«Έπαιξα ενστικτωδώς τον Χάνιμπαλ, γιατί έχω τον διάβολο μέσα μου»: Ο Άντονι Χόπκινς, οι μεγάλοι ρόλοι, ο αλκοολισμός και η κόρη που δεν θέλει να τον βλέπει

Εχει υποδυθεί τον ανεπανάληπτο ψυχίατρο-κατά συρροή δολοφόνο Χάνιμπαλ Λέκτερ στο εμβληματικό θρίλερ «Η σιωπή των αμνών», τον χειρουργό δρα Φρέντερικ Τριβς που ανακαλύπτει τον «Ανθρωπο ελέφαντα» στο κλασικό φιλμ-μανιφέστο για τη διαφορετικότητα του Ντέιβιντ Λιντς, τον αφοσιωμένο και συναισθηματικά αποστασιοποιημένο μπάτλερ Τζέιμς Στίβενς στα «Απομεινάρια μιας μέρας», τον Αμερικανό πρόεδρο Νίξον στην ομώνυμη ταινία του Ολιβερ Στόουν, τον συγκινητικό «Πατέρα» που καλείται να αντιμετωπίσει την άνοια...

Αν και από τους πλέον διάσημους και καταξιωμένους ηθοποιούς του παγκόσμιου κινηματογράφου, ο Αντονι Χόπκινς, ως άνθρωπος, αποτελούσε διαχρονικά ένα μεγάλο μυστήριο. Απόμακρος, σε σημείο σνομπισμού και ψυχρότητας για κάποιους, αλλά και σταθερά αποστασιοποιημένος από τη λαμπερή κοινωνική ζωή του Χόλιγουντ ο δύο φορές βραβευμένος με Οσκαρ σταρ ζει εδώ και δεκαετίες σε έναν κόσμο δικό του, αυστηρά ιδιωτικό, φιλοσοφώντας και σχολιάζοντας, ιδιαίτερα καυστικά ενίοτε, πρόσωπα, ιδέες, καταστάσεις, ακόμη και τον ίδιο του τον εαυτό.

Ωστόσο, στο ερώτημα «ποιος είναι πραγματικά ο Αντονι Χόπκινς;» ελάχιστοι, πιθανότατα, θα μπορούσαν να απαντήσουν.
Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο και η αυτοβιογραφία του με τίτλο «We Did OK, Kid» (Καλά τα καταφέραμε, μικρέ), που μόλις κυκλοφόρησε στα αγγλικά, αναμενόταν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς αποτελεί τη μοναδική έως σήμερα ευκαιρία να γνωρίσουμε τον άνθρωπο πίσω από τον σπουδαίο ηθοποιό, τις πτυχές του χαρακτήρα του, την ψυχοσύνθεσή του, τις πεποιθήσεις του, τα πάθη του, τα λάθη του αλλά και τα άγνωστα γεγονότα που σημάδεψαν ανεξίτηλα την ύπαρξή του.

Μέσα από τα γραφόμενά του διακρίνεται ξεκάθαρα η επιθυμία του να αποδεχτεί τον εαυτό του με τα θετικά και τα αρνητικά του, να τον συγχωρέσει για τα λάθη που έκανε και να χαϊδέψει τρυφερά το κεφάλι του μικρού, «προβληματικού» αγοριού, το οποίο, παρά τις έντονες μαθησιακές και κοινωνικές δυσκολίες που αντιμετώπισε, κατάφερε να διαγράψει μια λαμπρή διαδρομή στον χώρο της υποκριτικής χαρίζοντας στον παγκόσμιο κινηματογράφο κάποιους από τους πιο δημοφιλείς, αντισυμβατικούς κατά κύριο λόγο, ήρωές του.

Τα δύσκολα παιδικά χρόνια
Γεννημένος και μεγαλωμένος στην Ουαλία, σε μια οικογένεια της εργατικής τάξης, ήταν ανέκαθεν ένα παιδί διαφορετικό, γεμάτο ανεξήγητες αντιθέσεις. Ενώ μπορούσε να αποστηθίζει ολόκληρους τόμους από τη μαθητική εγκυκλοπαίδεια και να διαβάζει από μικρή ηλικία Κάρολο Ντίκενς, οι σχολικές επιδόσεις του δεν ήταν καλές. Και αυτό ήταν απογοητευτικό για τους γονείς του οι οποίοι κατάφεραν με πολλές στερήσεις να τον στείλουν σε ιδιωτικό σχολείο.

