Φαίδων Ταμβακάκης, ο συγγραφέας που φέρνει αποδόσεις έως και 500%

Μεταφράζει βιβλία, γράφει μυθιστορήματα, κοιτά τιμές και αποτιμήσεις εταιρειών, αλλά η δουλειά μένει πάντα η ίδια. Επίπονη και καθημερινή. Η αναζήτηση αξιών, οι αποφάσεις, αλλά και η αναζήτηση της ποιότητας. Ο συγγραφέας - διαχειριστής που μετέφρασε τον «Μάγο» του Τζον Φόουλς και «ανάγκασε» τους Ελληνες να τον κάνουν μπεστ σέλερ -έπειτα από 30 χρόνια- δεν στάθηκε στη μετάφραση. Σαν ένας άλλος καλός βοηθός παλιού μάστορα, μαθήτευσε κοντά στους συγγραφείς, στα βιβλία, στις φράσεις τους, τις αξίες τους. Και το 1998 βραβεύτηκε για ένα από τα πέντε πεζογραφήματά του, το μυθιστόρημα «Οι ναυαγοί της Πασιφάης».

Ο διευθύνων σύμβουλος της «Alpha Trust» κ. Φαίδων Ταμβακάκης για να έχει επαφή με τον κόσμο -δίχως στρεβλώσεις- δεν είναι μόνο συγγραφέας, αλλά παραμένει άνθρωπος της αγοράς. Δεν κρύβει πως η χώρα θέλει επανασχεδιασμό, για ζητήματα όπως το Ασφαλιστικό. Επειδή γνωρίζει καλά τους ανθρώπους των κεφαλαίων, υπογραμμίζει πως είναι τραγικό λάθος ότι η χώρα δεν εκμεταλλεύεται μια πρώτη ύλη που βρίσκεται σε αφθονία: τους διαχειριστές κεφαλαίων. Τους εξάγουμε ακατέργαστους και τους βρίσκουμε να λάμπουν στις ξένες χώρες, σε ξένους οργανισμούς. Δεν έχουμε καταφέρει να στήσουμε βιομηχανία, ενώ έχουμε το πιο σπάνιο συστατικό: τους ανθρώπους.

Παρεξήγηση; Παρεξήγηση, όπως λέει, είναι και το ότι η οικονομία μιλά κυρίως για απόλαυση και όχι για χρήματα, όπως λανθασμένα πιστεύουν όλοι όσοι δεν έχουν σπουδάσει οικονομία. 

Από την «Ευμορφία» στα χρηματιστήρια και την ανάλυση εταιρειών 

Από πολύ μικρή ηλικία, το χαρακτηριστικό από τον «κατασκευαστή» του ήταν να ρωτά και να μαθαίνει για τις αξίες των πραγμάτων. Οπως θα δούμε, ύστερα από χρόνια και καθημερινή διαδικασία, κατάφερε να αντιμετωπίζει ερασιτεχνικά (ως εραστής) τις επενδύσεις, αλλά και ταυτόχρονα η εταιρεία του να είναι από τις μοναδικές μη τραπεζικές εταιρείες διαχείρισης χαρτοφυλακίου στην Ελλάδα, η «Alpha Trust».

Προτού, όμως, «βουτήξει» στα χρηματιστήρια, την ανάλυση εταιρειών, τα αμοιβαία κεφάλαια, θεώρησε ότι ως άνθρωπος  πρέπει να αφήσει το γερό αποτύπωμά του.

Κατά τη γνώμη του, αυτό το νόημα ζωής που ήθελε για τον ίδιο, θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί είτε μέσω των τεχνών είτε μέσω των θετικών επιστημών. Ορμώμενος από την αλεξανδρινή καταγωγή του, ο κ. Ταμβακάκης δεν θα μπορούσε να διαλέξει τις θετικές επιστήμες. Στράφηκε προς τη συγγραφή, προτού ακόμη ξεκινήσει την επαγγελματική του διαδρομή.    

Σε ηλικία 22 χρόνων, προτού αναχωρήσει για σπουδές στην Αγγλία και προτού υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, κάνει ένα τολμηρό βήμα. Γράφει το πρώτο του βιβλίο, την «Ευμορφία».   

Ο ίδιος το θεωρεί το χειρότερο δημοσιευμένο έργο του, αν και όταν τον ρωτάς σήμερα αναγνωρίζει ότι μερικά πράγματα πρέπει να τα δοκιμάζεις προτού ωριμάσεις και χάσεις το θράσος της νιότης.

Εάν δεν ολοκληρωνόταν και δεν κυκλοφορούσε η «Ευμορφία», πιθανώς δεν θα είχαν ακολουθήσει τα άλλα βιβλία.

