Γ. Προβόπουλος : Μην αυξάνετε τις τιμές, μη ζητάτε αυξήσεις!

Με αυτή την επισήμανση, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, κ. Γεώργιος Προβόπουλος, εξηγεί πώς μεταφέρεται εισόδημα από χώρες, όπως η Ελλάδα, σε πετρελαιοπαραγωγές χώρες, αλλά και πώς ξεφεύγει ο πληθωρισμός με ευθύνη των ίδιων των επιχειρήσεων και των μισθωτών.

Με λίγα λόγια, ο κ. Προβόπουλος, όπως θα δούμε, προτείνει οι επιχειρήσεις που λειτουργούν σε καθεστώς ατελούς ανταγωνισμού (ή και ολιγοπωλιακά) δεν μπορούν με άλλοθι το πετρέλαιο να αυξάνουν τις τιμές μετακυλίοντας το κόστος στους καταναλωτές.

Ωστόσο, σε αυτό το δυσμενές περιβάλλον, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος -έχοντας συναίσθηση του ρόλου και της θέσης που κατέχει-

ξεκαθαρίζει ότι πρώτα απ’ όλα χρειάζεται να ανακουφιστούν τα ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού. Και η ανακούφιση, όπως προτείνει, πρέπει να έχει τη μορφή εισοδηματικής ενίσχυσης (για την αγορά πετρελαίου) προς ανθρώπους ανήμπορους, με χαμηλά εισοδήματα, και φυσικά να μη δοθεί σε για όλους. Ισα-ίσα όσοι δύνανται θα πρέπει να περιορίσουν την κατανάλωση.

Το πικρό μάθημα της δεκαετίας του 1970

Ο διοικητής της ΤτΕ θυμίζει πως τη δεκαετία του 1970, οι κυβερνήσεις έμειναν αδρανείς απέναντι στην αύξηση της τιμής του πετρελαίου και του πληθωρισμού και δεν αύξησαν τα επιτόκια, ούτε περιόρισαν το έλλειμμα και αύξησαν τους μισθούς.

Η μεγάλη συνέπεια ήταν ο περίφημος στασιμοπληθωρισμός για δέκα χρόνια με πληθωρισμό στο 33% (1974), και έλλειμμα σε διψήφιο ποσοστό. Τα δε επιτόκια χορηγήσεων άγγιξαν τα επόμενα χρόνια το 30%, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι στις ΗΠΑ τα επιτόκια είχαν φτάσει στο 19% με πρόεδρο της Fed τον Paul Volker.

«Το πικρό μάθημα εκείνης της περιόδου οι κυβερνήσεις άργησαν να το καταλάβουν, καθώς πέρασε μια δεκαετία να αντιληφθούν ότι έπρεπε να αυξηθούν τα επιτόκια, να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα, αλλά και να συγκρατηθούν οι μισθοί».  

Η έλλειψη ανταγωνισμού ανεβάζει τον πληθωρισμό έως 1,5%

Ο υψηλός πληθωρισμός στην Ελλάδα όμως έχει άμεση σχέση με την έλλειψη ανταγωνισμού. Πολλές από τις αγορές προϊόντων στην Ελλάδα λειτουργούν σε καθεστώς ατελούς ανταγωνισμού, με συνέπεια την τροφοδότηση του πληθωρισμού κατά 1 έως 1,5 μονάδα σε σχέση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, όπως έχουν εκτιμήσει μελέτες της Τραπέζης Ελλάδος.

Σε πρακτικό επίπεδο αυτό σημαίνει πως οι ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες πωλούν ακριβότερα προϊόντα σε σχέση με το εξωτερικό (λ.χ. αγορά γάλακτος) τροφοδοτούν τον πληθωρισμό με διπλό τρόπο: από τη μια πλευρά ικανοποιούν τις αυξήσεις μισθών στους εργαζομένους τους, καθώς ξέρουν ότι στο τέλος την αύξηση των μισθών θα την πληρώσουν οι καταναλωτές.

Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται τόσο στον ιδιωτικό τομέα όσο και σε μερικά ολιγοπώλια, με κλασικό παράδειγμα τη ΔΕΗ, η οποία αύξησε 21% τα τιμολόγια ρεύματος και αύξησε τους μισθούς στους εργαζομένους της οι οποίοι τυγχάνουν και ορισμένων απαλλαγών στην παροχή ρεύματος. Το «μάρμαρο» το πλήρωσαν όμως οι καταναλωτές διπλά, καθώς το αποτέλεσμα ήταν να εκτοξευτεί ο πληθωρισμός.

Σφίγγει η εποπτεία στις τράπεζες

Ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος δεν εφησυχάζει ως προς την εποπτεία, και θυμίζει την περίπτωση Northern Rock στην Αγγλία. Η Τράπεζα Ελλάδος ενεργεί προληπτικά, προτού δημιουργηθεί πρόβλημα.

«Ποτέ δεν ξέρεις πότε θα συμβεί», καταλήγει.

Ξεκαθαρίζει ότι προς ώρας όσα αναφέρονται περί αδυναμίας κεφαλαιακής επάρκειας είναι ανεύθυνα, καθώς όλες -και ιδιαίτερα όσες εμφανίζουν ενδείξεις αδυναμίας- ελέγχονται συνεχώς.

Εξάλλου, η Τράπεζα της Ελλάδος, σε τακτά διαστήματα υποβάλλει τις ελληνικές τράπεζες σε υποθετικές ασκήσεις προσομοίωσης με ακραίες συνθήκες (λ.χ. αναλήψεις του 20% των προθεσμιακών).

Ομως η εποπτεία από την Τράπεζα Ελλάδος έχει ξεκινήσει. Και, όπως αναφέρουν πληροφορίες από τις εμπορικές τράπεζες, η αρχή έγινε με μια μορφή δάνειου που προσφέρεται την καλοκαιρινή περίοδο.

Δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας στο 11%...

Ο έλεγχος, όμως, θα γίνει μεγαλύτερος εξαιτίας της εφαρμογής των κανόνων της Βασιλείας ΙΙ. Οποιες τράπεζες δεν πληρούν ποιοτικά χαρακτηριστικά (λειτουργικοί κίνδυνοι) θα αναγκαστούν σύντομα να αυξήσουν τους δείκτες της κεφαλαιακής τους επάρκειας. Ετσι, το σημερινό 8% μπορεί να γίνει 10%-11%, και σύντομα η Τράπεζα της Ελλάδος σχεδιάζει να κάνει πιο στενούς τους ελέγχους.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος αναγνωρίζει πως η θέση των ελληνικών τραπεζών είναι ευχερέστερη στο σημερινό περιβάλλον, αφενός γιατί δεν είχαν τις υψηλές διαγραφές ή απομειώσεις κεφαλαίου με τις ευρωπαϊκές και αφετέρου διότι συνεχίζουν να αναπτύσσονται στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, έστω και αν η ανάπτυξη πήγε από το 6% στο 4%.