«Τι στο διάβολο δεν πάει καλά με σένα; Είσαι εντελώς άχρηστος», του λέει ο πατέρας του όταν στα 17 του φέρνει στο σπίτι τον έλεγχο με χαμηλούς βαθμούς. Και στο σχολικό περιβάλλον, όμως, τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Οι συμμαθητές του τον κοροϊδεύουν, του επιτίθενται, τον απομονώνουν. «Είσαι εντελώς ανίκανος. Υπάρχει κάτι μέσα στο χοντροκέφαλό σου;» του φωνάζουν συχνά στα διαλείμματα κάνοντάς του μπούλινγκ για τις χαμηλές επιδόσεις του, την έλλειψη κοινωνικότητας αλλά και το μεγάλο κεφάλι του.

Μέσα σε όλο αυτό το εξαιρετικά πιεστικό περιβάλλον, ο ευφυέστατος Αντονι ανακαλύπτει και χρησιμοποιεί έναν μηχανισμό αντίδρασης, αυτό που ο ίδιος ονομάζει «αυθάδεια του χαζού». «Οσο περισσότερα χαστούκια δεχόμουν στο σχολείο τόσο περισσότερο επέμενα στο κόλπο επιβίωσής μου, έριχνα ένα βλέμμα καθαρής χαζής θρασύτητας», αναφέρει ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του εξηγώντας τις βασικές αρχές του συγκεκριμένου μηχανισμού συμπεριφοράς ως εξής: «Μη δείχνεις καμία αντίδραση. Κοίταξέ τους κατάματα. Κάνε πως δεν υπάρχουν... Τρέλανέ τους...».

Η παθιασμένη λατρεία για τον ρόλο του Χάνιμπαλ Λέκτερ
Το συμπεριφορικό αυτό μοντέλο μαθητικής άμυνας έμελλε να αποτελέσει, 40 χρόνια αργότερα, το μυστικό πίσω από την οσκαρική ερμηνεία του ως Χάνιμπαλ Λέκτερ στη «Σιωπή των αμνών». Η θρασύτητα της απάθειας απογείωσε τον ρόλο, του έδωσε διαστάσεις τόσο βαθιές και επιδραστικές που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί. «Με έκανε όλο αυτό ψυχοπαθή; Πιθανόν. Δεν είμαστε όμως όλοι ψυχοπαθείς σε κάποιον βαθμό, και είναι απλώς θέμα βαθμού; Το παιχνίδι της αυθάδειας του χαζού που έκανα ήταν ένα παιχνίδι χειραγώγησης. Το παιχνίδι της σιωπής και της ακινησίας μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν άβολα, επειδή το να συμπεριφέρεσαι με αυτό τον τρόπο ακρωτηριάζεις διακριτικά την ανθρωπιά σου», γράφει ο ίδιος.

Και να φανταστεί κανείς πως ακούγοντας για πρώτη φορά τον τίτλο «Η σιωπή των αμνών» θεώρησε ότι ήταν κάποιου είδους παιδική ταινία με ζώα! Οταν άρχισε όμως να διαβάζει την ιστορία ενθουσιάστηκε τόσο που του ήταν αδύνατο να συνεχίσει μετά τη 15η σελίδα καθώς ένιωσε πως το σενάριο ήταν τόσο εξαιρετικό που θα ήταν αφόρητο να συνεχίσει να διαβάζει και να μην πάρει τον ρόλο. «Ενστικτωδώς κατάλαβα ακριβώς πώς να παίξω τον Χάνιμπαλ Λέκτερ. Εχω τον διάβολο μέσα μου», εξομολογείται κυνικά. Ευτυχώς, ο σκηνοθέτης της ταινίας Τζόναθαν Ντέμι ταξίδεψε μέχρι την Αγγλία προκειμένου να τοy προτείνει ο ίδιος προσωπικά να αναλάβει τον ρόλο. Τα υπόλοιπα είναι κινηματογραφική ιστορία.