Παρεξηγήσεις παντού  

Για τα οικονομικά θεωρεί ότι είναι μια παρεξηγημένη επιστήμη. Ενώ το αντικείμενο των οικονομικών είναι η αναζήτηση της ευχαρίστησης, ο κόσμος λανθασμένα θεωρεί ότι είναι το χρήμα (η μονάδα μέτρησης των αγαθών). Η παρεξήγηση αυτή έχει διαπεράσει σε βάθος την ελληνική κοινωνία, που, αντί να επιδιώκει την ευτυχία, επιδιώκει την απόκτηση των μονάδων μέτρησης. Είναι σαν να πηγαίνει κανείς στον υφασματέμπορο και αντί να αγοράζει ύφασμα να αγοράζει μεζούρες. Δεν φτιάχνονται κοστούμια από μεζούρες.

Ανάλογες παρεξηγήσεις βλέπει και στη βιβλιοπαραγωγή. Σήμερα διακρίνει έναν υπερ-επαγγελματισμό και μια διάθεση των περισσοτέρων για πωλήσεις και όχι για τη δημιουργία σπουδαίων έργων. «Εάν γράφεις για να γεμίσεις τις σελίδες ή τον τραπεζικό σου λογαριασμό βρίσκεσαι σε λάθος επάγγελμα».

Πότε θα είναι το επόμενό του μυθιστόρημα; Ερχεται μόνο του, δεν τον ρωτά. 

Πώς μπορείς να χάσεις χρήματα στη διαχείριση         

Οταν ρωτάς τον κ. Ταμβακάκη για τη διαχείριση χαρτοφυλακίου, δεν αλλάζει γνώμη. Θεωρεί ότι είναι μια στοχαστική δουλειά ηρεμίας -όπως και η συγγραφή βιβλίων- στην οποία οι αποφάσεις δεν πρέπει να λαμβάνονται εν θερμώ, και δεν έχει νόημα να κυνηγάει κανείς της ευκαιρίες της ημέρας.

«Είναι μια δουλειά η οποία καταναλώνει τεράστιες ποσότητες πληροφόρησης από πολύ διαφορετικές πηγές. Μετά, ένα ειδικό στομάχι τις μηρυκάζει και κρατάει τις πιο “θρεπτικές”, ώσπου να καταλήξει σ΄ ένα λογικό συμπέρασμα. Εάν τα πράγματα δεν οδηγούν σ’ ένα λογικό συμπέρασμα, η πιθανότητα είναι ότι θα χάσεις χρήματα».     

Και το ευτύχημα για τον κ. Ταμβακάκη είναι ότι η «Alpha Trust» αποτελεί διαχρονικά ένα αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς, όπως συλλογικές είναι και οι επενδύσεις σε Αμοιβαία Κεφάλαια.

Οι έξι αρχικοί μέτοχοι της εταιρείας -αν και είχαν συναφείς σπουδές προς το αντικείμενο- συναντήθηκαν τυχαία και γρήγορα αναγνώρισαν ότι στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη εξειδικευμένων υπηρεσιών.

Το 1987 εκτός από τον κ. Ταμβακάκη, στην αρχική ομάδα της «Alpha Trust» βρέθηκαν ο χρηματιστής κ. Ηλίας Τσοτάκος, ο κ. Τάκης Ιατρού, ο κ. Πέτρος Σπαρτάλης και τα αδέλφια Κοτζάμπαση, που τότε ακόμη σπούδαζαν. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1993, η εταιρεία ανέπτυξε συνεργασία με τη βρετανική «Hambros», που το 1998 εξαγοράστηκε, οπότε η εταιρεία αυτονομήθηκε και πάλι.

Οι βασικές αρχές της εταιρείας παραμένουν, όπως θα δούμε, οι ίδιες.  

Ο χρυσός κανόνας της «Alpha Trust»

Από το ξεκίνημά της η «Alpha Trust» είχε ως βασική δραστηριότητα τη διαχείριση χαρτοφυλακίων ιδιωτών, αλλά όχι χρηματιστηριακές συναλλαγές ή συμβουλευτικές υπηρεσίες. Η εταιρεία είχε όμως μία αρχή: ο αποτελεσματικότερος τρόπος της διαχείρισης των χρημάτων του πελάτη είναι η εν λευκώ διαχείριση ύστερα από μια προσεκτική και σε βάθος αποτύπωση των αναγκών και των ανοχών του καθενός. Κι αυτό ισχύει παντού - είτε αφορά τα Αμοιβαία είτε το private banking είτε τις επενδυτικές εταιρείες. Εξάλλου, η κάθε εναλλακτική έχει ιδιαίτερα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Οπως εξηγεί ο κ. Ταμβακάκης, «εάν κάποιος θέλει λ. χ. μια μακρινή εξωτική επένδυση στη Λατινική Αμερική, είναι συχνά καλύτερα να την πραγματοποιήσει μέσω ενός Αμοιβαίου, παρά να επενδύσει ο ίδιος απευθείας σε τίτλους».   

