Γλυπτά Παρθενώνα: Οι βανδαλισμοί του 19ου αι. χειρότεροι από τη μόλυνση

Μεγαλύτερες και πιο σοβαρές ζημιές υπέστησαν τα γλυπτά του Παρθενώνα κατά το διάστημα 1802-1870, παρά στα 120 χρόνια που ακολούθησαν έως σήμερα. Οι βανδαλισμοί κάτα την περίοδο της ληστρικής αφαίρεσης των αρχαίων αριστουργημάτων από τον Έλγιν και τους υπαλλήλους του, άφησαν πιο βαθιά και έντονα τραύματα στα μάρμαρα από ό,τι η ατμοσφαιρική ρύπανση της Αθήνας, στην οποίαν ήταν εκτεθειμένα έως την μεταφορά τους στο Μουσείο της Ακρόπολης. Αυτό είναι ένα από τα, άκρως σημαντικά, συμπεράσματα στα οποία κατέληξε μια νέα έρευνα. 


Εικονογραφικό δείγμα των αποτυπώσεων από την έρευνα της Δρ. Πέιν

Χρησιμοποιώντας σύγχρονες μεθόδους, η Δρ. Έμμα Πέιν, ειδική στη συντήρηση αρχαιοτήτων, με έδρα στο King's College του Λονδίνου, συνέκρινε δύο σειρές εκμαγείων από τα γλυπτά του Παρθενώνα. Το πρώτο σετ είχε δημιουργηθεί κατά παραγγελίαν του Λόρδου Έλγιν, το 1802. Το δεύτερο το 1872, κατόπιν πρωτοβουλίας του Βρετανικού Μουσείου. Συγκρίνοντας τις δύο ομάδες εκμαγείων μεταξύ τους και με τα αυθεντικά  γλυπτά, η Δρ. Πέιν ανέδειξε μια διαφορετική όψη των πιο πολυσυζητημένων αρχαιοτήτων του κόσμου. Αποκαλύφθηκαν, για πρώτη φορά, λεπτομέρειες οι οποίες είναι ορατές στα εκμαγεία αλλά έχουν εξαφανιστεί από τα πρωτότυπα γλυπτά.

Με τρισδιάστατες απεικονιστικές μεθόδους τελευταίας τεχνολογίας η Δρ. Πέιν μελέτησε τα εκμαγεία του γλυπτού διακόσμου από τη δυτική ζωφόρο του Παρθενώνα. Από το αποτύπωμα των γλυπτών στα «καλούπια» που φτιάχτηκαν επί Έλγιν, οι αρχαιότητες ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ότι σώζονται σήμερα, τόσο στο Βρετανικό όσο και στο Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα. Στα εκμαγεία -τα οποία είναι και αυτά πλέον ανεκτίμητης ιστορικής αξίας- διακρίνονται στοιχεία των γλυπτών όπως πρόσωπα μορφών αλλά και σημάδια που άφησαν τα εργαλεία βανδάλων και αρχαιοκάπηλων του 19ου αιώνα.

Η έρευνα της Δρ. Έμμα Πέιν δημοσιεύτηκε στο ειδικό περιοδικό αρχαιολογίας Antiquity, το οποίο εκδίδεται από τον οίκο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.  Τα συμπεράσματα της μελέτης αποδόθηκαν σε άρθρο του βρετανικού Guardian. Εκεί επισημαίνεται πως, προς μεγάλη έκπληξη των επιστημόνων, τα εκμαγεία είναι εξαιρετικής ποιότητας και πιστότητας, εμφανίζοντας απόκλιση της τάξης του 1 χιλιοστού από τα αυθεντικά έργα. Συνεπώς ο Έλγιν και οι συνεργοί του δεν διέπραξαν μόνο εγκλήματα.

Στο συγκεκριμένο άρθρο του Guardian φιλοξενείται δήλωση του Δρ. Ίαν Τζένκινς, προϊσταμένου επιμελητή στο Βρετανικό Μουσείο, ειδικά για την αρχαιοελληνική συλλογή. Ο Δρ. Τζένκινς, σε πείσμα όσων θεωρούν τον Έλγιν σαν έναν αδίστακτο αρχαιοκάπηλο, υποστηρίζει ότι «τάσσομαι απολύτως υπέρ της δισωστικής επιχείρησης του Λόρδου Έλγιν. Και ειλικρινά πιστεύω ότι το να πάρει εκμαγεία από τη δυτική ζωφόρο του Παρθενώνα είναι μια ενέργεια που εντάσσεται στη λατρεία της αρχαιότητας».