«Ψάθες Οικογένειας Βενιζέλου»: Ένα μαγαζί που κουβαλά την ελληνική ιστορία 171 χρόνων

Σκέφτομαι συχνά τα λόγια του Καβάφη: «Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι να ’ναι μακρύς ο δρόμος». Φράση πολυδιαβασμένη, πολυειπωμένη. Πόσοι όμως είναι σε θέση να κατανοήσουν το πραγματικό μήνυμα που κρύβεται μέσα σε αυτούς τους δύο στίχους; Όπως όλα δείχνουν, όχι πολλοί. Πρόσφατα υπέπεσε στην αντίληψη μου ένα μικρό, ημιυπόγειο μαγαζάκι επί της οδού Ζεύξιδος 22 και Πυθέου στον Νέο Κόσμο. Αναρωτήθηκα τι ακριβώς θα μπορούσε να ήταν, ώσπου αποφάσισα να το ψάξω. Ανακάλυψα ότι αυτό το «άσημο» μαγαζάκι έχει να πει μία ιστορία 171 ετών. Αμέσως σκέφτηκα ότι τελικά υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που «καταλαβαίνουν» τον Καβάφη.

Ιδρύθηκε το 1850 και μετρά σχεδόν δύο αιώνες συνεχούς λειτουργίας. Είναι οι «Ψάθες Οικογένειας Βενιζέλου», ένα μικρό οικογενειακό εργαστήριο που ακολουθεί πιστά την χειροποίητη τέχνη της βιεννέζικης ψάθας. Όπως δηλώνει η νυν κάτοχος του Ζωή Βενιζέλου «προσπαθούμε να ξαναδώσουμε στα έπιπλα με ψάθα την αρχική τους ταυτότητα, την χαμένη τους αίγλη» και όλα αυτά «κόντρα στο κύμα του εύκολου και του γρήγορου, του βιομηχανοποιημένου και του τυποποιημένου».



Μία βόλτα στα καφέ της Βιέννης του 1850 έδωσε την ιδέα στην Ελένη Βενιζέλου -προγιαγιά της Ζωής- να φέρει τη βιεννέζικη ψάθα στην Ελλάδα. Εντυπωσιάστηκε τόσο από τα κεντήματα με τα ιδιαίτερα σχέδια που κοσμούσαν τις καρέκλες που ξεκίνησε ερασιτεχνικά να στολίζει τα έπιπλα του σπιτιού της. Δεν άργησε όμως να ανοίξει τις πόρτες ενός μικρού εργαστηρίου στη συμβολή των οδών Πεντέλης και Μητροπόλεως στο κέντρο της Αθήνας.

Η τέχνης της πλέξης της ψάθας, ενός υλικού που προέρχεται από τις ρίζες του τροπικού φυτού λάμπα, πέρασε από χέρι σε χέρι στην κάθε γενιά. Η Ζωή έμαθε την τέχνη δίπλα στο πατέρα της και μέχρι σήμερα εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τα ίδια εργαλεία, εκείνα που «δούλεψε» για πρώτη φορά η προγιαγιά της.

Ύστερα από πέντε ολόκληρες γενιές -την τέταρτη διαδέχεται ο γιος της Αντώνης- η οικογενειακή επιχείρηση καλά κρατεί. Σε μία εποχή που τίποτα δεν γίνεται στο χέρι και ούτε κρατάει για πάντα η Ζωή είναι εδώ για να συντηρήσει τα παλιά αντικείμενα, τα παλιά έπιπλα που έχουν φθαρεί, δίνοντας τους τη δυνατότητα να μεταφέρουν την ιστορία του ένδοξου παρελθόντος στο παρόν. Να αναβιώσουν στο σήμερα γεγονότα των Βαλκανικών Πολέμων, της Μικρασιατικής Καταστροφής, των Α΄ και Β΄ Παγκοσμίων Πολέμων.

Το ιστορικό εργαστήριο της οδού Ζεύξιδος και Πυθέου είναι το μοναδικό που έχει επιβιώσει μέσα στον χρόνο. Δεν έχει προσωπικό παρά μόνο τρία ζευγάρια χέρια (όλα της οικογενείας), δεν έχει θεαματικές βιτρίνες ούτε έχει διαφημιστεί ποτέ. Το μυστικό είναι η διατήρηση της φιλοσοφίας του και για αυτό οι πελάτες τους εμπιστεύονται. «Μιλούν τα παλιά τα πράγματα. Μας τα εμπιστεύονται οι άνθρωποι που τα έχουν», τονίζει η ίδια γνωρίζοντας την πολύτιμη αξία που έχουν για τους κατόχους τους.

Οι «Ψάθες Οικογένειας Βενιζέλου» αποτελούν πλέον κομμάτι της ελληνικής ιστορίας και το οικογενειακό προσωπικό, παραμένοντας πιστό στην πατροπαράδοτη χειροποίητη τέχνη, αναλαμβάνει την ευθύνη για την μετέπειτα πορεία του εργαστηρίου. Δεν το κάνουν από υποχρέωση, αλλά γιατί θέλουν να αφήσουν πίσω κάτι που να θυμίζει τους προγόνους τους, την δική τους ιστορία και τον «αγώνα» για να κρατήσουν ζωντανή την παράδοση.



Και κάπου εδώ ξαναθυμάμαι τα λόγια του Καβάφη… Η Ζωή φαίνεται πως έχει βρει την Ιθάκη της στην τέχνη της βιεννέζικης ψάθας, την οποία υπηρετεί με τόση αφοσίωση, φροντίδα και μεράκι. Σαφώς ο δρόμος που είχαν να διανύσουν και οι πέντε γενιές Βενιζέλου ήταν δύσκολος και κακοτράχηλος, όσο περνάει όμως ο καιρός τόσο θα δυσκολεύει η «μάχη» για την επιβίωση. Πάντως, η ιστορία που έχει να μας αφηγηθεί αυτό το άσημο, κατά άλλους, εργαστήριο στο κέντρο της Αθήνας, υπενθυμίζει σε όλους την αξία των παλαιών πραγμάτων και κυρίως ότι η ποιότητα εκτιμάται πάντα. Εξάλλου, 171 χρόνια μετά είναι εδώ για να κρατά ζωντανή την ανάμνηση…

Ειδήσεις σήμερα: 

Αμετακίνητη η κυβέρνηση για Κουφοντίνα – Στα άκρα η σύγκρουση με ΣΥΡΙΖΑ

Ελληνικό #Metoo: Στην εισαγγελία σήμερα νέες καταγγελίες από το ΣΕΗ - Τα επόμενα βήματα της Δικαιοσύνης

Μείωση ενοικίου: Κόπηκαν από τις αποζημιώσεις 110.000 αιτήσεις