Το ζήτημα είναι οι πελάτες να έρχονται και να φεύγουν με χαρά από την εταιρεία. Και τη χαρά τη δίνει η υπεραπόδοση και η σωστή κατανομή του χαρτοφυλακίου.

Στον τομέα, όμως, των Αμοιβαίων Κεφαλαίων, η «Alpha Trust» οδηγήθηκε από τις ανάγκες της ίδιας της αγοράς. Το 1993 εξαγόρασε τη «Schweiz Fund», μια ανώνυμη εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων, κάτι που αποτέλεσε τη βάση προκειμένου να επεκταθεί σε μια αγορά που αναπτύχθηκε ραγδαία. Εδώ και πολλά χρόνια τα αμοιβαία της «Alpha Trust» ξεχωρίζουν για τις αποδόσεις τους. Και το 2007 πάνω από 90% των κεφαλαίων ξεπέρασαν τη μέση απόδοση της κατηγορίας τους, ενώ την τελευταία δεκαετία οι αποδόσεις φτάνουν ακόμη και το 514%, δηλαδή έχουν διπλάσια απόδοση από τον γενικό δείκτη.

To 1994 ξεκίνησε και μια επενδυτική εταιρεία, τον «Ωρίωνα», ο οποίος ύστερα από αρκετά χρόνια θετικής πορείας συνεχίζει σήμερα μέσα από την «Alpha Τrust Ανδρομέδα».

Από τα πρώτα, όμως, χρόνια της πορείας της «Alpha Trust’, η ομάδα μετόχων και διαχειριστών είχε τα βλέμματα στραμμένα προς το εξωτερικό. Το 2001 εξαγοράστηκε η αγγλική επενδυτική εταιρεία «Taylor Young», η οποία μέχρι σήμερα διατηρεί και αυξάνει τη διεθνή ξένη πελατεία στο private banking, ενώ έχουν εξεταστεί κοινές φόρμουλες επενδύσεων με τις ελληνικές εταιρείες της «Alpha Trust».

Σήμερα, η «Alpha Trust» αποτελεί τον μεγαλύτερο ανεξάρτητο φορέα συλλογικών επενδύσεων με υπό διαχείριση κεφάλαια που ξεπερνούν το 1,5 δισ. ευρώ. Ο ίδιος δεν θεωρεί ηρωικό κατόρθωμα το γεγονός ότι η εταιρεία έμεινε ανεξάρτητη, αλλά πιστεύει πως υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα για τη μια ή την άλλη άποψη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Citigroup και η Merrill Lynch, που ανεξαρτητοποιήθηκαν από τη διαχείριση κεφαλαίων προ διετίας. 

«Κάναμε λάθη και αστοχίες»

Σε μια τέτοια διαδρομή γίνονται και λάθη, τα οποία ο κ. Ταμβακάκης τα αναγνωρίζει. «Μας ερεθίζει στην Ελλάδα η πιστή τήρηση του νόμου και της δεοντολογίας. Είναι λίγο σαν να καπνίζεις στην τάξη δημοτικού σχολείου». Αυτό θεωρεί ότι τους έχει κοστίσει ουκ ολίγες φορές, αλλά δεν μετανιώνουν. Από την άλλη, η δουλειά της διαχείρισης εξελίσσεται ταχύτατα, παγκοσμίως και η νομοθεσία δεν προλαβαίνει συχνά τις εξελίξεις.

Σε στρατηγικό επίπεδο θεωρεί ως μεγαλύτερες αστοχίες τη μη είσοδο στην αγορά των hedge funds το 1999, όταν είχαν την ευκαιρία χάρη στους ξένους μετόχους τους, και την υποτίμηση των ευκαιριών το 2000 στη λεγόμενη ΜΕΝΑ (Μέση Ανατολή, Βόρειος Αφρική), στην οποία θα μπορούσαν σήμερα να έχουν σημαντικό ρόλο. 

« Η χώρα θέλει επανασχεδιασμό… Μας ξεπέρασαν οι ανατολικές χώρες στα ασφαλιστικά ταμεία» 

Παρότι είναι συγγραφέας, ο κ. Ταμβακάκης δεν… πετάει στα σύννεφα. Σε ένα από τα καίρια προβλήματα που ταλανίζει σήμερα την ελληνική κοινωνία, το Ασφαλιστικό, είναι ξεκάθαρος και δεν ρίχνει την ευθύνη ούτε στους πολιτικούς, ούτε στη γραφειοκρατία, αλλά στο ίδιο το κράτος που χρειάζεται επανασχεδιασμό.