Σε γενικές γραμμές, οι αναφορές σε περιστατικά από την επαγγελματική σταδιοδρομία του δεν είναι πολλές στην αυτοβιογραφία του, όπως ίσως θα περίμενε κανείς. Μία ακόμη αντίστοιχη διήγηση που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι αυτή της επαγγελματικής τρικλοποδιάς που επιχείρησε να του βάλει ο συμπρωταγωνιστής του στην ταινία «Νίξον», Πολ Σορβίνο, ο οποίος τον πήρε στην άκρη κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και του είπε: «Η φωνή σου ήταν εντελώς λάθος... Τα πρότυπα ομιλίας σου είναι πολύ διαφορετικά». Επηρεασμένος ο Χόπκινς πάει στον σκηνοθέτη της ταινίας και υποβάλλει παραίτηση. «Σε πείραξε αυτός ο χοντροβλάκας; Δεν χρειάζεται να απαντήσεις. Ξέρω ότι το έκανε. Είναι μωρό. Μην του δίνεις καμία σημασία», του απαντά ο τετραπέρατος Ολιβερ Στόουν, για να του προσθέσει αμέσως μετά: «Σε επέλεξα γιατί είσαι τρελός σαν τον Νίξον».

Ο αλκοολισμός και η εγκατάλειψη του μωρού του
Η πολύχρονη εξάρτησή του από το αλκοόλ χαρακτηρίζει μία από τις πιο δύσκολες και σκοτεινές περιόδους του πολυβραβευμένου ηθοποιού. Ο ίδιος περιγράφει το ποτό ως μια «οικογενειακή παράδοση», αφού ο πατέρας του επίσης έπινε πολύ, πιθανώς ως αντίδοτο στο άγχος και την κατάθλιψη που τον ταλαιπωρούσαν κατά καιρούς.

Αποκαλύπτει πως όταν ήταν νέος ηθοποιός δειπνούσε συχνά σε παμπ πίνοντας στην αρχή μπίρα και έπειτα ουίσκι, το οποίο «είχε γίνει το αγαπημένο του γεύμα». Συνέχιζε να πίνει στον στρατό, αλλά και κατά τη διαμονή του στη Νέα Υόρκη, στα μέσα της δεκαετίας του ’70, τότε που έπαιζε στο Μπρόντγουεϊ. Μάλιστα πολλές φορές ξύπναγε έχοντας ξεχάσει πού βρισκόταν και τι έκανε το προηγούμενο βράδυ. Μέχρι που στις αρχές του ’70 έπαιξε σε μια ταινία τα γυρίσματα της οποίας δεν θυμάται καθόλου: «Κανένας απ’ όσους συμμετείχαμε δεν θυμάται ούτε λεπτό από τα γυρίσματα. Ημασταν όλοι μεθυσμένοι σε βαθμό απώλειας των αισθήσεων».

Ενα άλλο όμως περιστατικό τον συγκλόνισε, τον τρομοκράτησε, τον ταρακούνησε και τον οδήγησε στο να κόψει μαχαίρι το αλκοόλ. «Οδήγησα όλη τη νύχτα από την Αριζόνα στο Λος Αντζελες χωρίς να έχω καμία αίσθηση του τι κάνω. Θα μπορούσα να έχω σκοτώσει κάποιον. Θα μπορούσα να έχω ξεκληρίσει μια οικογένεια. Η λαχτάρα για αλκοόλ έφυγε και δεν επέστρεψε ποτέ», εξομολογείται.

Ο αλκοολισμός του, όμως, ήταν και η αιτία για «το πιο θλιβερό γεγονός της ζωής μου και αυτό για το οποίο μετανιώνω περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο», το οριστικό και αμετάκλητο κόψιμο των δεσμών του με τη μοναχοκόρη του, Αμπιγκέιλ, την οποία απέκτησε από τον πρώτο του γάμο με την ηθοποιό Πετρονέλα Μπάρκερ, και εγκατέλειψε όταν ήταν περίπου ενός έτους. Ο ίδιος ανοίγει την καρδιά του και καταθέτει την αλήθεια του σχετικά με εκείνη την τόσο σκληρή και σημαντική απόφαση ζωής. Ολα συνέβησαν κατά τη διάρκεια ενός καβγά με την σύζυγό του ενώ εκείνος ήταν μεθυσμένος: «Ποτέ δεν ασκούσα φυσική βία, αλλά εκείνη τη στιγμή ήμουν πλημμυρισμένος από τόση αηδία που φοβόμουν για τον εαυτό μου και για εκείνη», περιγράφει χαρακτηριστικά. Πήγε λοιπόν στο δωμάτιο του μωρού, το φίλησε, έφυγε από το σπίτι και δεν επέστρεψε για αρκετά χρόνια, συνεχίζοντας μόνο να στέλνει χρήματα για την ανατροφή της.

