Γιατί είναι επικίνδυνη η υπόταση πριν από τις χειρουργικές επεμβάσεις

Η προεγχειρητική υπόταση - και  όχι η υπέρταση - σχετίζεται με αυξημένη περιεγχειρητική θνητότητα, σύμφωνα με μια βρετανική μελέτη μεγάλης κλίμακας που παρουσιάστηκε στο φετινό συνέδριο Euroanaesthesia, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο.
Παρά τις πολυάριθμες μελέτες, η επίδραση της προεγχειρητικής αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) στο περιεγχειρητικό κίνδυνο παραμένει αμφιλεγόμενη. Σε αυτή τη νέα έρευνα, οι ερευνητές εξέτασαν τη σχέση μεταξύ της προεγχειρητικής ΑΠ και της πιθανότητας θανάτου κατά τη διάρκεια των τριάντα ημέρες που ακολουθούν μια μη καρδιοχειρουργική επέμβαση, αναλύοντας στοιχεία περισσοτέρων των 250.000 ασθενών και λαμβάνοντας υπόψη για την προσαρμογή 29 παράγοντες κινδύνου όπως η ηλικία, το φύλο, τη φυλή, συνοδά νοσήματα, χειρουργικό κίνδυνο κ.ά.
Ο επικεφαλής ερευνητής Robert Sanders, MBBS, PhD, FRCA, του Πανεπιστημίου του Wisconsin και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι ο κίνδυνος θανάτου για τους ασθενείς με προεγχειρητική συστολική αρτηριακή πίεση μικρότερη από 100 mmHg αυξήθηκε κατά 40%  στην προσαρμοσμένη ανάλυση. Για εκείνους με προεγχειρητική διαστολική ΑΠ μικρότερη από 40 mmHg, ο κίνδυνος θνησιμότητας αυξήθηκε κατά περίπου 250%. Όταν η προεγχειρητική αρτηριακή πίεση μειώθηκε κάτω από το όριο των 100/40 mmHg, οι πιθανότητες θνησιμότητας αυξήθηκαν. Δηλαδή, η πιθανότητα θανάτου αυξήθηκε όταν μειώθηκε είτε η συστολική είτε η διαστολική ΑΠ είτε και οι δύο.
Τα ευρήματα αυτά έρχονται σε αντίθεση με τα αποτελέσματα προηγούμενων μελετών, τα οποία έκλειναν στο συμπέρασμα ότι η υπέρταση αποτελούσε μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου μετά την επέμβαση. Ενισχύουν όμως άλλες μελέτες από τις οποίες διαφαινόταν ότι ο κίνδυνος υπότασης είναι μεγαλύτερος, όπως π.χ. μελέτης που διεξήχθη από το Πανεπιστημιακό ιατρικό κέντρο της Ουτρέχτης, στην Ολλανδία σε 30.000 ασθενείς η οποία είχε δείξει ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εγκεφαλικού στους ασθενείς με χαμηλή πίεση κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Σχολιάζοντας ο γενικός χειρουργός κ. Σταύρος Τσιριγωτάκης επισήμανε: «Τα ευρήματα αυτά δεν αναιρούν την τεράστια σημασία του ελέγχου της υψηλής αρτηριακής πίεσης, ανεξάρτητα από το ότι τα ευρήματα της συγκεκριμένης μελέτης δείχνουν ότι δεν ενέχει σημαντικό κίνδυνο μετεγχειρητικού θανάτου. Η αρτηριακή πίεση γενικά θα πρέπει να ελέγχεται κατά το δυνατόν πριν από τη χειρουργική επέμβαση. Όμως η συγκεκριμένη μελέτη είναι σημαντική γιατί δείχνει ότι η υπόταση και όχι η υπέρταση είναι επικίνδυνη, το οποίο θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ως λόγος πιθανών επιπλοκών».
Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν για ποιο λόγο υπάρχει αυξημένος κίνδυνος, δεν ανακάλυψαν δηλαδή την αιτιατή σχέση, και υποθέτουν ότι ενδεχομένως να υπάρχουν και άλλες παράμετροι που δεν έχουν μετρηθεί. Για το λόγο αυτό σκοπεύουν να συνεχίσουν περαιτέρω την έρευνά τους, ώστε οι ανακαλύψεις τους να καταστήσουν ασφαλέστερες τις χειρουργικές επεμβάσεις.
Σύμφωνα με τον κ. Τσιριγωτάκη «μεγάλο μέρος των ασθενών είναι προχωρημένης ηλικίας και τα αγγεία πολλών από αυτούς είναι κακής ποιότητας, δηλαδή αθηρωματικά, σκληρά, δεν έχουν την απαραίτητη ελαστικότητα, όταν πέφτει η πίεση μέσα σε αυτά, τα τοιχώματά τους μπορεί να συμπέσουν ή να αποκολληθεί από το τοίχωμα τους τμήμα της αθηρωματώδους πλάκας, γεγονός το οποίο εύκολα οδηγεί σε έμφραγμα, εμβολή ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Επίσης όταν ο ασθενής έχει υπόταση μειώνεται η παροχή αίματος σε όργανα ζωτικής σημασίας, όπως είναι το ήπαρ, οι νεφροί και αφού υποαρδεύονται είναι αναμενόμενο να παρουσιάζουν κάποιου βαθμού ανεπάρκεια, κάτι το οποίο οδηγεί μοιραία στην εμφάνιση επιπλοκών».
Σε κάθε περίπτωση, για την εκτίμηση του κινδύνου θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι λόγοι της υπότασης, οι οποίοι μπορεί να οφείλονται στη νηστεία πριν από το χειρουργείο σε συνδυασμό με τα φάρμακα που λαμβάνονται από τον ασθενή για τον έλεγχο της υπέρτασης ακριβώς πριν από τη διενέργεια της χειρουργικής επέμβασης.