«Το ασφαλιστικό πρόβλημα είναι σαν να ρωτάμε γιατί καίγεται η Ελλάδα κάθε καλοκαίρι. Για χίλιους λόγους και γιατί δεν πρυτανεύει ποτέ το γενικό καλό. Σε μια σειρά άλλους τομείς επίσης δεν λειτουργούμε με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Η χώρα θέλει επανασχεδιασμό. Η επιτυχία των τραπεζών είναι ένα παράδειγμα που ξεχωρίζει γιατί οργανώθηκαν, ανοίχτηκαν στο εξωτερικό και τώρα δρέπουν καρπούς, και που θα έπρεπε να μας προβληματίσει. Στα ασφαλιστικά ταμεία δεν έχουμε καν αναλογιστικές μελέτες που να δείχνουν τις μελλοντικές υποχρεώσεις και τις προσδοκώμενες εισροές», υπογραμμίζει λέγοντας ότι σε πρώην ανατολικές χώρες (Ουγγαρία, Τσεχία, Πολωνία) έκανε από το 2000 σεμινάρια και ομιλίες σε διαχειριστές οι οποίοι σήμερα μας έχουν ξεπεράσει στον τομέα της επαγγελματικής διαχείρισης Ταμείων.         

Η Ελλάδα βγάζει κορυφαίους διαχειριστές και τραπεζίτες αλλά μένουν στο εξωτερικό!    

Μια χρόνια απορία του κ. Ταμβακάκη είναι πώς η Ελλάδα καταφέρνει να διαθέτει κορυφαίους τραπεζίτες και διαχειριστές πρώτης γραμμής -καθώς διαπρέπουν σε όλους τις μεγάλους οίκους του εξωτερικού- αλλά λίγοι να βρίσκονται στην Ελλάδα. Αποδίδει, πιθανώς, αυτήν την εξαιρετική ικανότητα των Ελλήνων στελεχών στο ιστορικό DNA (υπήρξαμε τραπεζίτες από τον Μεσαίωνα), αλλά δεν μπορεί να καταλάβει για ποιους λόγους η χώρα δεν εκμεταλλεύεται αυτό το ανθρώπινο δυναμικό, για να έχουμε κάτι αντίστοιχο με τους Ελληνες εφοπλιστές και τη ναυτιλία.

Και, ως συνήθως, σ’ αυτόν τον τομέα ισχύει κάτι ανάλογο με την ελληνική γεωργία. Εξάγουμε φθηνό λάδι ή κρασί για να το επανεισαγάγουμε αργότερα συσκευασμένο αλλά ακριβότερο.   

Μια άλλη χώρα αντίστοιχου μεγέθους, όπως η Ιρλανδία, έχει να μας επιδείξει το ακριβώς αντίθετο. Η μεγαλύτερη ιρλανδική εταιρεία του κλάδου διαχειρίζεται κεφάλαια τα οποία είναι πέντε φορές περισσότερα απ’ όλη την εγχώρια ελληνική αγορά. «Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι η διαχείριση κεφαλαίων είναι δουλειά που δεν έχει σύνορα, και όπου υπάρχει ένα διεθνές δίκαιο και διεθνείς κανόνες που τη διέπουν. Δύο πράγματα χρειάζονται: η ανάθεση της διαχείρισης διαθεσίμων σε επαγγελματίες κι ένα όραμα για να γίνει η Ελλάδα ένα κέντρο για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Τα έχουμε ακούσει πολλές φορές από πολλές μεριές, αλλά τίποτα δεν προχώρησε», λέει. 

«Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων μας εκφράζει»

Πρόσφατα η «Alpha Trust» άλλαξε το σήμα της, υιοθετώντας τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Οπως λένε στην εταιρεία, «ο μηχανισμός εκφράζει σε μεγάλο βαθμό τις φιλοδοξίες μας. Πρόκειται για ένα βοήθημα ναυτιλίας που χαρακτηρίζεται από ακρίβεια, νεωτερισμό και ευρηματικότητα. Δεν πρόκειται για κάτι μαγικό ή αφηρημένο, είναι ένα προϊόν της ανθρώπινης περιέργειας και της αγάπης για την πρόοδο και την ανακάλυψη. Τέλος, ο δημιουργός του μηχανισμού κέρδισε μαζί με την υστεροφημία και την ανωνυμία. Κέρδισε δηλαδή την ανώτερη διάκριση, την ανόθευτη αναγνώριση απλώς και μόνον του έργου του»...