Οταν μετά από περίπου μια πενταετία και έχοντας πλέον διαχειριστεί επιτυχώς την εξάρτησή του από το αλκοόλ επιχείρησε να εξομαλύνει τις σχέσεις με την πρώην σύζυγο και τη μοναχοκόρη του, δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος. «Η συνάντηση ήταν άσχημη... Δεν ήθελαν να βρίσκονται εκεί. Κοιτούσαν η μία την άλλη και έκαναν μορφασμούς σε όλη τη διάρκεια του δείπνου. Η Αμπιγκέιλ δεν μπόρεσε ποτέ να με συγχωρήσει που εγκατέλειψα την οικογένεια όταν ήταν μωρό».

Σήμερα η Αμπιγέιλ είναι 57 ετών, ηθοποιός και συνθέτης. Συνεχίζει να αρνείται κάθε επαφή με τον πατέρα της, γεγονός που τον έχει θυμώσει κατά καιρούς προβαίνοντας μάλιστα ορισμένες φορές και σε επιθετικές δηλώσεις εναντίον της.

Μέσα από την αυτοβιογραφία του, ωστόσο, παραδέχεται ξεκάθαρα ότι «υπήρξα κακός πατέρας», και γι’ αυτό τον λόγο ορκίστηκε πως δεν θα αποκτήσει ποτέ άλλο παιδί, και δηλώνει πως πάντα θα την περιμένει: «Ελπίζω να γνωρίζει η κόρη μου πως η πόρτα μου θα είναι πάντα ανοιχτή για εκείνη. Θα λυπάμαι πάντα που την πλήγωσα».

Οι υπόνοιες για αυτισμό
Ο Αντονι Χόπκινς ένιωθε από μικρός διαφορετικός. Η υπερβολική ικανότητά του στην αποστήθιση, η μοναχική του φύση, οι δυσκολίες του στις κοινωνικές σχέσεις, οι μέθοδοι που χρειάστηκε να εφεύρει προκειμένου να γίνει αποδεκτός από το εκάστοτε περιβάλλον στο οποίο κινούνταν μπορεί κάλλιστα να συνιστούν σημάδια που υποδεικνύουν πως βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού.

Ο ίδιος το συνειδητοποίησε σχετικά πρόσφατα παρακολουθώντας την ιατρική σειρά «Doc Martin», ο πρωταγωνιστής της οποίας είναι νευροδιαφορετικός. «Η πεποίθηση της Στέλλας (σ.σ.: η τρίτη σύζυγός του) πως πιθανότατα έχω Ασπεργκερ είναι ίσως σωστή, δεδομένης της τάσης μου για απομνημόνευση και επανάληψη και της έλλειψης συναισθηματικότητας. Αλλά όπως κάθε στωικός άνθρωπος από τα Βρετανικά Νησιά, έχω αλλεργία στη θεραπευτική ορολογία», παραδέχεται ο ίδιος.

Αξίζει να αναφερθεί ότι στην αυτοβιογραφία του περιγράφει μία από τις τελευταίες συναντήσεις του με τον αυστηρό και ανικανοποίητο, όπως χαρακτηρίζει, πατέρα του, όπου διαφαίνεται ξεκάθαρα η καλά κρυμμένη ευαισθησία του. «Μου ζήτησε να του απαγγείλω Αμλετ. Καθώς έλεγα τα λόγια, έκλεισε τα μάτια του, έγειρε το κεφάλι του προς τα πίσω και ψέλλισε τις πρώτες γνώριμες λέξεις μαζί μου... Οταν σταμάτησα, σήκωσε το κεφάλι του και με κοίταξε, ακόμα μπερδεμένος από τον γιο του, που ήταν τόσο δύσκολος, από πολλές απόψεις, αλλά και τόσο εκπληκτικά έξυπνος σε αυτό. Θεέ μου, είπε, πώς έμαθες όλες αυτές τις λέξεις;».

Και ίσως, τελικά, αυτή η αποδοχή, ο έστω και καθυστερημένος θαυμασμός από τον γονιό του, ήταν αυτό που περίμενε μια ζωή...