλαξία μας. Τώρα η μελέτη των δεδομένων του δίνει στους ερευνητές μία επιπλέον νέα πληροφορία: Ένα μεγάλο κύμα μετακινεί τα άστρα του Γαλαξία μας σε αποστάσεις δεκάδων χιλιάδων ετών φωτός από τον Ήλιο. Η ανακοίνωση του ESA παρομοιάζει αυτό το γαλαξιακό κύμα αστεριών με τους κυματισμούς προς τα έξω που προκαλεί μία πέτρα όταν πέφτει σε μία λίμνη.

Μέσα από τους χάρτες του Γαλαξία μας, που έχουν δημιουργήσει οι επιστήμονες με τη βοήθεια των δεδομένων του Γαία, διακρίνεται ότι το κύμα εκτείνεται σε τεράστιο μέρος του γαλαξιακού δίσκου επηρεάζοντας αστέρια σε απόσταση τουλάχιστον 30 έως 65 χιλιάδων ετών φωτός από το κέντρο του Γαλαξία.

Οι ερευνητές κατάφεραν να εντοπίσουν αυτήν την κίνηση μελετώντας τις λεπτομερείς θέσεις και κινήσεις νεαρών γιγάντιων αστεριών και Κηφείδων, μίας ομάδας μεταβλητών αστεριών που αποτελούν σημαντικούς δείκτες για την κλίμακα γαλαξιακών και εξωγαλαξιακών αποστάσεων. Καθώς αυτά τα αστέρια κινούνται με το κύμα, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το αέριο στον δίσκο μπορεί, επίσης, να συμμετέχει σε αυτήν την κυματοειδή ροή.

Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν την προέλευση αυτών των γαλαξιακών δονήσεων. Μία παλαιότερη σύγκρουση με έναν νάνο γαλαξία θα μπορούσε να είναι πιθανή εξήγηση, που ωστόσο πρέπει να διερευνηθεί. Το μεγάλο κύμα θα μπορούσε, επίσης, να σχετίζεται με μία κυματοειδή κίνηση μικρότερης κλίμακας που παρατηρείται σε απόσταση 500 ετών φωτός από τον Ήλιο, αλλά σε διαφορετική περιοχή του γαλαξιακού δίσκου, το λεγόμενο Κύμα Ράντκλιφ.

Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Astronomy and Astrophysics».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Credit φωτογραφίας: ESA/Gaia/DPAC, S. Payne-Wardenaar, E. Poggio et al (2025)